فن DC (Direct Current) و PWM (Pulse Width Modulation) دو نوع فن اصلی مورد استفاده در کامپیوترهای امروزی هستند. این دو محصول تفاوت‌های مهمی دارند که باید با آن آشنا باشید.
فن DC چیست؟
فن DC مدل سنتی تر است که با دریافت ولتاژ ثابت از منبع برق DC را از طریق مادربورد کار می‌کند و به صورت پیوسته کامپیوتر شما را خنک نگه می‌دارد.
فن‌های DC دارای کانکتور ۳ پین هستند: یک پین برای منبع برق، یک پین برای اتصال زمین و یکی برای سیگنال. پین سیگنال اطلاعات مربوط به سرعت چرخش فن (خروجی تاکومتر) را جمع آوری کرده و در صورت توقف فن هشدار صادر می‌کند.
۱۲ ولت رایج ترین ولتاژ برای فن‌های DC است و ولتاژ‌های ۵، ۲۴ و ۴۸ ولت هم وجود دارد. هر چقدر ولتاژ بیشتر باشد سرعت چرخش فن و میزان خنک کنندگی آن هم بیشتر است.
بعضی فن‌های DC یک کنترلر ولتاژ داخلی دارند اما می‌توان ولتاژ را از طریق بایاس یا یک ابزار شخص ثالث هم کنترل کرد.
فن PWM چیست؟
فن‌های PWM هم شباهت زیادی به فن DC دارند و یک تفاوت مهم: این فن‌ها یک پین اضافه برای تنظیم عرض پالس دارند. پین چهارم، ورودی را از مادربورد می‌گیرد تا سرعت فن را به صورت مستقیم کنترل کند.
فن‌های PWM با پالس‌های تکراری برق کار می‌کنند. در واقع این فن‌ها یا در حالت ON و یا OFF قرار دارند و می‌توان به سرعت برای کنترل دور کلی فن از حالتی به حالت دیگر جابجا شد. به این فرایند چرخه وظیفه گفته می‌شود. مثلاً چرخه وظیفه چهل درصدی یعنی در یک سیکل کامل، فن فقط ۴۰ درصد از مواقع فعال است.
مادر بورد سرعت فن‌های PWM را بر اساس آمار مربوط به دمای قطعات مختلف کامپیوتر و البته بیشتر سی پی یو کنترل می‌کند.
تفاوت‌های مهم فن‌های DC و PWM
برای انتخاب باید تفاوت‌های مهم این دو نوع فن را در نظر داشته باشید از جمله:
تعداد پین‌ها
فن‌های DC دارای سه پین هستند:
- ۱۲ ولت مخصوص برق
- پین زمین
- پین تاکومتر
فن‌های PWM دارای چهار پین هستند:
- ۱۲ ولت مخصوص برق
- پین زمین
- پین تاکومتر
- پین PWM
کنترل سرعت فن
سرعت فن DC با محدود کردن میزان ولتاژی که به پین می‌رسد کنترل می‌شود و سرعت فن PWM با تنظیم دقیق میزان خاموش یا روشن بودن موتور در چرخه‌های وظیفه کنترل می‌شوند. به طور کلی در مدل‌های PWM کنترل بیشتری بر سرعت فن وجود دارد اما مدل‌های جدید DC هم دسته کنترلی دارند.
حداقل سرعت فن
از آنجایی که سرعت فن DC از طریق کاهش ولتاژ کم می‌شود، ممکن است پس از عبور از یک حد آستانه مشخص، متوقف شود. اما در فن‌های PWM می‌توان با کاهش چرخه وظیفه، به سرعت فن بسیار کمتری رسید.
بعلاوه، فن‌های PWM هیچ وقت متوقف نمی شوند چون عملکردشان به صورت خاموش و روشن شدن پیاپی تعریف شده است.
سروصدا
یکی از مزایای به دست آمده در اثر کنترل بیشتر سرعت فن در مدل‌های PWM این است که کار اضافه و بیهوده انجام نمی دهد در نتیجه سروصدای کمتری ایجاد می‌کند. از آنجایی که فن‌های DC معمولاً در حالت بیکار با سرعت بیشتری از فن‌های PWM کار می‌کنند، صدای بلندتری دارند.
همچنین بعضی مدل‌های DC وقتی با ۱۲ ولت کار نمی کنند، نویز الکتریکی ایجاد می‌کنند ولی مدل‌های PWM همیشه با ۱۲ ولت کار می‌کنند.
هزینه
تولید فن‌های DC نسبت به مدل‌های PWM هزینه کمتری دارد و به همین دلیل ارزان تر هستند.
مصرف برق
بهره وری انرژی فن PWM نسبت به مدل DC بیشتر است. مثلاً وقتی چرخه این فن ۴۰ درصد باشد، تنها در ۴۰ درصد مواقع انرژی مصرف می‌کند هر چند ممکن است ولتاژ مدل DC کمتر باشد.
کاربردهای اصلی
فن‌های DC بیشتر به عنوان فن کیس یا در مواقعی که ممکن است سیستم در اکثر مواقع صددرصد سرعت فن را حفظ کند مثل سرورهای شبانه روزی کاربرد دارند. فن‌های PWM بیشتر مناسب مواقعی هستند که به دنبال کاهش سروصدا یا افزایش بهره وری انرژی باشیم.
کدام فن بهتر است؟
تکنولوژی به مرور آنقدر پیشرفت کرده که به سختی می‌توان یک مدل را به دیگری ترجیح داد.
در مجموع می‌توانید با توجه به نکات و تفاوت‌های ذکر شده در این مطلب، بهترین انتخاب را انجام دهید.
