امروزه رایانه‌های رومیزی یا دسکتاپ کاربرد گسترده‌ای ندارند. اغلب افراد به دلیل راحتی حمل و نقل از لپ تاپ یا تبلت و یا حتی تلفن‌های همراه هوشمند استفاده می‌کنند. شما می‌توانید از لپ تاپ خود در هر جایی از خانه یا حتی در کافی شاپ و یا کتابخانه استفاده کنید.
در هر صورت نمی‌توان استفاده از رایانه‌های رومیزی را منسوخ شده دانست، زیرا همچنان کاربردهای به خصوص خود را دارند. اما در این عصر، زمانی که صحبت از یک دستگاه قابل حمل به میان می‌آید، گزینه‌های گوناگون و زیادی ظاهر می‌شوند. در زمان پیدایش رایانه‌های شخصی، اما صحبتی از این امکانات نبود. رایانه‌های قابل حمل بسته به تعریفی که از واژه “قابل حمل” مدنظر باشد از اواسط دهه 1970 شروع به گسترش کردند.
هم اکنون لپ تاپ‌ها به طور گسترده مورد اقبال هستند و در بازار امروز لپ‌تاپ‌هایی با وزن حتی 1 کیلوگرم نیز به چشم می‌خورد. این در حالی است که اولین دستگاهی که به عنوان یک رایانه قابل حمل لحاظ شد وزنی معادل 24 کیلوگرم داشت! بی شک هیچ کس دوست ندارد چنین دستگاهی را روی پای خود گذاشته و مانند لپ تاپ از آن استفاده کند، اما هدف از طراحی نیز این نبود.
در سال 1973، IBM نمونه‌ای از یک رایانه تولید کرد که SCAMP نام داشت، که به معنای رایانه ویژه قابل حمل APL بود. دو سال بعد، IBM دستگاهی را تولید کرد که با نام 5100 شناخته می‌شود. IBM 5100 یک دستگاه متشکل از یک نمایشگر 5 اینچی CRT، یک صفحه کلید، یک نوار درایو برای ذخیره سازی و یک عدد پردازنده بود. قابلیت ذخیره سازی تا 64 کیلوبایت بر روی حافظه رم را دارا بود و از سیستم عامل APL یا BASIC و یا هردو بهره می‌برد.
مدل رم 16 کیلوبایتی که فقط سیستم عامل APL داشت به قیمت 8975 دلار به فروش رسید. و قیمت مدل 64 کیلوبایت با دو سیستم عامل 19975 دلار بود. قیمتی که با معیارهای امروزی نیز گران به نظر می‌رسد، چه برسد به آن زمان در سال 1975. اما شاید شما هم حدس زده باشید که قاعدتاً IBM برای سرگرمی دست به ساخت چنین سیستمی نزده بود و در واقع به منظور استفاده برنامه نویسان و دانشمندان ساخته شده بود.در آن زمان دستگاه‌های زیادی به عنوان رایانه شخصی وجود نداشت و کامپیوترهای کوچک و قابل حمل چندان قدرتمند نبودند.
با وجود این موفقیت‌ها، قیمت گزاف آن مانع از فروش می‌شد و واقعاً امکان ارتقاء بیشتر آن نیز وجود نداشت. بنابراین به نظر می‌رسد ما باید واژه قابل حمل را مجدداً بررسی کنیم. رایانه‌های قابل حمل هم‌اکنون نیز وجود دارند. گرچه بزرگتر از آن هستند که به آن‌ها لپ‌تاپ اطلاق شود و بدون شارژ و با اتکا به باتری خود کار کنند، اما در نقطه مقابل حمل و نقل آن‌ها نیز بسیار آسان‌تر از رایانه‌های رومیزی است. شما به عنوان خواننده اولین چیزی که به محض مشاهده عنوان به ذهنتان رسیده احتمالاً واژه لپ‌تاپ بوده، پس در ادامه با ما همراه باشید تا درباره اولین لپ‌تاپ بدانید.
