پرشان شاکری فر
فهرست عنوان‌ها
اگر روزی به شهر تورین ایتالیا رفتید، ایده خوبی است که سری هم به بوم روستای معروف دامانهور بزنید. در آنجا می‌توانید معبد ۱۱ طبقه‌ای را ببینید که ۱۰۰۰ نفر ساکن این روستا برای ساخت آن با دست، ۱۶ سال وقت صرف کردند. این معبد از تصویر ذهنی رهبر این جامعه، اوبرتو آیورادی (که با نام فالکو شناخته می‌شود) از یک شهاب سنگ الهام گرفته شده است. همچنین می‌توانید به کنسرت گیاهان نیز بروید. در این قسمت، حسگر‌های متصل به برگ گیاهان، برخی از فرآیند‌های زیستی آن‌ها را به موسیقی الکترونیکی سینتی سایزر تبدیل می‌کنند.
یا اگر فعلا برنامه‌ای برای رفتن به ایتالیا ندارید، می‌توانید با پرداخت ۲۵۰ دلار، دستگاهی تهیه کنید که به شما اجازه می‌دهد تا به موسیقی گیاه خانگی خودتان گوش دهید.
شاید از خودتان بپرسید این جا چه خبر است؟ گیاهان کارخانه‌های تولید اکسیژنی بی صدا، ناخودآگاه و غیرفعال هستند و بدیهی است که نمی‌توانند موسیقی تولید کنند. البته این فکر شما خیلی غیر منطقی هم نیست.
زندگی پنهان گیاهان
ایده‌ای که در قسمت قبل مطرح شد در بیشتر قسمت‌های تاریخ به عنوان تصور ما از گیاهان بیان می‌شد. اما سرانجام آن بازه زمانی معروف در دهه ۷۰ میلادی فرار رسید که در آن، کتاب معروف پیتر تامپکینز و کریستوفر برد به نام “زندگی پنهان گیاهان” وارد فهرست پر فروش‌ترین کتاب‌های نیویورک تایمز شد. این کتاب پر از آزمایش‌های علمی مشکوک و مبهم بود که به عنوان نمونه می‌توان به یاد دادن شمارش به کاکتوس‌ها یا انجام آزمایش‌های دروغ سنجی بر روی گیاهان خانگی اشاره کرد که باعث می‌شد تا وقتی در حضور گیاه، یک میگو به صورت زنده پخته شده و یا فردی که گیاه به او اعتماد نداشت وارد اتاق می‌شد، عقربه دستگاه به صورت متناوب حرکت کند. در آن زمان بحث‌های زیادی در مورد میدان‌های انرژی و اشعه‌هایی ناشناخته به گوش می‌رسید. اما اگرچه محققان علمی این کتاب را جدی نگرفتند و حتی برخی از آن‌ها معتقد بودند این کتاب تحقیق در زمینه گیاهان را چند صد سال به عقب برده است، اما این کتاب عموم مردم را تشویق کرد تا به گیاهان به گونه‌ای دیگر که تا آن زمان بی سابقه بود، نگاه کنند.
در مورد آواز خواندن و موسیقی گیاهان نیز ما با همان سوالاتی که تامپکینز و برد تلاش کردند از طریق روش‌های کاملا غیر علمی به آن‌ها پاسخ دهند، رو به رو می‌شویم. حقیقت در مورد گیاهان چیست؟ آن‌ها چگونه وجود خود در جهان را می‌پذیرند؟ چگونه با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و به متغیر‌های بی شماری که محیط در سر راه آن‌ها قرار می‌دهد، پاسخ می‌دهند؟ برای گروهی از ارگانیسم‌ها که حدود ۹۹ درصد زیست توده(بیومس) روی سیاره زمین را تشکیل می‌دهند، ما پاسخ‌های بسیار کمی برای این سوالات داریم. این درست است که زندگی پنهان گیاهان احتمالا بسیار غنی‌تر و پیچیده‌تر از آن چیزی است که فکرش را می‌کنیم . اما آیا گیاهان واقعا به صورت مداوم موسیقی که معمولا هر روز در مراکز تفریحی یا اسپا‌ها می‌شنویم، از خود تولید می‌کنند؟
همان طور که حدس می‌زدید، پاسخ این سوال خیر است.
تبدیل سیگنال‌های الکترونیکی به نت‌های موسیقی
دکتر رتنش میشرا، محقق پسا دکتری در آزمایشگاه زیست شناسی کاربردی گیاهان در دانشگاه خنت بلژیک در پاسخ به سوال ما می‌گوید که صدایی که به عنوان موسیقی سینتی سایزر در کنسرت گیاهان دامانهور می‌شنویم ناشی از حرکت‌های داخلی در جریان فرآیند کاویتاسیون است که در آن حباب‌های هوا از طریقه بدنه گیاه جذب می‌شوند. این فرآیند به خصوص در زمانی اتفاق می‌افتد که آب در دسترس گیاه، کم باشد. این مثل این می‌ماند که دستگاهی، صدای بالا آمدن قطره‌های آخر میلک شیکتان از داخل نی را گرفته و به صدای سینتی سایزر تبدیل کند.
