تا دست یابی به گروه خونی جهانی چقدر فاصله داریم؟

سال‌هاست که دانشمندان در آزمایشگاه‌های خود تلاش می‌کنند به طرق مختلف کیفیت زندگی و روش‌های نجات آن را ارتقا دهند. یکی از آرزوهای دانشمندان پیدا کردن راهی برای ایجاد گروه خونی جهانی و قابل استفاده برای همه است. این تغییر می‌تواند به نجات زندگی افراد زیادی منجر شود. موضوعی که گروهی از محققین دانشگاه بریتیش کلمبیا به آن پرداخته‌اند.

بگذارید از اول شروع کنیم. همه می‌دانیم که انسان‌ها گروه‌های خونی متفاوتی دارند. بله! در مورد همان A,B,O,AB صحبت می‌کنیم. این اطلاعات شاید در زندگی روزمره کارایی زیادی نداشته باشد ولی اگر روزی به انتقال خون نیاز داشتید تحت تأثیر همین قواعد و قوانین به شما خون رسانی خواهد شد. گروه‌های خونی ما را از دریافت خون افراد دیگر منع می‌کنند. هر گروه خونی می‌تواند خون گروه هم نام و برخی گروه‌های دیگر را بگیرد. در این میان بدترین وضعیت را O منفی دارد که از هیچ کسی نمی‌تواند خون بگیرد. با این حال این گروه خونی به‌عنوان گروه خونی جهانی شناخته شده است چرا که تمام گروه‌های خونی می‌توانند این خون را دریافت کنند!

طبیعتاً به خاطر همین ویژگی است که گروه خونی O منفی بیشترین تقاضا را دارد و همیشه بانک خونی این گروه کمتر فقیرتر از گروه‌های دیگر است. همین مسئله باعث شده که دانشمندان به دنبال راهی برای تبدیل کردن گروه A به گروه O  باشند. به این طریق احتمالاً مشکلات تأمین خون و نجات زندگی انسان‌ها بسیار ساده‌تر خواهد شد.

به‌سوی گروه خون جهانی

بیش از 4 سال از زمانی که دانشمندان کارشان را برای تولید گروه خون جهانی در آزمایشگاه‌ها آغاز کرده‌اند می‌گذرد. محققین روش‌های بسیار مختلفی را برای جدا کردن برخی انواع مولکول‌های قند از سطح گلبول‌های قرمز گروه خونی A امتحان کرده‌اند تا به این شکل آن را به گروه خونی O تبدیل کنند. این تلاش حاصل این حقیقت است که می‌دانیم گروه A و O در مولکول‌های قند سطح گلبول‌های قرمز باهم تفاوت دارند. گلبول‌های قرمز در سطح خود دارای یک نوع پادتن هستند که باعث می‌شوند انتقال خون به گروه‌های خونی دیگر دچار مشکل شود.

گروه خونی نوع B به‌طور مثال پادتن‌هایی دارد که به مولکول‌های گروه خونی A حمله می‌کند و برعکس. تنها گروه خونی که تحت حمله پادتن‌های گروه‌های خونی دیگر قرار نمی‌گیرد، گروه O است. البته کشف تفاوت گروه‌های خونی و پادتنی که روی سلول‌های خونی وجود دارد مسئله جدیدی نیست. اولین بار در دهه 1980 میلادی بود که تلاش شد پاد تن‌های گروه خونی A برداشته شده و گروه خونی O ایجاد شود. در آن زمان از نوعی آنزیم استفاده شد که قند مخصوص گروه خونی A را از بنی می‌برد، که البته در نهایت جواب نداد. تحقیقات جدید دانشمندان به‌نوعی ادامه راه همان آزمایشات دهه 80 میلادی است.

محققین راه درست برای دستیابی به این هدف را همین روش می‌دانند و تلاش می‌کنند مشابه آن کار را بهتر و با دقت و ظرافت بالاتر انجام دهند. به‌طور مثال آنزیمی که برای از بین بردن قند استفاده می‌شود با آن چه در گذشته استفاده شده بود، تفاوت دارد که باعث نتایج بهتر شده ولی مشکل را هنوز حل نکرده است.

دست آورد بزرگ: گروه خونی جهانی

کاری که در اصل باید توسط گروه تحقیقاتی انجام شود، پیدا کردن محیطی ایده آل است که در آن آنزیم‌های مورد نظر موجود باشند. در مرحله بعد جدا کردن ژن‌ها و در نهایت آنزیم‌های از آن محیط انجام می‌شود.

محققینی که موفق به پیدا کردن روش ایجاد گروه خونی جهانی شدند برای انجام آزمایشات خود، دیواره روده را انتخاب کردند. جایی که باکتری‌ها از قندهایی مشابه تغذیه می‌کنند. تئوری اولیه این بود که این باکتری‌ها قادرند DNA انسان را از نمونه مدفوع گرفته و ژن‌هایی که باکتری‌ها را قادر به تغذیه از آن قندهای به‌خصوص تغذیه کرده است را پیدا کنند. سپس بررسی شود که آیا این باکتری به‌طور مشابه می‌تواند قند سطح گلبول قرمز را هم از بین ببرد یا خیر. خوشبختانه پیدا کردن نمونه اصلاً کاری سختی نیست و مراحل بعد بودند که اساس کار را تشکیل می‌دادند.

در نهایت محققین با بررسی‌ها و آزمایشات بسیار توانستند ترکیبی از آنزیم‌هایی که آن‌ها را به هدفشان می‌رساند پیدا کنند. آنزیم‌هایی که بتواند قند مورد نظر را از گلبول‌های قرمز گروه خونی A جدا کند. به عبارت دیگر می‌توانیم بگوییم که امسال، سال 2019 میلادی، سالی است که بالاخره ساخت گروه خونی جهانی حداقل در آزمایشگاه ممکن شد.

گاه بعدی

قدم بعدی آن است که محققین عملکرد دقیق این آنزیم را بررسی کنند. اطمینان یافتن از این که آنزیم یافت شده به بخش‌های دیگر کاری ندارد و مشکلی ایجاد نمی‌کند اهمیتش از خود کاری که قرار است انجام دهد، بیشتر است. همچنین اینکه باید مطمئن شد این آنزیم می‌تواند تمام پادتن‌های سطح گلبول‌های خونی گروه A را از بین ببرد.

این تحقیقات هنوز به پایان نرسیده و پیشرفت و توسعه آن هنوز در جریان است. در حقیقت این تحقیقات در دو جهت در حال پیشروی است. اول از همه آن که دانشمندان مطمئن شوند استفاده از این روش واقعاً ایمن و بی‌خطر است. و دوم اینکه روشی برای گسترش این کار و یا آنزیم‌های بهتر و مؤثرتر برای استفاده از این روش پیدا شود تا در مراحل بعد گروه خونی B را هم بتوان به O تبدیل کرد.

منبع: science.howstuffworks