لپ‌تاپ: رایانه‌ای روی پای شما
یک سؤالی که پیش می‌آید این است که چه چیزی اساساً لپ‌تاپ را به یک رایانه قابل حمل تبدیل کرده؟ آیا مسئله تنها مربوط به اندازه است؟ یا راحتی حمل و نقل؟ یا چیزهایی مانند باتری قابل شارژ و اندازه صفحه نمایش؟ این که کدام یک از این‌ها نقش شماره “یک” را در رقابت سهمگین IBM در اوایل دهه 1980 ایفا کرد نیز مسئله دشواری است.
عده‌ای نیز Obsorne1 را اولین رایانه قابل حمل تجاری موفق دانسته‌اند. این رایانه در سال 1981 رونمایی شد و حدود 10 کیلوگرم وزن داشت. از نظر حمل و نقل، راحت‌تر از IBM 5100 بود ولی همچنان چیزی نبود که مانند لپ‌تاپ روی پا بتوان از آن استفاده کرد.
موضوع دیگر اینکه این رایانه بدون باتری یا یک منبع تغذیه عرضه می‌شد و در نتیجه در همه جا قابل استفاده نبود. البته شما می‌توانستید باتری عرضه شده را نیز همراه با محصول خریداری کنید که در این صورت به مدت یک ساعت قابل استفاده بود. Obsorne1 دارای 64 کیلوبایت رم بود، یک صفحه نمایش 5 اینچی و درایو دوگانه فلاپی دیسک نیز از دیگر اجزاء این دستگاه بودند.
این دستگاه نرم‌افزارهای زیادی نیز داشت که به اندازه خود دستگاه باارزش و مهم بودند. رایانه Obsorne1 به طور کامل قابل جمع کردن بود (کیبورد آن تاشو بود) و طبق گفته Obsorne در زیر صندلی هواپیما جا می‌شد. با این اوصاف، می‌توان آن را به منزله پیشرفتی چشمگیر نسبت به محصولات پیشین تلقی کرد که قیمت فروش آن نیز 1795 دلار بود. امروزه به این سیستم یک رایانه luggable گفته می‌شود، و البته هنوز نمی‌توان آن را لپ‌تاپ نامید.
اولین لپ‌تاپ تولید شده روی پاهای شما جا می‌شد و از یک ویژگی غیرمنتظره برخوردار بود: یک چاپگر سوزنی کوچک که نوارها را به صورت ماشینی اضافه می‌کرد. HX-20 در سال 1981 توسط Epson معرفی شد و چند سال بعد تولید گردید.
این کامپیوتر فضای زیادی را اشغال نمی‌کرد و خیلی بزرگ نبود و تقریباً 1.5 کیلوگرم وزن داشت. همچنین چهار باتری قابل شارژ داشت. نمایشگر آن خیلی کوچکتر از صفحه نمایش Obsorne1 بود و تنها قادر به نمایش چهار خط 20 کاراکتری بود. ذخیره کننده اطلاعات آن یک Cassette Recorder کوچک بود و در رم‌های 16 و 32 کیلوبایت عرضه می‌شد. HX-20 در یک محفظه سخت قرار داشت و قیمتی حدود 795 دلار داشت.
دیوید اهل نوشته‌ای در رابطه با این محصول در مجله Creative Computing که در مارس 1983 منتشر شد نوشت: HX-20 برای کار کردن در هواپیما، قطار یا مکانی خارج از محل کار واقعاً بی نظیر است. هر از چندگاهی آرزو می‌کنم ای کاش در سفرهای داخلی و یا خارجی بر فراز اقیانوس اطلس، یک رایانه برای پردازش کلمه یا یک صفحه قابل حمل با خود داشتم. به نظر می‌رسد رایانه HX-20 پاسخ این آرزوی من است. (منبع: Creative Computing)
رایانه جدید Epson هنوز یک لپ‌تاپ نبود. بعدها طرح جدید Flip-form آن بیرون آمد و سپس اولین دستگاهی که با نام”لپ‌تاپ” به بازار عرضه شد در بهار 1983 وارد بازار شد. بی شک HX-20 اولین رایانه قابل حمل بود که می‌توانستید به راحتی آن را حمل کرده و در هرجایی از آن استفاده کنید.
