مهرناز شهریاری
فهرست عنوان‌ها
با فرا رسیدن فصل مسافرت، پرسیدن اینکه چگونه می‌توان از گسترش و پخش بیماری‌هایی که پاتوژن ها را تولید می‌کنند جلوگیری کرد، تنها موجب ایجاد انگیزه برای میکروب شناس‌ها نمیشود، بلکه خوب است که هرکسی این سؤال را از خودش بپرسد: آیا ما واقعاً این شانس را داریم که دست خود را از شر جرم‌ها تمیز نگه داریم؟
دو رویکرد قوی و قدرتمند در مبارزه با میکروب‌ها
دو استراتژی اصلی در این میان به وجود می‌آید. اولین آن کاهش توده‌ای میکروبی است – یعنی کاهش مقدار باکتری‌ها، ویروس‌ها و دیگر انواع میکروب‌های زنده – این کار با صابون زدن و شستن با آب انجام می‌شود.
مواد شیمیایی صابون به از بین بردن میکروب‌های زنده از دستانمان کمک می‌کند. صابون این کار را با سُر و لغزنده کردن پوستمان انجام می‌دهد.
مطالعات نشان داده‌اند که شستن مؤثر با آب و صابون به مقدار قابل توجهی میزان باکتری‌هایی که موجب اسهال می‌شوند را کاهش می‌دهد.
دومین استراتژی کشتن باکتری است. ما این کار را با استفاده از محصولاتی که دارای عوامل آنتی باکتریال هستند انجام می‌دهیم، همانند الکل، کلورین، پراکسیدها، کلرهگزیدین و یا تریکلوزان.
بعضی از تحقیقات دانشگاهی نشان داده‌اند که صابون‌های آنتی باکتریال برای کاهش باکتری دست‌های خیس بهتر از صابون‌هایی که فاقد مواد آنتی باکتریال اند عمل می‌کند.
با این حال هنوز مشکلی وجود دارد. بعضی از سلول‌های باکتریایی روی دستان ما دارای ژن‌هایی هستند که آن‌ها را قادر می‌سازند به ماده و عامل آنتی باکتریالی مقاومت نشان دهند. یعنی بعد از اینکه عامل آنتی باکتریال بعضی از باکتری‌ها را کُشت، رشته‌های مقاوم موجود روی دست‌های ما دوباره رشد می‌کنند.
به علاوه، ژن‌هایی که به باکتری امکان مقاومت می‌دهند می‌توانند با دیگر باکتری‌ها نیز تعامل برقرار کنند و در نتیجه رشته‌های مقاوم‌تری ایجاد کنند. بنابراین، این رشته‌های مقاوم بدین معنی‌اند که استفاده از ماده آنتی باکتریال تقریباً تاثیری ندارد.
هم چنین استفاده بلند مدت از محصولات آنتی باکتریال ممکن است تهدیدی برای سلامتی باشد.
برای مثال با مطالعه‌ای که بر روی حیوانات انجام شده است مشخص شده است که تریکلوزان، عاملی آنتی باکتریالی که در صابون‌ها، خمیر دندان و دئودورانت ها استفاده می‌شود، هورمون‌های بدن را دچار تغییر می‌کنند. به همین جهت موسسه غذا و دارو امریکا استفاده بی رویه از محصولات شست و شوی ضد عفونی کننده‌ای که شامل تریکلوزان و دیگر مواد فعال آنتی باکتریالی هستند را منع کرده است.
بهترین روش شستن دست‌ها:
برای تمیز کردن دستان، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری به ما توصیه می‌کند که:
- با آب پاک دستان خود را خیس کنید.
- صابون و کف صابون را روی هر قسمت از برآمدگی و شکاف‌های دست خود بمالید، این کار را برای 20 تا 30 ثانیه انجام دهید.
- با آب تمیز دست‌هایتان را بشویید.
- دست‌ها را با دستمال کاغذی و یا خشک کننده خشک کنید.
اینکه 93.2 درصد از پاسخ دهندگان به یک نظرسنجی اظهار کرده بودند که بعد از سرفه یا عطسه دستان خود را نمی‌شورند تعجب‌آور است! هم چنین مطالعه‌ای که در محیطی دانشگاهی با 3749 نفر انجام شد، نشان داد که زمان متوسطی که به شستن دست اختصاص داده می‌شود 6 ثانیه است.
اگر آب و صابون در دسترس نبود، CDC توصیه می‌کند که از ضدعفونی کننده دست که شامل حداقل 60 درصد اتانول است استفاده کنید. الکل‌ها هم چنین دارای طیف وسیعی از مواد آنتی میکروبیال هستند و در مقایسه با دیگر مواد شیمیایی آنتی باکتریال مقاومت کمتری از خود نشان می‌دهند. با این حال، ضدعفونی کننده‌های الکلی ممکن است برای تمام انواع آلودگی‌ها مناسب نباشند.
تمام میکروب‌ها آلودگی به شمار نمی روند
حضور بعضی از باکتری‌ها لزوماً چیز بدی نیست. باکتری‌هایی که روی بدن و یا درون ما زندگی می‌کنند به عنوان میزبان به حساب می‌آیند به خصوص زمانی که از ما در برابر پاتوژن ها محافظت می‌کنند.
ما در دنیایی پر از میکروب زندگی می‌کنیم. میلیون‌ها باکتری متفاوت روی پوست، روده و روزنه‌های ما وجود دارند. میکروب‌های ما می‌تواند ما را از شر جرم‌ها، به وسیله آموزش سیستم دفاعی و با کم کردن مقاومت برای زندگی کردنشان روی پوستمان، محافظت کند. مشخصه میکروب‌های روده این است که از سکونت پاتوژن ها جلوگیری می‌کند. جمعیت متنوعی از میکروب‌ها و ایجاد تعادلی در جامعه میکروب‌ها برای سلامتی ما ضروری است.
رژیم غذایی ضعیف، کمبود خواب، استرس و استفاده از آنتی بیوتیک باعث آشفته کردن جامعه میکروب‌های ما می‌شود که به نوبه خود ما را در معرض خطر بیماری قرار می‌دهد.
هیچ شکی نیست که شستن دستانمان با صابون مایع و آب در کاهش عفونت و بیماری، از جمله آن‌هایی که به عوامل آنتی میکروبیال نیز مقاومند، تأثیر گذار است.
زمانی که شما بعد از لمس سطوح مشکوک دسترسی به مکانی برای شستن دستانتان ندارید از ضدعفونی کننده‌های دست الکلی استفاده کنید. کمتر دست‌هایتان را به دهان، بینی و چشمانتان بزنید.
به علاوه، با کم کردن استرس، خواب کافی و پرورش میکروب‌های روده‌تان با خوردن انواع غذاهایی گیاهی، از نظر میکروبیایی سالم باقی بمانید.
