سینه‌پهلو یک اصطلاح کلی برای یک عفونت متداول ریوی است که دلیل آن معمولا باکتری‌ها یا ویروس‌ها هستند. این بیماری همچنین می‌تواند در نتیجه آنفولانزا رخ دهد.
دکتر Maureen Dziura یک متخصص ریه در مرکز پزشکی Tufts بوستون می‌گوید زمانی که به عنوان مثال چیزی مانند باکتری وارد بافت ریه می‌شود، یک پاسخ التهابی به وجود می‌آورد که نتیجه آن تولید خلط است. تجمع این خلط می‌تواند تحریک‌کننده بعضی از علایم سینه‌پهلو مانند سرفه، تنگی نفس، تب و لرز باشد.
دکتر Dziura گفت این بیماری می‌تواند چندان وخیم نباشد که به اسم سینه‌پهلو سرپایی (walking pneumonia) شناخته می‌شود یا اگر علایم شدید شدند یک عارضه وخیم پزشکی خواهد بود و در نتیجه آن فرد در بیمارستان بستری شود.
سینه‌پهلو باکتریایی متداول‌ترین شکل این بیماری است و همچنین جدی‌ترین آن می‌تواند باشد.
هنگام بروز سینه‌پهلو، کیسه هوایی یا آلوئول تنفسی در هر دو ریه ملتهب و پر از مایع می‌شوند. نتیجه آن اکسیژن‌رسانی دشوار به جریان خون است (زمانی که هر دو ریه‌ها عفونت پیدا می‌کنند، این بیماری سینه‌پهلو دوگانه نام دارد.)
براساس آمار مراکز کنترل و جلوگیری از بیماری (CDC) آمریکا، بیش از 25 هزار نفر هر سال در بیمارستا‌ن‌ها بابت سینه‌پهلو بستری می‌شوند و در حدود 50 هزار از مردم آمریکا سالیانه از این بیماری می‌میرند.
علت بروز سینه‌پهلو چیست؟
باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها می‌توانند علت ابتلا به سینه‌پهلو باشند. گرچه، در بزرگسالان شایع‌ترین علت بیماری سینه‌پهلو باکتری‌ها هستند و باکتری استرپتوکوک نومونیا بیشترین سهم را در این قضیه دارد.
سینه‌پهلو سرپایی معمولا به علت باکتری به اسم مایکوپلاسما پنومونیه شکل می‌گیرد.
ویروس‌ها، مانند ویروس آنفلوانزا و رینو ویروس‌ها همچنین می‌توانند فرد را به این بیماری دچار کنند. طبق گفته موسسه ملی قلب، ریه و خون آمریکا از جمله دیگر عوامل ویروسی می‌توانیم به ویروس سین‌سیشیال تنفسی (RSV) اشاره کنیم که عامل اصلی بروز سینه‌پهلو در نوزادان و کودکان است و همچنین ویروسی به اسم متاپنوموويروس انساني.
یک نمونه از دلیل قارچی سینه‌پهلو قارچ پنوموسیستیس جیرووسی است که منجر به عفونت جدی می‌شود که زندگی فرد را به خطر می‌اندازد و معمولا در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مانند بیماران HIV و ایدز پیدا می‌شود (این بیماری قبلا سینه‌پهلو پنوموسیستیس کارینی نام داشته است.)
دکتر Dziura گفت افراد در هر موقع سال می‌توانند سینه‌پهلو بگیرند ولی بیشتر از همه آن را در زمستان می‌بینیم یعنی زمانی که فصل آنفلوانزا شروع می‌شود.
آنفلوانزا می‌تواند باعث سینه‌پهلو ویروسی شود و سیستم دفاعی و ایمنی بدن را ضعیف کند تا در نتیجه آن خطر توسعه یک سینه‌پهلو ثانویه باکتریایی بیشتر شود.
