جواد کوهکن
فضای بیرون جو یک مکان مرموز و رؤیایی برای ماست. هیچگاه فرستادن یک ماهواره به فضا ارزان و آسان نیست. اما انسان برای بهبود زندگی روی زمین و مشاهده کیهان، فضای اطراف سیاره خود را پر از زباله‌های فضایی کرده است. اما این تمام ماجرا نیست، بلکه رقابتی برای تسخیر فضا هم بین کشورهای قدرتمند در جریان است. ما نمی‌دانیم تشکیل ارتش فضایی و جنگ در فضا شبیه چیست؟ اما احتمالا شبیه جنگ ستارگان نخواهد بود.
رقابت فضایی بعد از جنگ جهانی دوم و با آغاز جنگ سرد شکل گرفت. تسخیر فضا برای هر یک از ابرقدرت‌های شرق و غرب (شوروی و امریکا)، نشانه ای از پیشرفت بود بنابراین هر یک سعی در پیشی گرفتن از رقیب خود کرد. فضای اطراف زمین با اقدامات مختلف توسط کشورهایی مانند امریکا، روسیه و چین بسیار شلوغ و کثیف شده است. جهان نظاره‌گر این است که در نهایت چه کسی برنده این رقابت خواهد شد و چه اقداماتی برای حفظ کنترل بر آن انجام خواهد داد (پیمان فضایی و بین المللی برای استفاده از فضا وجود دارد که می‌گوید فضای بیرون جو متعلق به همه است، اما چه کسی اهمیت می‌دهد!)
بنابراین ایده ارتش فضایی متولد شد
رئیس جمهور ایالات متحده امریکا، ترامپ، در ماه مارس و در پاسخ به یک تفنگدار دریایی گفت: فضا هم منطقه جنگ است درست مثل زمین، هوا و دریا. با توجه به حمایت و حتی بودجه قابل توجه، به نظر می‌رسد که ترامپ بر ایجاد ارتش فضایی اصرار دارد.
از لحاظ روابط بین المللی، ایجاد اولین ارتش فضایی می‌تواند فاجعه بار باشد. این کار فضا را برای یک رقابت تسلیحاتی فضایی فراهم می‌کند که قبل تر از این‌ها هم مورد بحث بوده است.
ایالات متحده آمریکا، حداقل از زمان جنگ سرد در پی استفاده نظامی از فضا بوده است. برای مثال، پروژه میله‌هایی از جانب خداوند یا پروژه ثور یک اسلحه علمی‌تخیلی مطرح شده در دهه 1950 میلادی بود که میله‌های تنگستن را از فضای خارج از جو با سرعت بسیار زیاد و مافوق صوت به سمت خاک دشمن شلیک می‌کرد (دارت‌های فضایی که اثر برخورد یک شهاب سنگ را دارند). هزینه تولید و پرتاب حتی یکی از این میله‌ها در آن زمان بسیار سنگین بود. بر اساس نظر عده ای از دانشمندان، این سلاح انتزاعی که مجدد در سال 2003 در اسناد رسمی‌نیروی هوایی با عنوان جدید دسته میله‌های سریع السیر مطرح شده ، در فهرست سلاح‌های فضایی امکان پذیر قرار داده شده است.
خوش بختانه سیستم‌های تسلیحاتی فضایی اینچنینی تا بحال تحقق پیدا نکرده اند (حتی هنوز هم برای ما بسیار مضحک به نظر می‌رسند). جنگ فضایی در قرن 21 بسیار متفاوت است. ماهواره‌های جاسوسی با استفاده از جمع آوری سیگنال‌های جی پی اس و دوربین‌های با وضوح بسیار بالا، عملیات‌های شناسایی انجام می‌دهند در حالی که نیروهای نظامی با استفاده از سیستم‌های موقعیت یاب ماهواره‌ای دست به حملات زمینی می‌زنند.
هیچ فضاپیمای با قابلیت شلیک اشعه لیزر یا تفنگ لیزری فضایی، جنگنده فضایی و ستارگان مرگ وجود ندارد. در عوض احتمال بیشتری وجود دارد که ارتش فضایی با یک کلیک روی نقاطی از یک صفحه، مهندسان و یا نیروهای خود را در سراسر جهان فراخوانی کند.
اما جزئیات در مورد آنچه ارتش فضایی در واقع خواهد بود یا انجام می‌دهد مبهم است. معاون رئیس جمهور امریکا، مایک پنس، چهار برنامه عملی برای ایجاد ارتش فضایی نام برده است؛ از جمله ایجاد یک فرماندهی فضایی و نیروی عملیاتی متشکل از کارشناسان عالی رتبه نظامی. اما مشخص نکرده است که نیروی فضایی چه کاری انجام می‌دهد که نیروی هوایی یا ناسا قبلا انجام نداده و در مورد هزینه‌ها حرفی نزده است.
