صاحبان سگ و گربه تصورات زیادی در مورد هوش دوستان چهار پای خود دارند. البته، همه‌ی ما دوست داریم تصور کنیم که حیوان خانگی ما باهوش‌ترین حیوانی است که می‌تواند یک توپ بیاورد یا به آن ضربه بزند. بنابراین آیا می‌توانیم این بحث قدیمی را حل کنیم؟ سگ‌ها باهوش ترند یا گربه‌ها؟
به نظر می‌رسد ، پاسخ آن طور که دوستداران حیوانات خانگی دوست دارند ساده نیست.
الکساندرا هوروویتز (Alexandra Horowitz)، یکی از محققان ارشد متخصص در زمینه‌ی شناخت سگ در کالج بارنارد نیویورک و نویسنده‌ی \”درون یک سگ: سگ‌ها چه می‌بینند، چه بویی می‌شنوند و چه می‌دانند \”(اسکریبنر، ۲۰۱۰) ، در ایمیلی به Live Science نوشت: “محققان شناخت سگ به خودی خود “هوش” را مطالعه نمی‌کنند؛ بلکه جنبه‌های مختلف شناخت را بررسی می‌کنند.”
هوروویتز در واقع عادت بشر به مقایسه‌ی هوش در بین گونه‌ها را زیر سال می‌برد. او گفت: “در ساده ترین شکل، گربه‌ها در کارهایی که گربه‌ها باید انجام دهند باهوش هستند و سگ‌ها در کارهای سگ‌ها. من فکر نمی‌کنم صحبت در مورد “باهوش تر بودن” نسبی گونه‌ها اصلاً منطقی باشد.” برایان هیر استاد مردم شناسی تکاملی دانشگاه دوک، ضمن موافقت با این اظهار نظر در ایمیلی به Live Science گفت: “پرسیدن اینکه آیا سگ از گربه باهوش تر است یا خیر، مانند این است که بپرسید آیا چکش ابزاری بهتر از پیچ گوشتی است یا خیر – بستگی به این دارد که برای چه چیزی طراحی شده است.”
این بدان معنا نیست که محققان رفتارشناسی حیوانات سعی نکرده اند که هوش سگ و گربه – یا به طور دقیق تر، توانایی‌های شناختی فراتر از توانایی‌های مورد نیاز برای حفظ زندگی را اندازه گیری کنند. کریستین ویتال، استادیار بهداشت و رفتار حیوانات در کالج یونیتی مین، گفت که هوش حیوانات به طور کلی به سه حوزه‌ی گسترده تقسیم می‌شود: توانایی حل مسئله، شکل گیری مفهوم (توانایی شکل گیری مفاهیم کلی از تجربیات ملموس خاص) و هوش اجتماعی.
ویتال در درجه‌ی اول گربه‌ها را مطالعه می‌کند و تمرکز فعلی او بر زندگی درونی گربه‌ها حول محور هوش اجتماعی است. او در ایمیلی به Live Science گفت که گربه‌ها بر خلاف تصوراتی اشتباهی که درباره‌ی آن‌ها وجود دارد و آن‌ها را اغلب حیواناتی گوشه گیر و بی‌علاقه به انسان‌ها می‌پندارند، در واقع درجه‌ی بالایی از هوش اجتماعی را نشان می‌دهند و معمولاً در یک سطح از هوش اجتماعی با سگ‌ها قرار دارند.
به عنوان مثال، مطالعات نشان می‌دهد که گربه‌ها می‌توانند بین نام خود و کلمات شبیه به هم تمایز قائل شوند و مشخص شده است که تعاملات انسانی را به غذا، اسباب بازی‌ها و بوها ترجیح می‌دهند.
توجه انسان در گربه‌ها تفاوت ایجاد می‌کند: مطالعه ای که در سال ۲۰۱۹ در مجله‌ی Behavioral Processes منتشر شد نشان داد که وقتی شخصی به گربه توجه می‌کند، گربه با گذشت زمان بیشتر به آن شخص واکنش نشان می‌داد.
محققان در یکی از مطالعات کمیابی که گربه و سگ را مستقیماً مقایسه می‌کند، تفاوت قابل توجهی بین توانایی گونه‌ها در یافتن غذای پنهان شده با استفاده از اشاره‌های انسان مشاهده نکردند. با این حال، محققان اشاره کردند که “گربه‌ها در مقایسه با سگ‌ها فاقد برخی از رفتارهای جلب توجه هستند”. (صاحبان حیوانات خانگی ای که مشاهده کرده اند سگ برای دریافت غذا در کنار کاسه تغذیه خود التماس می‌کند و گربه دور می‌شود دقیقاً می‌دانند که محققان چه چیزی مشاهده کرده اند.)
گربه‌ها و سگ‌ها از جهات مختلفی باهوش هستند.
سپس، بحث اندازه‌ی مغز پیش می‌آید. یک تصور رایج این است که اندازه‌ی مغز هوش نسبی را تعیین می‌کند، و اگر این باور همیشه درست باشد، به نظر می‌رسد که سگ‌ها باهوش تر از گربه‌ها خواهند بود.
هیر گفت که او و ایوان مک لین، انسان شناس دانشگاه آریزونا، بیش از ۵۰ محقق را در سراسر جهان به خدمت گرفتند تا از آزمایشی که بر روی ۵۵۰ گونه‌ی جانوری از جمله “پرندگان، بوزینه‌ها، میمون‌ها، سگ‌ها، لمورها و فیل‌ها” انجام داده‌اد استفاده کنند.
ایده این بود که یک ویژگی شناختی، خودکنترلی یا آنچه محققان آن را “کنترل مهاری” می‌نامند، در بین این گونه‌ها آزمایش شود. آزمایش آن‌ها، که در مقاله ای در سال ۲۰۱۴ در مجله‌ی
Proceedingsof the National Academy of Sciences منتشر شد، نسخه‌ی حیوانی مطالعه‌ی مشهور دانشگاه استنفورد در سال ۱۹۷۲ بود که در آن توانایی کودکان ۳ تا ۵ ساله در کنترل خود از نخوردن مارشمالو مورد آزمایش قرار گرفتند.
مطالعه‌ی بین گونه‌های مختلف نشان داد که “هرچه مغز حیوان بزرگ‌تر باشد، در آزمایش مارشمالو خودکنترلی بیشتری نشان می‌دهند.” توانایی اعمال خود کنترلی یکی از نشانه‌های عملکرد شناختی بالاتر است.
اما مسئله ای که وجود دارد این است که گربه‌ها در آن آزمایش گنجانده نشده بودند، بنابراین نمی‌توانیم حدس بزنیم که آن‌ها براساس اندازه‌ی مغزشان چگونه عمل خواهند کرد.
ویتاله می‌گوید نکته‌ی دیگری که هنگام انجام این نوع ارزیابی هوش باید به آن توجه داشت این است که ممکن است با سگ و گربه متفاوت رفتار کنیم.
او می‌گوید: “به عنوان مثال، سگ‌ها اغلب به خوبی معاشرت می‌کنند و در جمع‌های توله سگ‌ها حضور پیدا می‌کنند، سوار ماشین می‌شوند و به پارک سگ‌ها می‌روند. صاحبان گربه‌ها کمتر به گربه‌های خود امکان چنین معاشرت‌ها و فرصت‌های آموزشی را می‌دهند.”
بنابراین، در نهایت چه کسی برنده است؟ نکته‌ی مهم این است که از نوع خاصی از هوش حیوان خانگی خود قدردانی کنید، به ویژه هوش اجتماعی که آن‌ها را به همراهانی دلپذیر تبدیل می‌کند.
