عباس رهامی
فهرست عنوان‌ها
همیشه در مورد احتمال وجود آب مایع در مریخ بحث‌های فراوانی وجود داشته است. اهمیت این ماجرا به این دلیل است که وجود آب مایع می‌تواند نشان دهنده وجود حیات در مریخ باشد.
اهمیت وجود آب در سطح مریخ
شاید از بپرسید که اهمیت پیدا کردن آب در سطح مریخ چرا تا این حد زیاد است؟ بگذارید این طور جواب دهیم. در زمین شما هر جا که آب به‌خصوص به شکل مایع پیدا می‌کنید، در کنار آن شکلی از حیات را هم می‌توانید مشاهده کنید. حتی اگر در حد میکروسکپی باشد. بنابراین آب مایع به معنی وجود حیات است و پیدا کردن آب مایع در مریخ احتمالاً به معنی پیدا کردن حیات در مریخ!
در حال حاضر اروپایی‌ها سطح مریخ را برای پیدا کردن آب جست و جو می‌کنند. فضاپیمای مارس اکسپرس (مأموریت اکتشاف فضا که توسط آژانس فضایی اروپا هدایت می‌شود) اخیراً تصاویری از سطح مریخ ارسال کرده که نظر افراد زیادی را به خود جلب کرده. تصاویر ارسالی از نمای کنار و به‌صورت مایل گرفته شده‌اند که با استفاده از مدل سه بعدی دیجیتالی از سطح مریخ به دست آمده است.
تا پیش از این دانشمندان به این قطعیت رسیده بودند که در مریخ آب یخ زده (یخ) وجود دارد. ولی هنوز وجود آب مایع در مریخ به اثبات نرسیده است. البته پیش از این محققین با بررسی‌های زیاد کشف کرده بودند که احتمالاً زیر کلاهک یخی مریخ آب مایع وجود دارد. این فرضیه بر این اساس شکل گرفته است که یخ‌هایی که در عمق قرار دارند احتمالاً به دلیل نزدیکی به آتش فشان های زیر زمینی گرم شده و به‌صورت مایع در آمده‌اند. با این حال وجود آب تا فعلاً به اثبات نرسیده و مشاهده نشده است. بنابراین مریخ همچنان از نظر ما خشک و خالی از سکنه است ولی ممکن است نشانه‌های جدید به این معنی باشند که در گذشته دور مریخ شرایط بسیار متفاوتی داشته است.
تصویر برداری از آثار احتمالی آب مایع در سطح مریخ
فضاپیمای مأموری مارس اکسپرس که در واقع یک مدار پیما است (orbiter) تصاویری را ثبت کرده که در آن دره‌های انشعاب دار و شکاف‌های متعدد مشاهده می‌شود. الگوی این دره‌ها به شکلی است که می‌تواند نشان دهنده وجود آب مایع در گذشته و جاری شدنش بر روی سطح مریخ باشد.
توپوگرافی (نقشه برداری از عوارض زمین) بخشی از فلات جنوبی مریخ و نزدیک به دهانه برخوردی هویگنس (Huygens) نکات جالبی را نشان می‌دهد. این نقشه مشخص می‌کند که احتمالاً در این ناحیه آب از سمت شمال به سمت جنوب، یعنی از ارتفاعات به سمت نواحی کم ارتفاع حرکت می‌کرده است. حرکت آب باعث ایجاد دره‌ای به عرض 2 کیلومتر و عمق 200 متر شده است.
دهانه برخوردی در واقع به فرو رفتگی در سطح سیاره گفته می‌شود که به علت برخورد اجرام فضایی دیگر به وجود آمده باشد.
در تصویر بالا می‌توانید ببینید که در تصاویر گرفته شده از سطح مریخ شبکه‌ای از دره‌های خشک شده را می‌شود تشخیص داد. شمال در این عکس سمت راست تصویر است.
تفسیر دانشمندان از تصاویر سطح مریخ و احتمال وجود آب
دانشمندان معتقدند که میلیاردها سال قبل، مریخ جوی ضخیم و متراکم داشته است. مریخ با داشتن چنین جوی می‌توانسته گرما را در خود نگه دارد و در واقع سطحش را عایق کند دمای سطح مریخ تا حدی بالا بوده است که آب مایع بر روی آن وجود داشته. هر چند که این شرایط تداوم نداشت. به‌مرور جو مریخ از بین رفت و همه چیز تغییر کرد. تغییرات جوی احتمالاً به علت تغییر میدان مغناطیسی بوده که نتیجه آن نهایتاً سرد شدن سطح مریخ بوده است. به‌علاوه احتمالاً شدت فعالیت آتش فشان های سطح مریخ هم کاهش پیدا کرده است. یعنی منبع انرژی درونی این سیاره سرخ که برای گرم کردن سطحش لازم بوده، از بین رفته است. در نهایت تغییر و تحولات جوی و سطحی مریخ را به یک سیاره یخ زده و خالی از سکنه تبدیل کرد.
باور بر این است که تغییرات جوی مریخ در حدود 3.7 تا 3.8 میلیارد سال قبل شروع شد. در آن زمان احتمالاً مریخ شرایط معمولی و مناسب برای حیات را داشته است. رطوبت کافی در جو وجود داشته و محیط آن هم کمی اسیدی بوده است. با تغییر شرایط محیط به‌شدت اسیدی، خشک و سرد شد و هر حیات احتمالی را نابود کرد.
اگر وجود آب در مریخ به قطعیت برسد، تصور ما در مورد مریخ تغییر خواهد کرد و شاهد بحث‌های جالب و هیجان انگیزی خواهیم بود. در عین حال تبدیل شدن سیاره همسایه ما که زمانی رودخانه‌های فصلی، دریاچه و به‌طور کلی شرایط ایده آل برای ایجاد حیات را داشته است، به یک سیاره خشک و بی‌آب و علف هم ترسناک و هم ناامید کننده خواهد بود
به نظر شما آیا ممکن است ما هم روزی به سرنوشت مریخ دچار شویم؟ و مهم‌تر از آن اینکه آیا ممکن است باز گرداندن حیات به مریخ راه نجات نسل بشر باشد؟
منبع: digitaltrends.com
