سمیرا گلکار
محققان بر این باورند که که یکی از انواع ژن OAS1 باعث افزایش 3 الی 6 درصدی خطر ابتلا به آلزایمر می‌شود و در عین حال یکی از گونه‌های این ژن، خطر ابتلا به نوع شدید کووید 19 را افزایش می‌دهد.
این یافته‌ها که در مجله Brain منتشر شده می‌توانند به ساخت دارو و پیشگیری از پیشرفت هر دو بیماری کنند و راهی برای بهبود هر دو بیماری فراهم کنند. همچنین ممکن است این یافته‌ها برای درمان سایر بیماری‌ها و مشکلات هم مفید باشند.
دکتر درویش صالح سرپرست این مطالعه می‌گوید: “گرچه مشخصه اصلی آلزایمر شکل گیری پروتئین‌های آلموید و در هم تنیدگی در بافت مغز است اما در این بیماری التهاب زیادی در مغز شکل می‌گیرد که این موضوع نقش مهم سیستم ایمنی بدن برای مقابله با آلزایمر را نشان می‌دهد. ما دریافتیم که بعضی از این تغییرات سیستم ایمنی در هر دو بیماری کووید 19 و آلزایمر رخ می‌دهند.”
“در بیمارانی که به شدت درگیر کووید 19 می‌شوند هم التهاباتی در مغز مشاهده می‌شود. ما متوجه وجود ژنی شدیم که می‌تواند در شدت واکنش سیستم ایمنی و خطر ابتلا به هر دو بیماری آلزایمر و کووید 19 مؤثر باشد.”
این تیم تحقیقاتی، برای این مطالعه از نتایج کارهای قبلی خودش هم استفاده کرده که در یک دیتابیس بزرگ متشکل از ژنوم‌های انسان، شواهدی مبنی بر وجود ارتباط بین ژن OASI و بیماری آلزایمر پیدا کرده بود.
ظاهراً این ژن در یک نوع سلول ایمنی به اسم میکروگلیا قرار دارد که حدود 10 درصد از سلول‌های مغزی را تشکیل می‌دهد. محققان برای این مطالعه از داده‌های ژنوم 2547 بیمار استفاده کردند که نیمی از آنها مبتلا به آلزایمر بودند. این تحقیق نشان داد که احتمال ابتلا به آلزایمر در صورت وجود یک نوع خاص از ژن OAS1 به اسم rs1131454 بیشتر است و خطر ابتلا به این بیماری را 11 تا 22 درصد افزایش می‌دهد.
ظاهراً این نوع از ژن ذکر شده بسیار متداول است و نیمی از اروپایی‌ها این ژن را دارند.
محققان متوجه شدند که این ژن میزان انتشار پروتئین‌های پیش‌التهابی توسط سلول‌های ایمنی بدن را کنترل می‌کند. همچنین سلول‌های میکروگلیا که این ژن در آنها فعالیت ضعیف تری دارد، نسبت به آسیب دیدن بافت سلول واکنشی افراطی نشان می‌دهند و منجر به شرایطی موسوم به طوفان سیتوکین می‌شوند که در این حالت بدن انسان بر علیه خودش حمله می‌کند.
با افزایش سن فعالیت OAS1 هم تغییر می‌کند در نتیجه احتمالاً تحقیقات بیشتر به دانشمندان برای پیدا کردن علت آسیب پذیری سالمندان در برابر آلزایمر، کووید 19 و سایر بیماری‌های مرتبط کمک می‌کند.
Naciye Magusali دانشجوی دکترا می‌گوید: “یافته‌های ما نشان می‌دهد که بعضی افراد صرف نظر از سنشان استعداد بیشتری برای ابتلا به هر دو بیماری آلزایمر و کووید 19 شدید را دارند چون ظاهراً در هر دو بیماری بعضی از سلول‌های سیستم ایمنی بدن در یک مکانیزم سلولی مشابه درگیر می‌شوند.”
پس از شیوع ویروس کرونا توجه محققان به عوارض طولانی مدت عصبی این بیماری جلب شد. این محققان قصد دارند با روش‌های علمی میزان آسیب و التهاب ایجاد شده در نرون‌ها را بررسی کنند.
به گفته دکتر صالح: “اگر بتوانیم یک روش ساده طراحی کنیم تا وقتی تست کرونای شخصی مثبت می‌شود، وجود این ژن‌ها هم مورد بررسی قرار بگیرد، احتمالاً می‌توانیم افرادی که در معرض ابتلا به نوع شدید این بیماری هستند را شناسایی کنیم تا از همان ابتدا مراقبت‌های لازم را برای آنها انجام دهیم. اما هنوز برای رسیدن به این مرحله نیاز به کار زیادی وجود دارد. همچنین امیدواریم که این یافته‌ها به ما برای طراحی یک آزمایش خون جهت شناسایی افراد مستعد به آلزایمر پیش از مشاهده نشانه‌های ضعف حافظه کمک کنند.”
