عباس رهامی
همه با «درختان همیشه سبز» آشنا هستیم که البته در اینجا منظور استعاره از پایداری و پایندگی و … نیست. منظورمان همان درختان و گل‌ها و گیاهانی که در تمام فصول سال و حتی در طول زمستان هم برگ‌های سبزشان را از دست نمی‌دهند. شاید مشهورترین نمونه مخروطیان باشند. درخت‌هایی مثل کاج، سرو، صنوبر، ارس، و …. که همان طور که می‌بینیم در طول زمستان نه تنها برگ‌های سوزنی شکلشان را حفظ می‌کنند، بلکه حتی آن‌ها را سبز نگه می‌دارند. سؤال اساسی این است که چرا؟
سرو و کاج بر خلاف تمام درختان دیگر که در فصل پاییز به رنگ‌های مختلف در می‌آیند و طبیعت را زرد و قرمز و بنفش و نارنجی می‌کنند، هیچ علاقه‌ای به تغییر رنگ ندارند. به همین ترتیب در فصل زمستان هم که تمام درختان دیگر عریان می‌شوند و برای گذر کردن از دوران سرما مبارزه می‌کنند، سالم و سر حال بر سر جای خود می‌مانند و خم به ابرو نمی‌آورند. این تفاوت تماماً به مسئله‌ای مربوط می‌شود که همه ما کم و بیش در مورد آن‌ها چیزهایی شنیده‌ایم. همان فرآیند مشهوری که در گیاهان اتفاق می‌افتد. فتوسنتز!
هم درختان همیشه سبز و هم درختان معمولی هر دو از نور خورشید برای دریافت انرژی و انجام فرآیندهای لازم برای تبدیل ترکیبات شیمیایی استفاده می‌کنند. هر دو دسته دی اکسید کربن را از هوا گرفته و آن را به غذا تبدیل می‌کنند و هر دو به آب نیاز دارند. تفاوت اصلی آن‌ها در شدت فرآیند فتوسنتزی است که در آن‌ها اتفاق می‌افتد. درختان معمولی در روزهایی که نور کمتری دریافت می‌کنند، مثل روزهای پاییزی و زمستانی، انرژی کمتری دریافت می‌کنند. این مقدار انرژی برای بقای آن‌ها کافی نیست. به همین دلیل بسیاری از گیاهان و درختان دیگر توان حمایت کردن از تعداد زیاد برگ‌های خود را ندارند و به خواب زمستانی فرو می‌روند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند آب بیشتری ذخیره کرده و بتوانند زمستان را تا فرا رسیدن دوباره بهار دوام بیاورند.
ولی شرایط برای برگ سوزنی ها کمی متفاوت است. برگ‌های سوزنی این درختان به این دلیل سوزنی شکل است که بتواند آب بیشتری در خود ذخیره کند. در نتیجه نیازی به رها کردن آن‌ها در زمستان وجود ندارد. از طرف دیگر ولی کمتر بودن سطح برگ‌ها باعث کند بودن فرآیند رشد این درختان هم می‌شود. در نتیجه برگ‌های سوزنی اگرچه باعث فتوسنتز کندتر می‌شوند، ولی در عوض راه حلی برای ذخیره آب در زمستان و حتی تابستان و همین طور مقاومت در برابر سرمای زمستان هستند.
این استراتژی درختان همیشه سبز آن چنان مؤثر است که باعث شده آن‌ها در تمام نقاط کره زمین از شمال تا جنوب، سرد و گرم، خشک و مرطوب، دیده شوند. تنها مورد استثنا قطب جنوب است که در آن جا نمی‌توان اثری از همیشه سبزها دید.
در هر حال، استفاده از درختان همیشه سبز در باغچه و یا برای زیباسازی شهر فکر بدی نیست. مراقبت به نسبت کمی نیاز دارند، آب کمی مصرف می‌کنند، مقاومت بالایی دارند و از همه مهم‌تر اینکه زمستان‌ها را زیباتر می‌کنند.
منبع: howstuffworks
