مهارت نه گفتن از جمله مهارت هایست که می تواند ما را از بسباری مخمصه ها نجات دهد به این صورت که اگر با پیشنهاد و یا درخواستی مواجه شویم که به هر دلیل مورد پسند ما واقع نشد یک نه می گوییم و تمام.
اما هستند کسانی که نه گفتن واقعا برایشان سخت به نظر می رسد و نمی توانند بگویند نه و ناخواسته در شرایطی قرار می گیرند که حتی می تواند برایشان بسیار دردسر آفرین باشد. به طور مثال نوجوان یا جوانی که نمی تواند پیشنهاد همسالانش را مبنی بر سیگار کشیدن یا مصرف مواد رد کند و یا شرکت در مهمانی های نامناسب. بنابراین لازم است برای پیشگیری از ورود ناخواسته به شرایط نامناسب یاد بگیریم که بگوییم نه. اما چگونه؟؟
عوامل غیر کلامی در تعامل با دیگران:
هرچه حالات بدنی و صورت فرد از جدیت و قاطعیت بیشتری برخوردار باشد نتیجه بهتری حاصل خواهد شد. طرف مقابل شما نباید از زبان بدن شما اینطور برداشت کند که پاسخ منفی به در خواست او برای شما سخت است.
1- برای داشتن قاطعیت لازم است سرخود را بالا نگه دارید و چشمان طرف مقابل نگاه کنید.
2- از مچاله و خمیده بودن در مقابل دیگران پرهیز کنید.
3- سعی کنید هر آنچه در زبان بدن شما نشان از هول شدن و دستپاچگی شما دارد را کنترل کنید.
نحوه گفتگو در تعامل با دیگران:
1- هنگام گفتگو کردن از جویده جویده صحبت کردن و مکث های اضافی خودداری کنید.
2- از دلیل تراشی، بهانه آوردن، معذرت خواهی اضافی و نابه جا که نشانه ضعف است و باعث طولانی شدن گفتار می شود اجتناب کنید.
3- بکوشید همواره کوتاه و قاطع پاسخ دهید.
4- از تاخیر در پاسخ دادن بپرهیزید.
5- آهنگ کلام خود را به نحوی انتخاب کنید که نشان دهنده قاطعیت شما باشد و نه تردید.
محتوای کلام در تعامل با دیگران:
1- شما فقط یک جمله را تکرار کنید و نه بیشتر به این ترتیب دیگران از اینکه شما را تحت فشار قرار دهند خسته می شوند. برای مثال تنها بگویید نه یا نه متشکرم.
2- در مقابل و تعامل با افرادی که روش های مختلفی برای شکستن مقاومت شما به کار می برند از جمله طرد کردن (اگر این کار را نکنی از ما نیستی)، اسم گذاری نامناسب (بچه ننه،بی عرضه و….)، تلقین احساس گناه (فکر می کردم دوست منی که این پیشنهاد را دادم) شما همچنان به رد کردن و امتناع از انجام دادن رفتار پرخطر اصرار داشته باشید. می توانید از عبارات زیر بهره بگیرید:
-جزو شما باشم یا نباشم این کار را انجام نخواهم داد.
-هرچه می خواهید بگویید اما من این کار را انجام نخواهم داد.
-دوست شما هستم، ولی این کار را انجام نخواهم داد.
3- عوض کردن موضوع، گفتن نه و سپس راجع به موضوع دیگری صحبت کردن مانند نه متشکرم،راستی فیلم دیشب را دیدی؟
4- ترک شرایط و موقعیت های پرخطر.
5- بهانه آوردن مانند نه،متشکرم،الان من عجله دارم و باید بروم.
عوامل شناختی در تعامل با دیگران:
باورها، عقاید و ذهنیت هایی که اشخاص از خویش و دیگران دارند، نقش بسیار مهمی در برخورداری از مهارت نه گفتن دارد. اگر شما بر همه ابعاد رفتاری مهارت نه گفتن مسلط باشید اما باورهای نادرستی در زمینه ارتباط با دیگران داشته باشد، نمی توانید از مهارت نه گفتن به خوبی استفاده کنید.
1- تلاش کنید از حقوق شخصی خود آگاه باشید و به آن باور داشته باشید.مانند اینکه:
-شما حق دارید الویت هایی برای خود داشته باشید.
-شما حق دارید تغییر عقیده بدهید.
-شما حق دارید دیدگاه ها و عقاید خود را بیان کنید حتی اگر با عقیده دیگران متفاوت باشد.
-شما حق دارید بدون احساس گناه به دیگران بگویید نه.
2- بکوشید با باورهایی که شما را در نه گفتن دچار مشکل می کند مقابله کنید.برخی از این باورها عبارتند از:
-نباید هیچ شخصی را ناراحت کنم.
-همه باید از ما راضی و خوشحال باشند.
-اگر دوستانمان را از دست بدهیم نمی توانیم دوستان دیگری داشته باشیم
-اگر مخالفت خود را ابراز کنم دیگران در رابطه با من نظر منفی پیدا خواهند کرد.
چنین باورهای منفی مانع پاسخ قاطعانه می شوند.در حالی که اعتراض و درخواست برای تغییر رفتار،قسمتی از زندگی عادی و معمولی است و فاجعه ای به دنبال نخواهد داشت.
برگرفته از کتاب روانشناسی نوجوانی نوشته رحمان بابا زاده
