پرشان شاکری فر
تحقیقی جدید گزارش می‌دهد که اگر نشانه‌های حیات بر روی قمر یخی مشتری، به نام اروپا، وجود داشته باشند، پیدا کردن آن‌ها نباید به اندازه‌ای که دانشمندان قبلا فکر می‌کردند، دشوار باشد.
قمر ۳۱۰۰ کیلومتری اروپا دارای یک اقیانوس عظیم در زیر پوسته یخیش است. علاوه بر این، دانشمندان معتقدند این آب در تماس با هسته سنگی این قمر قرار دارد که باعث می‌شود تا مجموعه‌ای از واکنش‌های شیمیایی پیچیده و جالب نیز ممکن شوند.
اروپا از نظر زمین شناسی نیز جهانی فعال است. بنابراین، نمونه‌هایی از این اقیانوس مدفون ممکن است به راحتی به سطح این قمر برسند. این کار از طریق بالا آمدن محلی سطح آب اقیانوس و یا از طریق خارج شدن گازها از دهانه‌هایی شبیه به آب‌فشان‌های روی زمین انجام می‌گیرد و شواهدی از آن تا به حال چندین بار توسط تلسکوپ فضایی هابل ناسا، رویت شده است.
ناسا در حال طراحی یک ماموریت مدارگرد به نام اروپا کلیپر است که طبق برنامه ریزی‌های انجام شده، در اوائل دهه ۲۰۲۰ میلادی به فضا پرتاب خواهد شد. کلیپر، قمر اروپا را در جریان ده‌ها بار گردش در مدار آن از نزدیک مورد بررسی قرار خواهد داد و در جریان برخی از این گردش‌ها حتی ممکن است بتواند بر روی دهانه‌های بخار آب این قمر، بزرگ نمایی کند. همچنین ناسا بر روی یک ماموریت احتمالی، پس از پایان ماموریت کلیپر، نیز کار می‌کند که نام آن سطح نشین اروپا (اروپا لندر) است و در سطح اروپا و یا در نزدیکی آن به دنبال شواهدی از حیات خواهد گشت.
اما هنوز مشخص نیست سطح نشین اروپا باید چقدر از سطح این قمر را حفاری کند تا بتواند چیز مفیدی پیدا کند. علت این است که مدار اروپا در داخل کمربند تشعشعی مشتری قرار دارد و بنابراین این قمر توسط ذره‌های باردار با سرعت بالا، که می‌توانند آمینو اسید‌ها و سایر علائم احتمالی حیات را به پودر تبدیل کنند، بمباران می‌شود.
اینجاست که تحقیق جدید وارد می‌شود. تام نوردهایم، دانشمند ناسا و تیم همکارانش محیط تشعشعات اروپا را با جزئیات زیاد مدل سازی کردند و میزان بد بودن شرایط در نقاط مختلف آن را مشخص کردند. سپس آن‌ها این نتایج را با داده‌های به دست آمده از تست‌های آزمایشگاهی که نشان می‌داد مقادیر مختلف تشعشعات، چقدر سریع می‌توانند آمینو اسید‌ها را تجزیه کنند.
این محققان در نتایج خود تغییرات زیادی را مشاهده کردند به طوری که در بعضی از مناطق اروپا (مناطق استوایی) میزان تشعشعات ده برابر مناطق دیگر ( مناطق با عرض جغرافیایی متوسط و زیاد) بود.
این تیم تحقیقاتی مشخص کرد که در بهترین نقاط، سطح نشین مورد نظر باید تنها به اندازه یک سانتی متر در یخ حفاری کند تا به آمینو اسید‌های شناخته شده برسد. در مناطق با تشعشعات بالا، عمق مورد نظر از مرتبه ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر خواهد بود. اینطور نیست که ارگانیسم‌های احتمالی اروپا در چنین اعماق کمی زنده باشند زیرا مقدار تشعشعات در این اعماق به حدی زیاد است که حتی سخت جان‌ترین میکروب‌های زمینی از درون می‌پزند.
او می‌گوید:”حتی در مناطق با سخت‌ترین شرایط تشعشعی در اروپا نیز شما نیازی ندارید تا بیشتر از یک خراش کوچک در سطح آن ایجاد کنید تا موادی را پیدا کنید که در اثر تشعشعات تغییر نکرده یا آسیب زیادی ندیده باشند.”
این موضوع برای ماموریت سطح نشین اروپا خبر خوبی است. با توجه به این که به نظر نمی‌رسد میزان در معرض تشعشع بودن عامل محدود کننده‌ای برای این ماموریت باشد، طراحان این ماموریت می‌توانند بدون توجه به میزان تشعشعات، مناطقی از اروپا را هدف بگیرند که احتمال بیشتری برای یافتن رسوبات اقیانوسی تازه در آن‌ها باشد مثلا در نزدیکی دهانه‌های بخار آب.
دانشمندان هنوز چنین مناطق پر پتانسیلی را برای فرود شناسایی نکرده اند. تصاویری که تا به امروز از اروپا به دست آمده است به اندازه کافی واضح نیست. اما ماموریت اروپا کلیپر این شرایط را تغییر می‌دهد. نوردهایم می‌گوید: وقتی نتایج شناسایی‌های اروپا کلیپر را دریافت کنیم، آن عکس‌های با وضوح بالا تصویری کاملا متفاوت از اروپا به ما می‌دهند. مرحله شناسایی توسط کلیپر کلید اصلی این مسئله است.
