محمد امین نعمتی
ما همه دوست داریم می‌توانستیم با خواب کمتر کارهایمان را همچنان خوب انجام دهیم ولی یک پدر و پسر واقعا قادر به انجام این کار هستند بدون این که روی سلامت آن‌ها عواقب منفی داشته باشد و در حقیقت در تست‌های حافظه نیز عملکردی در یک سطح یا بهتر از اکثر افراد نشان دادند.
محققان دانشگاه کالیفرنیا، سانفرانسیسکو برای درک علت این توانایی نادر در هر دو فرد ابتدا یک جهش ژنتیکی را پیدا کردند که به نظر آن‌ها می‌توانست علت این قضیه باشد.
سپس این دانشمندان عمدا همین جهش ژنتیکی را در موش‌ها به وجود آوردند. براساس تحقیقی که در مجله Science Translational Medicine چاپ شد موش‌ها نیز به خواب کمتری نیاز داشتند، بهتر به یاد آوردند و از هیچ عوارض بیماری رنج نبردند.
گرچه ساخت دارویی با همین مزایا ممکن نیست به این زودی محقق شود و در واقع هرگز احتمالا شاهد آن نخواهیم بود ولی این ایده بسیار جذاب است: یک قرص برای شبیه‌سازی عملکرد بدن این پدر و پسر بخورید و کمتر بخوابید بدون این که روی زندگی شما اثرات منفی بگذارد.
پاتریک فولر، یک دانشیار عصب‌شناسی در مدرسه پزشکی هاروارد و مرکز پزشکی Beth Israel Deaconess در بوستون که در این تحقیق البته نقشی نداشته است می‌گوید «از نظر من تولید یک ژن که ممکن است به صورت بالقوه از فرد در برابر اختلال‌های چند ابتلایی محرومیت خواب محافظت کند، امیدوارکننده است. اگر به این موفقیت برسیم، واقعا می‌تواند اثرات درمانی بالقوه‌ای داشته باشد و همچنین یک نقطه ورود دیگر برای بررسی و پاسخ این سوال فراهم کند که «چرا ما می‌خوابیم؟» که هنوز یکی از بزرگ‌ترین رازها در علم اعصاب است.»
اما جیمی زایتزر، دانشیار دپارتمان علوم رفتاری و روانشناسی در دانشگاه استنفورد می‌گوید «در کنار مزایای این دستاورد معایبی نیز وجود دارد.»
زایتزر می‌گوید او نگران است حتی اگر چنین دارویی را بتوان بدون بروز عوارض جانبی قابل توجه ساخت، با وجود این عواقب اجتماعی خواهد داشت.
برخی از افراد ممکن است برای این که ساعات بیشتری کار کنند تحت فشار قرار گیرند یا مجبور شوند این دارو را مصرف کنند. او تاکید می‌کند و می‌گوید حتی اگر افراد به خواب زیادی نیاز نداشته باشند، با این حال باید مدتی را کار نکنند.
نویسنده ارشد این تحقیق خانم یینگ هوی فو، استاد عصب‌شناسی در دانشگاه کالیفرنیا، سانفرانسیسکو می‌گوید هنوز برای رسیدن به این رویا خیلی زود است. در عوض او دوست دارد مکانیسم‌های خواب سالم را بهتر درک کند تا به جلوگیری از بیماری‌های مختلف از سرطان گرفته تا آلزایمر کمک کند.
او در مورد این پدر و پسر می‌گوید «این افراد خواب کارآمدتری دارند. هر نقشی که خواب برای ما داشته باشد، برای احساس آسودگی نیاز به هشت ساعت خواب داریم، ولی برای آن ها شش یا 4 ساعت کافی است. اگر ما بتوانیم بفهمیم چرا آن‌ها کارآمدتر هستند، می‌توانیم از این دانش برای کمک به بالا بردن کارآمدی افراد استفاده کنیم.»
شرکت‌کنندگان در این تحقیق (پدر و پسر) که در منطقه ساحل شرقی زندگی می‌کنند پس از اطلاع از تحقیق قبلی «فو» به تیم او مراجعه کردند. خانم «فو» برای حفاظت از هویت این افراد اطلاعات بیشتری از آن‌ها فاش نمی‌کند، به جز این که آن‌ها برخلاف سایر افراد و به جای هفت تا نه ساعت، با 4 تا 6 ساعت خواب استراحت کاملی داشتند.
«فو» همچنین می‌گوید این دو و سایر افراد با جهش‌هاش مشابه در مقایسه با یک فرد معمولی خوش‌بین‌تر و فعال‌تر هستند و همزمان چند کار را با یکدیگر بهتر انجام می‌دهند.
او می‌گوید «آن‌ها دوست دارند مشغول باشند و وقت را تلف نمی‌کنند.»
