در بخش زیادی از صفحات تاریخ بشریت، پادشاهان، فرمانروایان مرد، اکثر قدرت تمدن را در دست گرفتند.
مردانی مانند ویلیام فاتح، چنگیز خان و توت عنخ آمون افراد فوقالعاده مهمی بودند. شاهها از تعیین مالیات و مسائل مذهبی و جنگی گرفته تا هر موضوع حیاتی دیگر باید حرف نهایی را میزدند.
با توجه به اهمیت این مردان، منطقی است فکر کنید واقعا چه کسی اولین پادشاه دنیا بوده است؟
گرچه پاسخ این سوال به نظر میرسد در گرد و غبار تاریخ گم شده باشد، تنها به این دلیل که مدارک مکتوب در مورد اولین پادشاه جهان احتمالا در گذشت زمان از بین رفتهاند. مارک کان، استاد تاریخ دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا میگوید بنابراین احتمالا «این یک سوال بی پاسخ است.»
بدون شک چالش اصلی برای پاسخ به این سوال این است که هیچ رکورد تاریخی کاملی که مستند نشان دهد چه پادشاهانی 5 هزار سال قبل زندگی میکردند، وجود ندارد.
همچنین باید دقت کنیم در گذشته از چه کلمههای باستانی برای توصیف یک پادشاه استفاده شده است. به عنوان مثال در ناحیهای اطراف مصر، کلمه «فرعون» تا سال 1570 پیش از میلاد مسیح استفاده نمیشد.
فهرست پادشاهان سومری
برخی از تاریخشناسان میگویند کشور مصر ممکن است ادعا کند اولین پادشاه جهان شاید به اسم Iry-Hor یا Namer در آن جا بوده است. آنها به فهرست پادشاهان سومری اشاره میکنند، یک سنگ نبشته باستانی که با اسم پادشاهان واقعی و خیالی پر شده است، افرادی که زمانی در منطقهای در حدود عراق امروز حکومت میکردند. این سنگ نبشته که در اوایل قرن بیستم کشف شد به قدری قدیمی است که اولین «صفحات» آن روی لوحهایی با خط میخی حک شدند.
Eckart Frahm، استاد رشته تمدنها و زبانهای نزدیک شرقی در دانشگاه ییل میگوید «براساس اطلاعات یک سنت بینالنهرین در فهرست پادشاهان سومری که بعدا مقدس شناخته شد، اولین شاه آلولیم (Alulim)، فرمانروای شهر اریدو بوده است. او در دوران اسطورهشناسی پیش از طوفان زندگی کرده بود و (در بعضی از سنگ نبشتهها) دوره حکمفرمانی او 28 هزار سال قید شده است. براساس همان منبع، اولین پادشاه بعد از طوفان Gushur نام دارد که گفته میشود در شهر کیش به مدت 1200 سال فرمانروایی کرد.»
فهرست پادشاهان سومری شباهتهای قابل توجهی با فصلهای اولیه کتاب پیدایش (تورات) دارد از جمله داستان یک سیل یا طوفان عظیم که در انجیل شامل کشتی نوح میشود.
فهرست پادشاهان سومری هر چیزی است جز واقعیت. این فهرست واقعیت را با افسانه ترکیب میکند، بنابراین شاهان این فهرست ظاهرا حکومتهای ماندگاری تا دهها هزار سال داشتند.
Frahm میگوید «گرچه، تعداد زیادی از افرادی که در قسمتهای اولیه فهرست پادشاهان سومری به آنها اشاره شده است کاملا شخصیتهای خیالی بودند و بنابراین شاهانی که نام بردیم نیز میتوانند مربوط به اسطورهها باشند. در بین اولین پادشاهانی که اسم آنها در منابع مکتوب معاصر مستند شده است اسم Enmebaragesi شاه کیش، Akka-Inannaka پادشاه شهر باستانی اوما و HAR.TU (تلفظ دقیق آن مشخص نیست) از شهر PA.GAR (شهر امروزی Tell Agrab) به چشم میخورند. آنها احتمالا 2700 تا 2600 سال قبل از میلاد فرمانروایی میکردند.»
Me-baragesi اولین پادشاه بین النهرین (تقریبا 2700 سال پیش از میلاد) بوده است و شواهد ما برای حکومت او براساس سنگ نبشتههایی است که روی قسمتهای یک گلدان پیدا شده است.
در مورد شاه کیش، شهری که در شمال بابل باستانی قرار داشت، باید بگوییم ظاهرا پادشاه تمدن ایلام را شکست داد و به مدت 900 سال بر مردم آن حکمفرمایی کرد، منطقهای که امروزه در ایران قرار دارد.
بدون در نظرگیری این طول عمر مسخره باید بگوییم Me-baragesi ممکن است در تاریخ اولین پادشاه باشد.
ولی او تنها مدعی این عنوان نیست.
جان دارنل، استاد مصرشناسی دانشگاه ییل میگوید «اولین پادشاهی که سلطنت او را به نوعی میتوانیم ببینیم، فردی است که در مقبره U-j شهر ابیدوس دفن شده است. تاریخ مقبره به حدود 3320 سال پیش از میلاد بر میگردد.