ایجاد یک ارتش فضایی در واقع برخی نگرانی‌های امریکا را برطرف خواهد کرد که مهمترین آنها عبارتند از: محافظت از ماهواره‌های ایالات متحده. گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد که روسیه و چین در حال توسعه سلاح‌های فضایی هستند که برای جاسوسی و از کار انداختن ماهواره‌های نظامی ایالات متحده طراحی شده است. این امر می‌تواند عملیات‌های نظامی فضایی امریکا را به زانو درآورد: امریکا 800 ماهواره در مدار زمین دارد که بسیاری از آنها ارتباط پنتاگون را با شبکه‌های اطلاعاتی و ارتباطی و GPS فراهم می‌آورند و توانایی دفاع از خود در مقابل حمله را ندارند. ماهواره‌های جاسوسی می‌توانند با تصویربرداری از زمین یا با تداخل در سیگنال‌های ماهواره‌های دشمن، اطلاعات ارزشمندی از دشمن جمع آوری کنند. حتی آنها می‌توانند ماهواره‌های دشمن را از کار بیندازند.
رابرت اشلی، مدیر آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا در نشست سران در واشنگتن گفت که بدون حضور نظامی نیروهای آمریکایی در فضا، چین و روسیه راه‌هایی برای محاصره کردن ماهواره‌ها هم از منظر زمینی و هم از منظر فضایی خواهند داشت. فناوری در حال حاضر در حال توسعه است و چنین چیزی در آینده نزدیک ممکن است.
اشلی درست می‌گوید. مبارزه ماهواره‌ای پیش از این بالا گرفته است. در سال 2014 کارکنان یک پایگاه نیروی هوایی وقتی که متوجه شدند ماهواره‌های روسی کامیکازه (Kamikaze) یا همان Kosmos 2499 به شدت در حال نزدیک شدن به ماهواره‌های مستقر امریکایی هستند، اعلام خطر کردند. نزدیکی آنها باعث نگرانی می‌شد که ماهواره‌های روسی بتوانند ماهواره‌های امریکایی را نابود کنند.
در ژانویه سال 2007 چین با موشک‌های بالستیک، یکی از ماهواره‌های هواشناسی منسوخ کشور خود را منفجر کرد که منجر به پراکنده شدن هزاران قطعه فلزی در فضا شد. نیروهای فرماندهی استراتژیک در نبراسکا شوکه شدند. توانایی شلیک موشک به یک هدف سریع در مدار زمین در فضای بیرون جو می‌توانست منجر به اقدام بسیار شدیدتر شود. شاید این کار، آزمایشی برای موشک‌های ضد ماهواره‌ای چین بوده باشد؟
ارتش ایالات متحده این تهدید را به راحتی نمی‌پذیرد. ویلیام شلتون، فرمانده سابق فرماندهی فضایی نیروی هوایی ایالات متحده، در ماه مارس سال 2017 بیان داشته است که: جای تعجب نیست که کشورها در مناقشات حال حاضر، روش‌هایی را آزمایش می‌کنند که ما را در استفاده از سرویس‌های فضایی مان منع می‌کند.
با این حال، برای افراد عادی خیلی جای نگرانی نیست. احتمالا ماهواره‌ها روی سر کسی نمی‌افتند. بلکه به احتمال زیاد، رادارها، سیستم‌های موقعیت یابی و شبکه‌های مخابراتی منحل می‌شوند. در واقع شرایط سخت خواهد شد اما به جز بعضی از فضانوردان ایستگاه فضایی بین المللی که در معرض خطر برخورد تکه پاره ماهواره‌های شتابان هستند، بقیه در امان خواهیم بود.
صنعت فضایی خصوصی می‌تواند سرعت ایجاد ارتش فضایی را افزایش دهد. سرمایه گذاری دولتی، طی دهها سال به شرکت‌هایی مانند SpaceX و Boeing اجازه داد تا فناوری پروازهای فضایی را ارتقاء دهند و با این روش، هزینه ارسال محموله‌ها به فضا بسیار کمتر شده است. بنابراین هنگامی‌که ارتش فضایی می‌خواهد برای مثال یک ماهواره را برای مبارزه با تهدیدات فضایی (واقعی یا غیر واقعی، تشخیص آن با شما) برای سلطه ایالات متحده در فضا، راه اندازی کند، هزینه‌ها به مراتب کمتر خواهد شد.
دولت ترامپ با تخصیص بودجه به ارتش فضایی نشان می‌دهد که تا چه اندازه امنیت و حصول اطمینان از سلطه امریکا بر جهان برایش مهم و در عوض مشکلاتی مانند بازگرداندن برق به پورتریکو که به خاطر طوفان ویران شده یا انتقال آب تمیز به شهر فلینت در ایالت میشیگان بی اهمیت است!
ما نمی‌دانیم جنگ‌های فضایی آینده چگونه خواهد بود و شاید از آنچه فکرش را بتوان کرد پیچیده تر باشد. اما به طور حتم، ایجاد ارتش فضایی این آینده را سریعتر به ارمغان می‌آورد. به هرحال دولت ترامپ سعی در راه اندازی اولین ارتش فضایی خواهد کرد هر چند که نتیجه آن، تقویت بی اعتمادی میان ملت‌ها باشد. آیا فرد بعدی که روی ماه قدم خواهد گذاشت، ادعای مالکیت آن را هم خواهد کرد؟