«فو» اشاره می‌کند اگر اکثر افراد کمتر از نیاز بدنشان بخوابند، کمبود خواب روی عملکرد و حافظه آن‌ها تاثیر خواهد گذاشت و برای سلامتشان نیز عواقبی دارد.
بسیاری از افراد فکر می‌کنند اگر در طول هفته کمتر بخوابند با خواب بیشتر در آخر هفته می‌توانند کمبود آن را جبران کنند ولی در واقع افرادی کمی قادر به انجام آن هستند. این استاد دانشگاه می‌گوید «کمبود خواب روی قوه درک شما تاثیر می‌گذارد و بنابراین واقعا نمی‌دانید عملکرد شما به خوبی قبل نیست. به همین دلیل است که افراد فکر می‌کنند خواب کافی مهم نیست. ولی در واقع بسیار اهمیت دارد. اگر از این افراد تست بگیرید، کاملا این قضیه مشخص می‌شود.»
«فو» با شوخی در مورد دوران دانشگاه خود می‌گوید «تمام آن شب‌هایی که من برای درس خواندن بیدار بودم، می‌توانست صرف یک خواب بهتر شود.» اما ظاهرا این پدر و پسر نحوه خوابیدن متفاوتی دارند چون آن‌ها به ترتیب فقط به 5.5 و 4.3 ساعت خواب در هر شب نیاز داشتند.
زایتزر با ستایش نحوه انجام تحقیق می‌گوید «شروع تحقیقات با انسان‌ها و سپس جوندگان و سپس برگشتن به انسان عالی است.» او در ادامه می‌گوید، موش‌ها مدل‌های الگو ایده‌آلی نیستند چون آن‌ها در مقایسه با انسان چرخه خواب خود را متفاوت تنظیم می‌کنند و بسیاری از افراد باور دارند آن‌ها خواب کمتری دارند ولی زمانی که تحت آزمایش قرار می‌گیرند مشخص می‌شوند مدت آن هفت تا نه ساعت است.
مردم اگر یک مدت زمان کوتاهی برای استراحت داشته باشند به صورت طبیعی کم می‌خوابند، حتی زمانی که به آن‌ها فرصت خوابیدن در تعطیلات یا آخر هفته داده می‌شود.
زایتزر می‌گوید «اگر زمانی که فرصت دارید بیشتر بخوابید، به خوبی نشان می‌دهد به خواب بیشتری نیاز دارید.»
جرومی سیگل، استاد روانپزشی در دانشگاه کالیفرنیا، لس آجلس، مرکز تحقیقات خواب می‌گوید او موافق یافته‌های اصلی گروه «فو» است که ژن پذیرنده 1 نوروپپتید S (NPSR1) در تنظیم خواب نقش مهمی دارد.
او در ادامه می‌گوید اما این ژن یک قطعه بسیار کوچک در یک فرآیند بسیار پیچیده است و او به ارتباط بین خواب و حافظه طبق ادعای این گروه اعتقاد ندارد.
خواب ممکن است اثرات متعددی داشته باشد ولی به گفته جرومی مدرکی دال بر این وجود ندارد که نیاز به کمتر خوابیدن به نوعی باعث افزایش قدرت حافظه یا توانایی شناختی می‌شود.
او می‌گوید «ما حافظه را در حین خواب، در حین بیداری و حتی زمانی که بیهوش هستیم تقویت می‌کنیم، این اتفاقی نیست که در زمان خوابیدن رخ دهد.»
مکانیسم عمل جهش ژنتیکی که جدیدا کشف شده است کاملا مشخص نیست. خانم «فو» و تیمش از یک molecular probe (گروهی از اتم‌ها یا مولکول‌ها که در میکروبیولوژی یا شیمی برای بررسی ویژگی‌های سایر مولکول‌ها یا ساختارها استفاده می‌شوند) برای بررسی نحوه ساخت پروتئین توسط ژن جهش یافته NPSR1 این پدر و پدر در مقایسه با یک ژن معمولی استفاده کردند.
آن‌ها متوجه شدند جهش این پذیرنده را حساس‌تر و فعال‌تر می‌کند. «فو» می‌گوید نحوه این فرآیند هنوز مشخص نیست.
«فو» و همکارانش قبلا دو ژن دیگر که در خواب نقش دارند را کشف کرده بودند. به گفته او آن‌ها به بررسی مکانیسم این ژن‌ها ادامه می‌دهند و اگر پشتیبانی مالی داشته باشند سرعت انجام تحقیقاتشان بالا می‌رود.
این محقق می‌گوید او و همکارانش می‌توانند در حدود 10 پازل ژنتیکی کشف کنند که «هر قطعه می‌تواند نقش یک نقطه برای تکمیل مسیر را داشته باشد و آن‌ها امیدوار هستند روزی بتوانند با قرار دادن این قطعات در کنار یکدیگر تصویر کامل (نقش خواب) را درک کنند.»
منبع: livescience.com