از نظر زمان وقایع تاریخی ظاهرا او اولین حاکم خاندان سلطنتی است که اسم آن را Dynasty 0 میگذاریم، یعنی قلمروی متحد مصر علیا (بالایی) که فرمانروای آخر آن Narmer، کنترل مصر بالایی بر قسمتهای شمالی را شدیدتر کرده و خاندان اول (First Dynasty) را پایهگذاری کرد.
قدیمیترین عناصر قابل شناسایی به جامانده از نشانهای سلطنتی یک گندم کوب و عصای سرکج است که در واقع در طول حفاری مجدد مقبره توسط موسسه باستانشناسی آلمان در مصر (DAIK) پیدا شدند. در این مقبره همچنین نمونههای متعددی از سیستمهای علامتگذاری پیدا شد که جالبترین آنها یک سری نوشتههای روی استخوانها است.»
عقرب شاه
دارنل میگوید محققان هنوز سعی دارند قسمتهای گوناگون یافتههای خود را رمزگشایی کنند که ممکن است بعضی از اولین سبکهای نوشتاری بشر را نشان دهد. در نهایت، این نوشتهها ممکن است به یک نبرد مهم اشاره کنند که رخ داده است، نبردی که منجر به شکلگیری یک تمدن متحد شده است و رهبری آن را مردی بر عهده داشته است که ممکن است یا ممکن نیست عقرب نام داشته باشد. (یک نقاشی که دارنل در منطقه Gebel Tjauti در کویر غربی Theban در مصر کشف کرد نقش یک عقرب بر فراز یک شاهین را نشان میدهد، نمادی که در تاریخ مصر یا به معنای «شاه» یا خدایی به اسم حوروس است.»)
دارنل که چندین دهه است در مورد تاریخ مصر تحقیق میکند میگوید که «عقرب» «اولین حاکمی است که عقیده دارم میتوانیم برای او یک اسم رسمی، اگر نگوییم یک اسم شخصی، پیشنهاد کنیم، که میتوانیم شواهدی از وقایع مربوط به سلطنت او را ببینیم و همچنین جنبههای فیزیکی سلطنت او که به نوعی از زمان دفنش در مقبره U-j به جا ماندهاند.»
دارنل همچنین میگوید سنگ نبشته دیگری که تیم او کشف کردند به اعضای اولیه خانواده سلطنتی اشاره میکنند. سنگ نبشته بزرگ منطقه باستانشناسی El-Khawy el-Khawy همچنین از نظر کتبیهشناسی با تاریخ سنگ نبشته منطقه Gebel Tjauti یکسان است و یک استفاده زیاد از هیروگلیف را در ابتدای نوشته نشان میدهد.
او میگوید «این سنگ نبشته ظاهرا حاوی یک نشانه آوایی قطعی به اسم akh و به معنای «درخشش» است که برای توصیف پرنده اکراس کچل در مصر باستان استفاده میشود. در این سنگ نبشته همچنین در مورد برابری قدرت سلطنتی با نظم خورشیدی صحبت میشود و بنابراین اولین بیانیه در مورد سلطنت الهی است.»
در واقع، بسیاری از اولین شاهان در طول تاریخ ادعا میکردند خدایان این اختیار را به آنها دادند تا سلطنت خود را توجیح کنند. Frahm در ادامه صحبتهای خود میگوید بسیاری از پادشاهان بینالنهرین حتی گفتهاند خدا بودند چون ولی در نهایت این ادعا رده شده است «شاید به این دلیل که فرمانروایان اغلب اوقات در چشم بندههای خود بیش از حد انسانی ظاهر میشدند.»
Frahm در مورد این که تفکر پادشاهی اصلا از کجا میآید عقیده دارد این ایده ارتباط مستقیمی با نیاز به مدیریت مردم و نیروهای کار داشته است. در بینالنهرین باستانی، تعداد زیادی از کارگران ساخت و ساز، کشاورزان، صنعتگران، چوپانان و فروشندههای اجناس وجود داشته است.
او میگوید «برای مدیریت تمامی آنها یک کلاس مدیریتی شکل گرفت و به نفع خود بخش زیادی از ثروت روستاییها را صاحب شد. شخصی که در بالای نردبان رهبری قرار داشت و احتمالا نیروهای نظامی نیز تحت کنترل او بودند در نهایت شاه در نظر گرفته میشد. برای قانونی کردن نابرابری اقتصادی که در ذات این سیستم قرار داشت، یک ایدئولوژی سلطنتی به وجود آمد که پادشاه را به عنوان یک مقام مقدس معرفی کرد.»
در پایان شاید بپرسید تکلیف پادشاهان زن چی میشود؟ Eckhart Frahm میگوید اولین ملکه تاریخ احتمالا Ku-Baba است که تاج و تخت را به عنوان تنها عضو خاندان سوم شهر کیش در حدود 2500 سال پیش از میلاد صاحب شد.