امروزه گوشی‌های موبایل تبدیل به یکی از اجزای مهم و اساسی در تجربیات زندگی ما شده اند و امکان برقراری ارتباط با دیگران را تقریباً از هر جایی برای ما فراهم می‌کنند. یکی از محل‌هایی که معمولاً نمی‌توان در آنها از تلفن همراه استفاده کرد، هواپیماها است از جمله ایرلاین‌های آمریکا که مقررات خاصی در این زمینه دارند و برقراری تماس تلفنی حین پرواز در آنها ممنوع است.

استفاده از تلفن همراه حین پرواز توسط دو بخش از دولت آمریکا ممنوع اعلام شده است. یکی از این بخش‌ها اداره هوانوردی فدرال (FAA) است که مدت‌هاست استفاده از گوشی و سایر دستگاه برای اتصال به شبکه‌های موبایل را ممنوع اعلام کرده چون به گفته این اداره ممکن است این دستگاه‌ها در سیستم‌های ارتباطی و ناوبری هواپیماها اختلال ایجاد کنند. در سال 2013 FAA کمی این سختگیری را کاهش داد و استفاده از گوشی‌ها در حالت پرواز را مجاز اعلام کرد که در این حالت قابلیت مخابره سیگنال‌های رادیویی به برج‌های مخابراتی غیرفعال می‌شود. البته این در صورتی است که ایرلاین‌ها ثابت کنند که قرار داشتن گوشی در این حالت تداخلی در سیگنال‌های الکتریکی هواپیما ایجاد نمی‌کند (در حالت پرواز امکان ارسال پیامک و برقراری تماس وجود ندارد. وای فای و بلوتوث هم خاموش می‌شوند اما می‌توان آنها را فعال کرد).

کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) آمریکا هم که کار تنظیم مقررات برای گوشی‌های موبایل را برعهده دارد، در سال 1991 مسافران را از برقراری تماس تلفنی حین پرواز منع کرد به این دلیل که ممکن است این سیگنال‌ها با شبکه‌های مخابراتی که در سطح زمین قرار دارند تداخل ایجاد کنند. هنوز هم این مقررات پابرجا هستند هر چند در سال‌های اخیر FCC یک طرح پیشنهادی را در نظر گرفت که در آن به مسافران اجازه داده می‌شد بدون ایجاد اختلال با سیگنال‌های هواپیما تماس تلفنی برقرار کنند (که البته در نوامبر 2020 این طرح رد شد).

اما آیا ممنوعیت استفاده از تلفن پرواز حین پرواز ضروری است؟ در اواسط دهه 2 هزار میلادی محققان به این نتیجه رسیدند که تلفن‌های همراه امکان ایجاد اختلال در سیگنال‌های الکتریکی هواپیماها را دارند هر چند همانطور که در این مقاله IEEE اشاره شده، هنوز هیچ نمونه‌ای از ایجاد حادثه در اثر این تداخل ثبت نشده است.

اسون بیلن، استاد طراحی الکترونیک، مهندسی الکترونیک و مهندسی هوافضا در دانشگاه ایالتی پنسيلوانيا می‌گوید امروزه این گوشی‌ها به اندازه قبل خطرناک نیستند.

به گفته او “امروزه بیشتر هواپیماها کاملاً ایمن سازی شده اند.” او در مقاله‌ای که سال 2018 برای سایت The Conversation نوشته می‌گوید: “همیشه احتمال ایجاد یکسری تداخل وجود دارد اما خیلی از شرکت‌ها سعی کرده اند با تقویت تجهیزات الکترونیک خودشان و قرار دادن یکسری حفاظ در اطراف آنها این مشکل را حل کنند.” منظور از تقویت و نصب حفاظ، قرار دادن یکسری مواد عایق الکتریسیته در اطراف تجهیزات الکترونیک هواپیما (مثل سیستم‌های کنترل پروارز) برای پیشگیری از اختلال در سیگنال‌های الکترومغناطیس توسط کامپیوتر و گوشی‌های هوشمند است.

شواهد زیادی از عمل کردن چنین سیستم‌های حفاظتی در دست است چون همانطور که بیلن اشاره می‌کند احتمال اینکه خیلی از مسافران چه به صورت عمدی و چه غیر عمدی و حتی با وجود یادآوری‌های مکرر، تلفن خودشان را خاموش نکنند وجود دارد.

بیلن می‌گوید “اگر مشکل مهمی وجود داشت، باید شاهد سقوط هواپیماها می‌بودیم.”

اما این اظهارات به این معنا نیست که می‌توانید محدودیت‌ها را نادیده بگیرید.

گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های ارتباطی زمینی

نماینده FAA در رابطه با این موضوع می‌گوید: “ما فناوری خاصی نداریم که به خدمه پرواز امکان بدهد افرادی که حین پرواز سعی به برقراری تماس دارند را شناسایی کنند.” با این حال اگر در پرواز سعی کنید با کسی تماس بگیرید احتمال اینکه شناسایی شوید وجود دارد چون به گفته این نماینده ممکن است خدمه پرواز یا سایر مسافران این موضوع را مشاهده کرده و گزارش دهند.

به گفته بیلن، احتمال ایجاد اختلال تلفن‌های همراه با شبکه‌های زمینی بیشتر است. وجود یک عده مسافر در هواپیمایی که با سرعت بالایی در حرکت است و مسافران آن سعی به برقراری تماس با دیگران دارند، ممکن است بر برج‌های مخابراتی تأثیرگذار باشد و قابلیت آنها برای پردازش چنین درخواست‌هایی و هدایت آن به سلول بعدی شبکه را کاهش دهد.

در عمل، در ارتفاع پرواز معمولی 36 هزار فوتی (11 کیلومتری) هواپیما از سطح زمین، بعید است که بتوانید با برجک‌های مخابراتی سطح زمین تماس برقرار کنید. به گفته بیلن “معمولاً برجک‌های مخابراتی انتظار ندارند که ترافیکی در هوا داشته باشند بنابراین الگوهای ارتعاشی آنها بیشتر متمرکز بر سطح زمین است”. احتمالاً تنها در ارتفاع کمتر از 10 هزار فوت (3 کیلومتر) که هواپیما به حالت فرود نزدیک می‌شود، مسافران می‌توانند از تلفن همراه برای برقراری تماس و ایجاد تداخل در سیگنال‌های هواپیما استفاده کنند.

اما بعضی از هواپیماها مجهز به فناوری‌های خاصی هستند که به مسافران امکان می‌دهند بدون ایجاد تداخل با سیگنال‌های هواپیما یا شبکه‌های زمینی تماس برقرار کنند. آنطور که بیلن در مقاله خودش توضیح داده، پیکوسل‌ها – سلول‌های مخابراتی کوچک و کم قدرتی که روی سطح هواپیما نصب می‌شوند – امکان انتقال تماس‌ها از طریق کانکشن اینترنت هواپیما را فراهم می‌کنند. از اوایل دهه 2010 میلادی، ایرلاین بریتانیایی ویرجین آتلانتیک، یک سرویس استفاده از موبایل حین پرواز با این فناوری راه اندازی کرد اما وقتی هواپیمایی به محدوده 250 مایلی (420 کیلومتری) مرز آمریکا نزدیک شود این سرویس قطع می‌شود.

بنابراین هر چند امکان انجام این کار از نظر فنی وجود دارد اما نمی‌توان انتظار داشت که به این زودی امکان برقراری تماس در خطوط هوایی آمریکا فراهم شود. FCC هفت سال زمان صرف طراحی قانونی کرده که می‌توانست امکان استفاده از تلفن‌های همراه حین پرواز را فراهم کند اما در نهایت این ایده پس از اعتراضات شدید از سمت گروه‌های مختلف از جمله خدمه پرواز و کارمندان هوا فضا رد شد. همانطور که در این مطلب اعلام شده، یکی از نگرانی‌های آنها این بوده که ممکن است تروریست‌ها از تلفن همراه برای انفجار مواد محترقه استفاده کنند. انتقاد بعدی این بود که اگر مسافران در حال گفتگو با تلفن همراه باشند ممکن است اعلامیه‌ها و دستورالعمل‌های مهمی که از سمت خدمه پرواز مطرح می‌شود را نشنوند.

عده دیگری هم به این موضوع اعتراض کردند که با توجه به کوچک بودن محیط هواپیما صحبت کردن دیگران با تلفن همراه برای آنها مزاحمت ایجاد می‌کند. بعضی از مسافران حین پرواز در حال مطالعه، خواب یا گفتگوی آرام با همراه خودشان هستند و مایل نیستند صدای بلند مکالمات دیگران برای آنها مشکل ایجاد کند.

بیلن هم که معمولاً حین پرواز کارهایی مثل چک کردن ایمیل و پاسخ دادن به آنها را انجام می‌دهد با این دیدگاه موافق است و می‌گوید اینکه یک نفر کنار گوش من فریاد بزند برای من دیوانه کننده است.

نکته جالب: مطالعه‌ای که سال 2016 توسط یک شرکت ارائه دهنده خدمات اینترنت حین پرواز صورت گرفت نشان داد که فقط 49 درصد از مسافران آمریکایی و کانادایی خواستار برقراری تماس حین پرواز هستند اما بین کاربران سایر نقاط جهان 73 درصدشان به انجام این کار علاقمند هستند.