مصریان باستان مدتها تصاویری از یک کلاه پوشیدنی مخروطی شکل ترسیم میکردند که اصطلاحا سر مخروطی نامیده میشود. با این وجود هیچ مدرک فیزیکی، دال بر این موضوع در دسترس باستانشناسان نبود.
اما به تازگی در منطقه اکتشافی «Amarna» در مصر، دو عدد از این مخروطها کشف شده است. این مخروطها توسط موم ساخته شده در دو مقبره و روی جمجمه دو فرد کشف شده وجود دارند.
در بین 1550 تا 30 سال قبل از میلاد مسیح، در آثار هنری مصری ردمی در نقاشیها کشیده میشدند که کلاههایی مثل قیف یا مخروط روی سرشان بود.
پس از پیدا نشدن هیچ نمونهای از این کلاهها در کشفیات باستانی، باستانشناسان تردید داشتند که آیا این کلاهها واقعا وجود داشتهاند یا یک الگوی هنری رایج در آن زمان به حساب میآمدهاند (مانند هاله دور سر در نگارههای هنر مسیحی).
این کشف جدید روی وجود این کلاههای مخروطی صحه میگذارد و اطلاعاتی درباره اینکه از چه موادی ساخته شدهاند را در اختیار باستان شناسان گذاشته است. آنها در تاریخ دهم دسامبر 2019 در مقالهای از مجله «Antiquity» در این باره نوشتند.
سر مخروطیان
این دو سر مخروطی در نقاط جداگانهای از قبرستانهای «Amarna» کشف شدهاند. تیم باستان شناسی در مقاله مجله «Antiquity» مینویسد: «اولین کشف در سال 2010 اتفاق افتاد. یک زن در سن بین 20 تا 29 سال که موهایش دارای بافتهای ضخیم بود. روی موها موارد اضافهای مشاهده میشد و انتهای آنها حالتی مواج داشتند. موهای این زن جوان به خوبی حفظ شده بود و کلاه مخروطی در بالای آن، روی سر قرار داشت.»
این محققان در جایی دیگر اشاره داشتند: «شکل کلی این مخروط شبیه به یک گنبد کم عمق است». اندازهگیری اولیه عمق 80 میلیمتری و دهانه 100 میلیمتری را نشان میداد.
شخص دیگری که همراه این کلاههای مخروطی شکل دفن شده بود، در سال 2015 کشف شد. این شخص هنگام فوت سنی بین 15 تا 20 سال داشته است و جنسیت او مشخص نیست. باستانشناسان اشاره کردند که این مکان پیشتر مورد سرقت قرار گرفته است. موهای این شخص برخلاف شخص دیگر دارای حالت فرفری، باز و بدون هیچ نشانهای از بافته شدن بود.
در هر دو مورد کشف شده، این کلاههای مخروطی کرم رنگ بودند. تحلیل طیفسنجی نشان میدهد که کلاهها از موم زنبور عسل ساخته شدهاند. هیچ یک از دو فرد کشف شده ثروتمند به نظر نمیرسیدند؛ یک ارزیابی روی استخوانهای آنها نشان میدهد که هر دو تحت فشار کاری شدید بودهاند. همچنین با توجه به دورهای که در آن زندگی میکردهاند، احتمالا از کمبود مواد غذایی رنج میبردند.
کلاههای اسرارآمیز
هدف از وجود این کلاهها هنوز به صورت یک معما باقی است. در نگارههای هنری این کلاهها، در صحنههای ضیافت روی سر میهمانان (زن و مرد) کشیده شدهاند.
این ضیافتها شامل تکریم مردگان، مراسم تدفین مردان دارای مقبره یا گرفتن هدیه از پادشاه بودهاند. نویسندگان مقاله اضافه میکنند که نگارههای کشف شده، مردم را در حال پوشیدن این کلاهها در شکار، نواختن موسیقی و شرکت در زایمان نشان میدهند.
نقش این کلاهها همواره مورد بحث بوده است. بهترین تفسیر این است که این کلاهها انباشتهای از روغن معطر بودهاند که با آب شدن، سر و بدن را تمیز و معطر میکردهاند.
کشف جدید اما این توضیح را با مشکل مواجه میکند؛ چرا که این کلاهها از موم زنبور عسل ساخته شدهاند و اثری از روغن و عطر در آزمایشهای تیم دیده نشد. اگرچه دانشمندان اظهار داشتند که اگر عطری هم وجود داشته است، تا به حال با تبخیر از بین رفته است.
باستانشناسان مینویسند یک احتمال این است که این دو فرد کشف شده به این دلیل که مشکل باروری داشتهاند، با کلاه مخروطی دفن شدهاند و قرار بوده است در زندگی پس از مرگ از این طریق درمان شوند. در این تصاویر، به طور مکرر زنان (گاها برهنه) وجود دارند و این مسئله سبب شده است که محققان معمولا و به طور مشخص، این کلاهها را مرتبط با تمایلات جنسی و مفاهیم مربوط به آن بدانند.
برای مثال یکی از این نگارهها، Hathor، الهه باروری را نشان میدهد یا در تصاویر مقبرهها، مشغول خواندن رسوماتی شهوانی در ارتباط با تولد دوباره صاحب مقبره (که غالبا مرد بودند) هستند.
واکنش محققان
Lise Manniche، یک پروفسور بازنشسته دانشگاه کپنهاگ که در این مطالعه شرکت نداشته است، با باستانشناسان در اهمیت بالای این کشف جدید توافق نظر دارد. او فکر میکند که کلاههای مخروطی روغنی توسط طبقات متوسط یا بالاتر جامعه استفاده میشدهاند و دو فرد کشف شده به دلیل عدم توان مالی، از کلاههای مخروطی از جنس موم زنبور عسل استفاده میکردهاند.
Manniche میگوید: «برداشت من این است که این دو کلاه «مخروطی غیراصل» توسط ساکنانی از شهر استفاده میشده است که نسبت به طبقه متوسط و بالاتر از بخت و اقبال کمتری برخوردار بودهاند. استفاده و جایگزین کردن این کلاههای غیر اصل این امید را به آنها میداده است که در زندگی بعدی فاصله آنها را با طبقات بالاتر برطرف کند.»
نیکلا هرینگتون، محقق افتخاری دپارتمان باستانشناسی دانشگاه سیدنی، بیان میکند: «بعید به نظر میرسد که معنی این کلاهها تنها به باروری و تولد دوباره گره خورده باشد. اگر چنین فرضی صحیح بود، انتظار میرفت که افراد دیگری با آنها (مرد یا زن) دفن شوند».
Harrington، که در این تحقیقات دخالت نداشته است، چنین پیشنهاد میکند که سر مخروطیان و کلاهها «نشانگر شان و مقام زنانی است که مراسم رقص را در پیش پادشاه و خدای آن، آتن، اجرا میکردند».
وی میافزاید: «صدمات موجود در بدن دو فرد کشف شده که کلاه مخروطی داشتند، نمایانگر شکستگی و فشار در قسمت پایینی ستون فقرات است که در بین رقاصان رایج است.»
Harrington همچنین احتمال میدهد کلاههای سر مخروطیان عضویت آنها در گروهی را نشان میداده است که به خدایان خدمت میکردند».
Harrington و Manniche در گذشته مقالاتی راجع به سر مخروطیان منتشر کردهاند.
منبع: livescience.com
