مطالعه‌ای که در مجله‌ی JAMAPediatrics در سال 2015 منتشر شد نشان داد که 29 درصد از کودکان بین 2 تا 13 سال دچار شدتی از خوابگردی می‌شوند که اوج آن بین 10 تا 13 سالگی است. تحقیقات دانشکده پزشکی دانشگاه استنفورد تخمین می‌زند که 3.6 درصد از بزرگسالان در آمریکا- یا بیش از هشت میلیون نفر – مدام این پدیده‌ی عجیب را تجربه می‌کنند.
به گفته‌ی دکتر Nisbet، متخصص مغز و اعصاب و پزشک خواب: «دلیل خوابگردی می‌تواند هر چیزی از اضطراب و استرس گرفته تا بهداشت ضعیف خواب و ژنتیک باشد. گرچه معمولاً در کودکان شایع‌تر است، اما می‌تواند در بزرگسالی واقعاً مشکل ساز باشد».
خوابگردی چیست؟
به گفته‌ی بنیاد خواب، خوابگردی «یک اختلال رفتاری است که در خواب عمیق بروز می‌کند و منجر به راه رفتن یا انجام سایر رفتارهای پیچیده در حالی که فرد فاقد آگاهی کامل است، می‌شود.» در کنار کابوس‌های شبانه، دندان قروچه و شب ادراری، خوابگردی یا «پاراسومنیا» یکی از دیگر از اختلالات خواب است و معمولاً در مرحله‌ی عمیق خواب یا خواب «موج آهسته» رخ میدهد.
دکتر Nisbet می‌افزاید: “خوابگردی در اصل یک برانگیختگی ناقص از خواب عمیق است. قسمت‌هایی از مغز، مانند بخش‌هایی که مهارت‌های حرکتی را ممکن می‌کنند بیدار هستند، اما قسمت‌های دیگر هنوز در خواب عمیق اند.”
دلیل خوابگردی چیست؟
در بسیاری از موارد، خوابگردها از نظر ژنتیکی بیشتر از دیگران مستعد هستند. بنیاد خواب تخمین می‌زند که حدود 22٪ از کودکانی که والدینشان سابقه‌ی خوابگردی نداشته‌اند، خوابگرد می‌شوند. با این حال، اگر یکی از والدین آن را تجربه کرده باشد، این رقم به 47٪ و اگر هر دو والدین خوابگرد باشند، به 61٪ افزایش می‌یابد.
کمبود خواب، استرس و اضطراب، مصرف برخی داروها، نوشیدن الکل، یا مثانه پر قبل از خواب احتمال خوابگردی و اثرات آسیب سر یا مغز را افزایش میدهد. حتی تغییر محیط خواب نیز می‌تواند باعث خوابگردی شود. سامانتا بریسکو، فیزیولوژیست بالینی ارشد مرکز خواب می‌گوید: « هر چیزی که خواب را مختل کند حتی دریافت یک اعلان تلفن همراه در نیمه شب، می‌تواند باعث خوابگردی شود.”
به گفته‌ی دکتر Nisbet بیماران مبتلا به بیماری‌های روانپزشکی یا اختلال استرس پس از سانحه که اغلب در طول شب خواب‌های بد یا کابوس می‌بینند نیز مبتلا به خوابگردی می‌شوند.
آیا خوابگردی قابل درمان است؟
برای درمان در مرحله‌ی اول باید با پزشک مشورت کرد. یک مطالعه‌ی خواب شبانه یا پلی سومنوگرافی، که در آن متخصصان همه چیز را در طول خواب از سطح اکسیژن خون گرفته تا ضربان قلب، حرکات چشم و امواج مغزی را ثبت و بررسی می‌کنند، می‌تواند به تعیین درمان مورد نیاز شما کمک کند.
همانطور که دکتر Nibset توضیح داد، بهبود “بهداشت خواب” نیز بسیار مهم است. مدیتیشن در آخرین ساعات قبل از رفتن به رختخواب و خودداری از قرار گرفتن در معرض نور آبی دستگاه‌ها و سایر محرک‌ها تاثیر بسزایی دارد.
مقاله مرتبط: آیا نور آبی بر بهره وری تأثیر می‌گذارد؟
یک تکنیک رایج برای درمان خوابگردی، استفاده از بیداری‌های پیش‌بینی‌کننده است که در آن خوابگرد 15 دقیقه قبل از اینکه معمولاً شروع به راه رفتن کند، بیدار شود. سپس برای چند دقیقه قبل از اینکه دوباره بخواب برود بیدار بماند. این روند برای چندین شب تا زمانی که الگوی خواب در نهایت شکسته شود تکرار شود.
هیپنوتیزم نیز به طور چشمگیری اثر گذار است.
بررسی هرگونه بیماری زمینه‌ای، مانند آپنه انسدادی خواب یا سندرم پای بی‌قرار در بزرگسالان از سوی متخصصان و تجویز هر دارویی که می‌تواند در تحریک خوابگردی نقش داشته باشد، موثر است.
مشاوره و تکنیک‌های کاهش استرس و درمان شناختی رفتاری (CBT) در موارد شدید به مبتلایان کمک می‌کند تا به شیوه‌ای متفاوت به اختلالات خواب خود نزدیک شوند. ممکن است یک دوره‌ی کوتاه آرام‌بخش برای اطمینان از خواب بی‌وقفه نیز تجویز شود.
Nisbet اضافه کرد: خواب گردها به طور کلی به روش‌های غیردارویی درمان می‌شوند، اما در درمان دارویی، احتمالاً بنزودیازپین [که فعالیت مغز را کاهش میدهد] یا داروهای آرام بخش ضد افسردگی در بزرگسالان و ملاتونین برای کودکان موثر خواهد بود.
برخلاف تصور عموم، بیدار کردن یک خوابگرد خطرناک نیست. با این حال، بهترین اقدام این است که به جای توضیح با استفاده از صدایی آرام و دستورات ساده، آن‌ها را به آرامی به رختخواب هدایت کرد.