دکتر مونیکا گاگلیانو، فیزیولوژیست گیاهی و استاد دانشکده علوم زیستی دانشگاه وسترن استرالیا اضافه می‌کند:” اگر بخواهم ساده‌تر بگویم، دستگاه‌هایی که پس خوراند زیستی گیاهان را به موسیقی تبدیل می‌کنند، هیچ جنبه علمی ندارند. کلیت این ماجرا هیچ ارتباطی با علم یا صدای گیاهان ندارد. ابزاری که در بسیاری از این دستگاه‌ها استفاده می‌شود یک مولتی متر ساده است که امپدانس الکتریکی گیاه را اندازه گیری می‌کند. سپس این مولتی متر، با استفاده از یک تراشه صدا که شبیه به کارت صدای روی کامپیوتر شما است، این سیگنال‌های الکتریکی را به نت‌های موسیقی تبدیل می‌کند و این گونه است که این صدا‌ها توسط گوش انسان شنیده می‌شوند.
گاگلیانو بر روی راه‌هایی که گیاهان به طور واقعی از صدا استفاده می‌کنند و با آن تعامل دارند، تحقیق می‌کند. از بسیاری از جهات، تحقیق او شبیه به تحقیقاتی است که چهل سال پیش، نویسندگان زندگی پنهان گیاهان سعی کردند انجام دهند و البته، به طرز خیره کننده‌ای نیز در این کار ناموفق بودند: این که ثابت کنند گیاهان نیز از نوعی از شناخت و ادراک بهره مند هستند. بنا به مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۳ توسط مایکل پولان نوشته و در مجله نیویورکر منتشر شد، تامپکینز و برد نه تنها موفق شدند سرعت تحقیق در مورد رفتار گیاهان را برای دهه‌ها کاهش دهند، بلکه علاوه بر آن، کتاب آن‌ها منجر به خود سانسوری سایر محققان شد. محققانی که در حال تحقیق بر روی احتمال این موضوع بودند که گیاهان بسیار باهوش‌تر از آن چیزی هستند که گمان می‌رود، شباهت زیادی به ما داشته و از قابلیت شناخت، برقراری ارتباط، پردازش اطلاعات، محاسبات، یادگیری و حافظه برخوردار هستند. گاگلیانو یکی از معدود محققانی است که دارد تلاش می‌کند تا با تحقیقات خود، با پاسخ‌های علمی شرم آور باقی مانده از آن زمان مبارزه کند. برای نمونه، یکی از این تحقیقات، تلاش برای پی بردن به این موضوع است که آیا گیاهان می‌توانند یاد بگیرند یا شکلی از ادراک خود را به نمایش بگذارند.
یکی از آزمایش‌های گاگلیانو شامل بررسی این موضوع است که یک گیاه نخود فرنگی که در خاک خشک کاشته شده است، چگونه گوش به انتظار ارتعاشات ناشی از حرکت آب است و به این ارتعاشات پاسخ می‌دهد. تحقیقی دیگر پی برد که ریشه گیاه ذرت، صدا‌هایی شبیه به صدای کلیک با فرکانس ۲۲۰ هرتز تولید می‌کند و به صدا‌های مشابه تولید شده در همان فرکانس مشخص نیز پاسخ می‌دهد.
او در مورد پدیده گیاهان آوازخوان می‌گوید:”گیاهان صدا‌های واقعی خود را دارند و نیازی ندارند تا انسان‌ها صدا‌های تقلبی را به آن‌ها نسبت داده و بگویند این‌ها صدای گیاهان است. من می‌توانم خود شما را به یکی از این مولتی متر‌ها متصل کنم. اگر به شما بگویم که صدای به دست آمده از تبدیل آمپدانس الکتریکی بدن شما، صدای واقعی شماست، چه حسی پیدا خواهید کرد؟ بلافاصله مشخص خواهد بود که این صدا، صدای واقعی شما نیست بلکه تنها تبدیل آمپدانس الکتریکی بدن شما به صدا است. این موضوع هیچ ربطی به صدای واقعی شما ندارد.”
به هر حال، اگر دوست دارید می‌توانید به کنسرت گیاهان بروید اما بدانید صدای واقعی گیاهان بسیار اسرارآمیز‌تر از آن چیزی هستند که تاکنون می‌دانیم.
منبع:How Stuff Works
