وقتی از مشکل دفع زباله صحبت میشود، بلافاصله یاد کوه زباله در وسط اقیانوس، محلهای دفن زباله و مشکلات محیط زیستی میافتیم. کمتر کسی سرش را رو به آسمان میکند و به آن همه زبالهای که هر روز در فضا رها میکنیم، فکر میکند. بزرگترین زباله تولید شده احتمالاً همین زبالههای فضایی باشند که چون به چشم نمیآیند، آن را بیاهمیت فرض میکنیم. این را زمانی بهتر درک میکنید که 2000 کیلومتر که از زمین فاصله بگیرید. 3 هزار ماهواره از کار افتاده و 10 ها میلیون قطعه کوچک و بزرگ که در اطراف جو کره زمین به این طرف و آن طرف میروند.
متأسفانه زبالههای فضایی اگر از زبالههای زمینی خطرناکتر نباشند، بیخطرتر هم نیستند. هر کدام از این اجرام رها شده در فضا با سرعتی معادل چند ده هزار کیلومتر بر ساعت در حال حرکتاند و برخوردشان با هر جسم دیگر، بهشدت مخرب خواهد بود. گاهی این زبالههای فضایی باهم برخورد کرده و درست مثل یک ترکشهای یک بمب به اطراف پرتاب میشوند که آنها را حتی از قبل هم خطرناکتر میکند. این اتفاقی است که هر روز بالای سر ما در حال رخ دادن است و اگر این وضعیت به همین شکل ادامه پیدا کند، در آینده نزدیک ارسال ماهواره و فضا پیما و … عملاً امکان ناپذیر خواهد شد چرا که عبور از این میدان مین تقریباً غیرممکن خواهد بود.
زبالههای فضایی در حال حاضر به یک معضل واقعی تبدیل شدهاند و آژانس فضایی اروپا قصد دارد به این مشکل خاتمه دهد. یا حداقل به بخشی از آن. این کار قرار است توسط یک ربات انجام شود. رباتی که مأموریتی بدون بازگشت را بر عهده میگیرد و برای باز کردن مسیر زمین را برای همیشه ترک میکند.
مأموریت مذکور CleaSpace-1 یا پاکسازی فضا نام دارد. در این مأموریت قرار است آژانس فضایی اروپا یک ربات 4 دست را بهصورت آزمایشی را راهی فضا کند. این ربات با دستهایش ماهوارهها را گرفته و همراه با آن به سمت زمین حرکت میکند که نابودی هر دو را در پی خواهد داشت.
همان طور که مشخص است، این مأموریت کاملاً آزمایشی است. از بین بردن یک ماهواره از بینهایت زباله فضایی مثل برداشتن یکی از بطریهای پلاستیکی شناور در دریاچه خزر است! ولی به هر حال این یک قدم رو به جلوست و آژانس فضایی امیدوار است روند پاکسازی فضا در آینده ادامه پیدا کند.
این پروژه بر عهده استارتاپ سوئیسی پاک سازی زباله فضایی که با آژانس فضایی همکاری میکند، گذاشته شده است. در حال حاضر بیشتر از 2 هزار ماهواره فعال در فضا داریم ولی حدود 1.5 برابر این تعداد ماهوارههای از کار افتاده در آن حوالی گشت و گذار میکنند. بنابراین با یک حساب و کتاب سر انگشتی میتوان فهمید که در آینده نزدیک بحران زبالههای فضایی جدیتر خواهد شد. هر سال تعداد ماهوارههای فعال بیشتر شده و زبالههای فضایی با سرعت بیشتری افزایش پیدا میکنند. مثلاً پروژه منظومه بزرگ ماهوارهای که هدف آن ایجاد یک شبکه ارتباطی سرسری در کره زمین است، بهتنهایی نیازمند ارسال هزاران ماهواره به مدار پایینی زمین خواهد بود.
ما مجبوریم برای اضافه کردن تجهیزات و ماهوارههای جدید، پیش از هر چیز فضای کافی برای آن را باز کنیم. ربات انتحاری قرار است مأموریتش را در سال 2025 آغاز کند تا پاکسازی زباله با ابعاد متوسط به این روش آزمایش شود. زباله مورد نظر این پروژه Vespa نام دارد که سال 2013 توسط آژانس فضایی اروپا در فاصله 800 کیلومتری از زمین رها شد. این زباله حدود 100 کیلوگرم وزن دارد که به نسبت سبک محسوب میشود. به این ترتیب ربات انتحاری به همراه زباله به سمت زمین سقوط کرده و در اتمسفر زمین آتش خواهند گرفت و نیست خواهند شد.
هزینه این مأموریت آزمایشی 133 میلیون دلار تخمین زده شده است. قطعاً مهمترین قدم پس از این مأموریت، پیدا کردن روشی کم هزینهتر برای پاکسازی فضا خواهد بود. البته امیدوار هستیم که تلاش کشورها و سازمانهای دیگر برای پاکسازی زبالههای فضایی هم کمی بیشتر شود. برخی کشورها بهطور همزمان در حال کار بر روی روشهایی جهت پاک سازی جو هستند. مثلاً استفاده از تورهای کوچک یا ماهواره با سلاح لیزری برای پرتاب زبالهها به سمت زمین از دیگر طرحهای اجرایی دیگر است.
به نظر میرسد برای اولین بار کار زباله جمع کردن به یک شغل سطح بالا تبدیل شده است.
منبع: livescience