افراد در هر سنی ممکن است به سینه‌پهلو دچار شوند ولی اکثر افرادی که در خط عفونت ریه قرار دارند کودکان زیر 5 سال و بزرگسالان بالای 65 سال، افراد سیگاری و کسانی هستند که مشکلات سلامتی دیگر یا سیستم‌های ایمنی ضعیف دارند مانند مشکلات مزمن ریوی، از کار افتادگی قلب، دیابت و سکته.
نوع باکتریایی یا ویروسی سینه‌پهلو معمولا زمانی حالت واگیردار پیدا می‌کند که یک فرد آلوده عطسه بزند یا سرفه کند، در نتیجه قطره‌های حاوی باکتری و ویروس‌ها در هوایی منتشر می‌شود و سایر افراد آن را تنفس کرده یا سطوح آلوده به آن‌ها را لمس می‌کنند.
اکثر افراد که تنها مقدار مدت کوتاهی را با فرد آلوده سپری می‌کنند بیمار نخواهند شد ولی انواعی از سینه‌پهلو باکتریایی وجود دارد که می‌تواند در افرادی که در مجموعه‌های شلوغ زندگی یا کار می‌کنند پخش شود مانند خوابگاه‌های دانشجویی، سربازخانه‌های ارتش یا خانه سالمندان.
علایم سینه‌پهلو
Dziura گفت علایم سینه‌پهلو محدوده متفاوتی دارد از ملایم گرفته تا خطرناک برای جان انسان. فردی که مبتلا به سینه‌پهلو سرپایی است ممکن است احساس ضعف و خستگی کند و سرفه‌های او خفیف باشند ولی همچنان بتواند در محیط کار یا مدرسه حاضر شود.
یک شکل جدی‌تر از این عفونت دمای بدن را به شکل خطرناکی بالا می‌برد، تنگی نفس را به همراه دارد و لب‌ها به علت نبود اکسیژن در جریان خون کبود می‌شوند و فرد از نظر روانی آشفته است.
در بعضی از اشکال سینه‌پهلو یک فرد ممکن است سرفه خلط‌آور به رنگ سبز یا زرد یا حتی خلط خونی کند (ولی سینه‌پهلو همیشه باعث نمیشود سرفه‌های خلط‌آور داشته باشید.)
طبق گفته انجمن ریه آمریکا، علایم سینه‌پهلو می‌تواند شامل موارد زیر شود:
- سرفه
- تب
- درد شکم یا قفسه سینه
- تنگی نفس
- لرز
- از دست دادن اشتها
- نبود انرژی و خستگی
- گیجی، به ویژه در افراد سالخورده‌تر
- سردرد
تشخیص و درمان سینه‌پهلو
سینه‌پهلو یک بیماری بسیار متداول است ولی گاهی اوقات تشخیص آن می‌تواند سخت باشد چون علایم این بیماری اغلب اوقات با سرماخوردگی یکسان هستند. دکتر Dziura گفت برای تشخیص سینه‌پهلو، یک دکتر در حالی که بیمار نفس می‌کشد از یک گوشی طبی برای گوش دادن به صدای داخل شش‌ها استفاده می‌کند.
تصویربرداری از سینه با اشعه ایکس می‌تواند وسعت التهاب در ریه‌ها را نشان دهد.
دکتر Dziura گفت همچنین ممکن است یک نمونه خلط (ترکیب مخاط و بزاق) از بیماران برای شناسایی باکتری عامل سینه‌پهلو گرفته شود و دکترها بتوانند براساس آن آنتی‌بیوتیک تجویز کنند.
دکتر Dziura گفت در حداقل 50 درصد از موارد، باکتری مشخص عامل سینه‌پهلو را نمی‌توان شناسایی کرد. بنابراین، آنتی‌بیوتیک براساس متداول‌ترین باکتری‌های عامل سینه‌پهلو تجویز می‌شود.
