DeFi مخفف decentralized finance به معنای اقتصاد غیرمتمرکز است که البته به آن اقتصاد باز یا آزاد هم گفته می‌شود. DeFi یک سیستم اقتصادی است که واسطه ای در آن وجود ندارد. مثل بیشتر امور مرتبط با وب 3، دیفای هم یک چشم انداز آرمان گرایانه برای سیستم اقتصادی است که بدون نیاز به وجود یک مرجع مرکزی کار می‌کند. در این سیستم تراکنش‌ها توسط قراردادهای هوشمند و سایر فناوری‌های نظیر به نظیر اجرا می‌شوند که مهم ترین آنها بلاک‌چین است.
اقتصاد متمرکز و اقتصاد غیرمتمرکز
همانطور که مشخص است، اقتصاد غیرمتمرکز بر خلاف اقتصاد متمرکز است که در حال حاضر ما و اکثر افراد با چنین سیستمی کار می‌کنیم. مثلاً اگر قصد آنلاین را داشته باشید، بانک و درگاه نقش واسطه ای بین شما و فروشنده را بازی می‌کنند.
در اقتصاد غیرمتمرکز شما به جای کارت بانکی از یک نوع ارز دیجیتال استفاده می‌کنید و به این ترتیب واسطه‌ها و کارمزد دریافتی آنها حذف می‌شود. اما کاربردهای DeFi می‌تواند بسیار فراتر از پرداخت هزینه خدمات و سرویسهای آنلاین باشد و قصد حذف کامل بانک‌ها از این معادله را دارد.
یک نمونه از این مسئله وام‌های بانکی هستند؛ در حال حاضر برای دریافت وام باید به بانک مراجعه کرده و مراحل مشخصی را طی کنید. در DeFi، کافیست که با یک نفر در اینترنت بر سر اجرای معامله به توافق برسید و شرایط را در یک قرارداد هوشمند تنظیم کنید تا همه چیز به صورت خودکار و آنطور که مشخص کرده اید انجام شود. در واقع به جای کار کردن با یک بانک یا مؤسسه مالی، به صورت مستقیم با طرف مقابل قرارداد می‌بندید.
دیفای چگونه کار می‌کند؟
دیفای بر پایه چند محصول کار می‌کند که مهم ترین آنها قراردادهای هوشمند و ارزهای دیجیتال هستند. در این سیستم به جای کار کردن با کوین‌های بسیار پرنوسان – مثل بیت‌کوین – بیشتر از کوین‌های باثباتی مثل Dai یا تتر استفاده می‌شود. معمولاً قیمت این ارزهای دیجیتال به یک ارز فیات واقعی (اغلب دلار آمریکا) پیوند می‌خورد و نوسان شدید بیت‌کوین را ندارد.
قراردادهای هوشمند هم جزء امکانات جدید و جالب توجه این سیستم هستند. البته اصطلاح قرارداد کمی گمراه کننده است چون این قراردادها مثل قراردادهای دنیای واقعی نیستند بلکه یکسری اپلیکیشن غیرمتمرکز یا به اختصار dAPP هستند که روی بلاک‌چین (معمولاً بلاک‌چین اتریوم) مستقر می‌شوند و به صورت خودکار فعال یا اجرا می‌شوند.
شرایط اجرای این قراردادها کاملاً ساده است مثلاً می‌توان آنها را طوری تنظیم کرد که یک مبلغ مشخص را در ابتدای هر ماه جابجا کنند. لازم به ذکر است که چون تراکنش‌های بلاک‌چین قابل فسخ نیستند، نمی توان پس از تنظیم قرارداد آن را تغییر داد. مثلاً اگر قرار است ابتدای هر ماه 100 تتر به یک حساب خاص منتقل شود، این عملیات همیشه اجرا می‌شود مگر اینکه شما و طرف مقابل، قرارداد را تغییر دهید.
مشکلات دیفای
ایده حذف واسطه‌هایی مثل بانک‌ها از سیستم اقتصادی برای افرادی که تا به امروز کارمزدهای زیادی به بانک‌ها پرداخت کرده اند یا اینکه برای کارهای بانکی مثل وام گرفتن مراحل اداری زیادی را پشت سر گذاشته اند خیلی خوب به نظر می‌رسد. اما این سیستم هم بدون مشکل نیست.
یکی از مشکلات این سیستم وابستگی شدید به ارزهای دیجیتال است. این ارزها ذاتاً پرنوسان هستند حتی کوین‌های باثبات چون خیلی از آنها هم نوسان شدید را تجربه می‌کنند هر چند نه به اندازه بیت‌کوین. این موضوع در زمینه پرداخت و دریافت وام اهمیت زیادی دارد.
مسئله بعدی مربوط به قراردادهای هوشمند است. گرچه این قراردادها مزایای زیادی دارند اما در سیستم معمولی اگر قراردادی با شخصی داشته باشید و مثلاً یک مبلغ مشخص را به او قرض بدهید و طرف مقابل، این مبلغ را طبق قرارداد به شما پس ندهد، می‌توانید در دادگاه علیه او شکایت کنید اما در دنیای ارزهای دیجیتال و قراردادهای هوشمند چنین چیزی ممکن نیست.
علاوه بر این کلاهبرداری‌های مختلفی در این بازار وجود دارد که نباید از آنها غافل شد.
با این حال دیفای هم مثل کل دنیای کریپتو برای افرادی که علاقمند به ریسک کردن هستند، امکانات بسیار زیاد و جذابی دارد.
