عباس رهامی
فهرست عنوان‌ها
آیا واقعاً تنها ۱۰ درصد از مغز ما فعال است؟ به طور رایج از مدت‌ها قبل، این اعتقاد رواج دارد که انسان‌ها فقط از ۱۰ درصد از قدرت مغز خود استفاده می‌کنند. این آرایش محدود از ظرفیت مغز، چه واقعیتی دارد؟ در این مقاله، به ارزیابی این گفته و تجزیه و تحلیل آن از دیدگاه علمی می‌پردازیم.
منشأ افسانه ۱۰ درصد استفاده از مغز
یکی از افسانه‌های رایج درباره مغز انسان، مرتبط با فقط از ۱۰ درصد آن استفاده کردن ماست. این اعتقاد که ما تنها یک نسبت کوچک از ظرفیت مغز خود را به کار می‌بریم، در واقع مبهمی از خود را نشان می‌دهد که به ما اجازه می‌دهد تا در صورت بهره‌برداری از باقی قسمت‌ها، عملکرد بهتری داشته باشیم.
بنیاد تحقیقات پارکینسون مایکل جی. فاکس، اطلاعاتی را ارائه کرده است که نشان می‌دهد حدود ۶۵ درصد از مردم آمریکا به این افسانه باور دارند. این سوال پیش می‌آید که این اعتقاد از کجا نشات می‌گیرد؟
منشأ اعتقاد شیوع اعتقاد به تنها استفاده از ۱۰ درصد مغز، به سال‌ها قبل برمی‌گردد، اگرچه منشأ دقیق آن ناشناخته است. از قرن ۱۹ میلادی به عنوان یک زمان ابتدایی مطرح می‌شود و ممکن است به آلبرت اینشتین نسبت داده شود. اما، هیچ مدرک مستقیمی این تفسیر را تایید نمی‌کند.
فعالیت مغز و ادعا یک نقطه کلیدی در این بحث، واقعیتی است که مغز به طور مداوم در حال فعالیت است و تمام سلول‌های آن در فرآیندهای مختلف مشارکت دارند. داده‌های تصویربرداری مغناطیسی تشدید (fMRI) نشان می‌دهند که حتی در فعالیت‌های روزمره‌ی ساده، مناطق مختلف مغز درگیر می‌شوند.
فهم تصاویر مغز تصاویر مغز معمولاً ناشی از لکه‌های رنگی هستند که نمایان‌گر فعالیت در مناطق خاصی از مغز هستند. این لکه‌ها نماینده تفاوت‌های فعالیت در نواحی مختلف مغز هستند.
آیا مغز نهایتاً فقط ۱۰ درصد خود را به‌کار می‌برد؟
در این مورد، اگر اشاره به ۱۰ درصد از چه چیزی باشد؟ اگر منظور به کلیت مناطق مغز باشد، به آسانی می‌توان آن را رد کرد. از طریق فناوری تصویرسازی fMRI، امکان بررسی و فهمیدن این وجود دارد که هنگامی که افراد وظایفی را انجام می‌دهند یا در مورد موضوعی فکر می‌کنند، کدام قسمت‌های مغز فعال می‌شوند.
درحال حاضر، fMRI بهترین ابزار موجود برای اندازه‌گیری فعالیت مغز است. با استفاده از این روش، افراد در داخل دستگاه اسکنر قرار می‌گیرند و به وسیله محرک‌های مختلف، واکنش نشان می‌دهند. این دستگاه تغییرات جریان خون را در مغز اندازه‌گیری می‌کند که نشان‌دهنده افزایش فعالیت در نواحی خاصی از مغز است. مناطقی که خون بیشتری دریافت می‌کنند، به معنای مصرف بیشتر انرژی هستند، به عبارت دیگر، در حال فعالیت هستند.
اعتقاد به اینکه مغز ما تنها ۱۰ درصد فعال است، با وجود مطالعات علمی تکذیب می‌شود فعالیت‌های ساده‌ای مانند باز و بسته کردن دست یا اظهار نظر کوتاه نیاز به همکاری بیش از یک دهم مغز دارد. حتی زمانی که فکر می‌کنید خودتان هیچ کار خاصی انجام نمی‌دهید، مغز شما به کارهای اساسی مانند کنترل تنفس و ضربان قلب مشغول است.
مناطق مختلف مغز به طور همزمان فعالیت می‌کنند و هر کدام نقش خود را ایفا می‌کنند هر گره‌ی مغز به واحد خود و به‌طور همزمان با سایر گره‌ها کار می‌کند. اگرچه از نظر فیزیکی انسان‌ها مغز متشکل از قسمت‌های مختلفی است، اما با تعاملات گسترده بین این بخش‌ها، مغز به صورت یک سامانه جامع عمل می‌کند.
پیچیدگی انرژی و انعطاف‌پذیری مغز مغز تنها ۲ درصد از وزن کل بدن را تشکیل می‌دهد، اما تقریباً ۲۰ درصد از انرژی بدن را مصرف می‌کند. این مصرف بالای انرژی نشان از فعالیت مداوم و به‌کارگیری کامل مغز است. همچنین، مغز از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار است و حتی در مواقع آسیب‌دیدگی، قادر به بازسازی و جبران عملکرد است.
گفته‌ها و اعتقادات مبنی بر استفاده تنها از ۱۰ درصد مغز انسان نیاز به بازنگری دارند. مغز به‌طور مداوم درگیر فعالیت‌ها و وظایف مختلفی است و تصاویر مغز نیز نشان می‌دهند که تمام مناطق آن در رویدادها و فعالیت‌های روزمره ما دخالت دارند. افسانه‌ی ۱۰ درصد توجه از ویژگی‌های نامناسب تصویری ارائه شده در مطالعات گذشته نشات گرفته است و در تلاش‌های علمی به‌تصویری متعادل‌تر و دقیق‌تر از عملکرد مغز انسان تبدیل شده است.