افرادی که مبتلا به سینه‌پهلو باکتریایی می‌شوند معمولا در عرض 48 ساعت پس از خوردن آنتی‌بیوتیک‌ها احساس بهتری دارند ولی به گفته دکتر Dziura یک بازه درمانی با آنتی‌بیوتیک معمولا 5 تا 10 روز طول می‌کشد.
گرچه سرفه‌هایی که دلیل آن سینه‌پهلو هستند می‌توانند حتی تا 3 ماه پس از پایان درمان ادامه داشته باشند که علت آن التهاب باقیمانده در ریه‌ها است که فرونشینی آن‌ها بیشتر طول می‌کشد.
آنتی‌بیوتیک‌ها به درمان سینه‌پهلو ویروسی کمک نمی‌کنند. علایم آن مانند تب و سرفه با استراحت، آسپرین، داروی سرماخوردگی و نوشیدن مایعات به اندازه کافی خفیف می‌شوند. دکترها همچنین استفاده از یک دستگاه رطوبت‌زا در هوا را توصیه می‌کنند که به شل کردن خلط بیش از حد داخل ریه‌ها و سینوس‌ها کمک می‌کند.
سینه‌پهلو در افراد مسن و افرادی که مبتلا به مشکلات ریوی مزمن هستند یا سیستم ایمنی ضعیف دارند می‌توانند سریعا جان آن‌ها را به خطر بیاندازد.
این اشخاص ممکن است در نتیجه عفونت مشکلات جدی را تجربه کنند از جمله سخت نفس کشیدن حتی زمانی که اکسیژن کافی است، تجمع مایع اطراف ریه‌ها یا کیسه‌های هوایی، عارضه‌ایی که در آن مقدار التهاب داخل بدن غیرقابل کنترل است و ممکن است منجر به از کارافتادگی گسترده اندام شود.
راهی جلوگیری از ابتلا به سینه‌پهلو
به گفته دکتر Dziura یکی از نکات مهم در جلوگیری از گسترش سینه‌پهلو خودداری از تماس نزدیک با افرادی است که به سرماخوردگی یا آنفلوانزا دچار هستند. راه‌های دیگر جلوگیری از این بیماری شامل موارد زیر می‌شوند:
- واکسن زدن: یک واکسن سالیانه آنفلوانزا می‌تواند جلوی این بیماری را بگیرد ولی همچنین برای حفاظت فرد در برابر سینه‌پهلو مفید است. همچنین باعث جلوگیری از پنوموکوک نومونیا می‌شود که شایع‌ترین شکل سینه‌پهلو باکتریایی است.
این واکسن به کودکان زیر 2 سال و همچنین افراد 65 سال یا بالاتر توصیه می‌شود. این واکسن همچنین به کودکان یا بزرگسالان که در معرض خطر بالای ابتلا به سینه‌پهلو قرار دارند پیشنهاد می‌شوند چون آن‌ها سایر مشکلات سلامت یا سیستم‌های ایمنی ضعیف شده دارند.
- تمیز نگه داشتن دست‌ها و سطوح مختلف: به دفعات دست‌ها را بشویید یعنی پس از استفاده از دستشویی، گرفتن آب بینی، عوض کردن پوشک نوزاد، آماده کردن غذا یا پیش از خوردن. اغلب اوقات سطوحی که دست می‌زنید را ضدعفونی کنید مانند شیر آب، دستگیره درب، گوشی‌ها، اسباب‌بازی‌ها و کلیدهای چراغ.
- سیگار کشیدن را ترک کنید. افراد سیگاری در خطر بالای ابتدا به سینه‌پهلو قرار دارند چون تنباکو به توانایی شش‌ها برای مبارزه با عفونت ضربه می‌زند. به همین دلیل است که به افراد سیگاری توصیه می‌شود واکسن پنه‌موکوک را بزنند.
- حفظ قدرت سیستم ایمنی. یک رژیم غذایی سالم به همراه ورزش منظم و خواب کافی می‌تواند از شما در برابر مریض شدن محافظت کند.
منبع: livescience.com
