عباس رهامی
فهرست عنوان‌ها
ناسا برنامه‌های متنوعی برای ایستگاه فضایی بین‌المللی در نظر گرفته است. همچنین قصد دارد مرحله به مرحله زندگی در فضا را به کمک شرکت‌های دیگر امکان پذیر کند. پرورش میوه در فضا یکی از آن چالش‌هایی است که اگر ناسا آن را با موفقیت پشت سر بگذارند، زندگی فضایی را برای فضانوردانش بسیار ساده‌تر می‌کند. اگر همه چیز به‌خوبی پیش برود، تا چند ماه دیگر شاهد اولین برداشت میوه‌ایستگاه فضایی بین‌المللی خواهیم بود.
اولین میوه‌ای که قرار است در فضا رشد داده شود، چیزی نیست جز فلفل. نوعی فلفل چیلی به نام اسپانیول (Espanola) قرار است به فضا ارسال شود تا در ماه نوامبر (حدود 4 ماه دیگر) نام این گیاه به‌عنوان اولین گیاه فضایی پرورش داده شده توسط فضانوردان آمریکایی ثبت شود.
پرورش گیاه و میوه در ایستگاه فضایی بین‌المللی
شاید پرورش گیاه در فضا، چندان پیچیده به نظر نرسد. ولی چالش‌های مختلفی در مسیر وجود دارد. اول از همه آن که گیاه میوه دار انتخاب شده باید گیاهی با ارتفاع کم و ابعاد کوچک باشد. مسئله دوم این است که گیاه انتخابی باید رشد و قدرت باردهی بالایی داشته باشد تا بتواند حتی در شرایط کنترل شده و غیرطبیعی ایستگاه فضایی بین‌المللی که مطابق میل بیشتر گیاهان نیست، میوه بدهد.
یکی از علل انتخاب فلفل برای پرورش در ایستگاه فضایی بین‌المللی ویتامین ث (C) موجود در آن است که بخش مهمی از رژیم غذایی فضانوردان را تشکیل می‌دهد. به‌علاوه به این شکل می‌توان غذاهای عمدتاً بی‌طعم فضایی کمی خوش طعم تر کرد. مسئله‌ای که بیشتر فضانوردان از آن ناراضی هستند.
علت انتخاب فلفل چیلی Espanola از بین هزاران فلفل چیلی دیگر، شرایط خاص رویش آن است. این فلفل در مناطق مرتفع رشد می‌کند و در نتیجه دوره رشد بسیار کوتاهی دارد. یعنی هم خیلی زود به بار می‌نشیند و هم تکثیر آن به نسبت سریع‌تر خواهد بود.
پرورش گیاه در فضا
این اولین بار نیست که در فضا گیاه پرورش داده می‌شود. در واقع از سال 1982 تا کنون، فضانوردان در فضا گیاه پرورش می‌دهند. در آن سال خدمه فضاپیمای سالیوت شوری (Salyut 7) برای اولین بار گیاه تنباکو را در فضا پرورش دادند و نشان دادند این کار امکان پذیر است.
روس‌ها حتی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، به این روند ادامه دادند. از سال 2003 تا کنون ، فضانوردان روسی در فضا محصولاتی که خودشان در فضا تولید می‌کنند را می‌خورند. در تمام این سال‌ها نامی از فضانوردان آمریکایی دیده نمی‌شد تا اینکه در سال 2015 آمریکایی‌ها برای اولین بار توانستند دست به پرورش گیاه در ایستگاه فضایی بین‌المللی بزنند و کاهوی فضایی خودشان را بخورند. از آن زمان به بعد پرورش گیاه در ایستگاه فضایی بین‌المللی برای آمریکایی هم رایج شد. محصولات پرورش داده شده سبزیجاتی مثل کاهو، چغندر سوئیسی، کلم چینی و نخود فرنگی بودند.
البته از نگاه علم گیاه شناسی، نخود فرنگی جزو میوه‌ها حساب می‌شود! و باز هم در این مورد روس‌ها خیلی زودتر از رقبای آمریکایی کار را شروع کردند. سال‌هاست که روس‌ها در بخش روسی ایستگاه فضایی بین‌المللی نخود فرنگی کشت می‌کنند.
به هر حال فضانوردان آمریکایی در تمام این سال‌ها هیچ وقت نتوانستند گیاه میوه داری در فضا پرورش دهند و فلفل چیلی Espanola اولین میوه‌ایستگاه فضایی بین‌المللی برای آمریکایی خواهد بود.
چالش‌های پرورش میوه در ایستگاه فضایی بین‌المللی
گیاهان در شرایط جاذبه صفر یا نزدیک به صفر دچار مشکل می‌شوند. سیستم ریشه گیاهان نسبتاً پیچیده است و جاذبه زمین در آن نقشی مهم دارد. با این حال این کار قبلاً انجام شده است و فضانوردان توانسته‌اند با استفاده از نور مخصوص و روش‌های مختلف دیگر به گیاه بفهمانند که به کدام سمت باید رشد کند. نتیجه آن، موفقیت آمیز بودن پروژه رشد گیاه در فضا بود.
در نهایت در سال 2018 یک سیستم خودکفا به ایستگاه فضایی بین‌المللی ارسال شد. این سیستم رشد گیاهی زیستگاه پیشرفت گیاه (Advanced Plant Habitat) نام داشت که به سیستم تولید گیاهان (Begetable Production System) اضافه شد تا به خدمه امکان پرورش غذاهای تازه بدهد.
چرا پرورش گیاه در ایستگاه فضایی بین‌المللی برای ناسا مهم است؟
این طرح علاوه بر این که شرایط تغذیه و زندگی را برای فضانوردان آسان می‌کند، قدمی بزرگ در جهت قابل سکونت ساختن سیارات دیگر هم محسوب می‌شود. پرورش گیاه در ایستگاه فضایی بین‌المللی می‌تواند آغاز کننده مسیری باشد که نهایتاً قدم گذاشتن انسان در سیاره مریخ را ممکن بسازد. از آن جا که حدود 6 ماه تا 1 سال سفر به مریخ طول خواهد کشید، تأمین غذا برای آن‌ها به یک چالش تبدیل خواهد شد. باوجود این فاصله زیاد، امکان تأمین غذای تازه و مورد نیاز از زمین برای آن‌ها وجود نخواهد داشت. همین باعث شده که پرورش گیاه در فضا به یک پیش نیاز بسیار مهم برای ادامه سفر به سیارات تبدیل شود. فقط در صورتی فضانوردان می‌توانند مدت زیاد در یک سیاره سپری کرده و سپس تمام مسیر را به زمین بازگردند، که بتوانند در هر جایی غذا تولید کنند. فعلاً یعنی پرورش گیاه در فضا.
هدف ناسا این است که بتواند گیاهان مختلف را در فضا پرورش دهد. به شکلی که فضانوردان بتوانند طیف وسیعی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و دیگر مواد مغذی بدن را از طریق آن دریافت کنند. تنوع غذا در فضا یک معضل است که برای مأموریت‌های طولانی و سکونت در سیارات قابل صرف نظر کردن نیست. درست همان‌طور که بدن ما در زمین خیلی زود در صورت عدم دریافت ویتامین و مواد مختلف، دچار مشکل می‌شود.
منبع: sciencealert.comiss
