ما به عنوان انسان، موجوداتی هستیم که عادت به خوردن سنگ نداریم. کودکان دائما سعی به خوردن سنگ می‌کنند و یک عارضه پزشکی به اسم پایکا (هرزه‌خواری) می‌تواند یک فرد بزرگسال را مجبور به خوردن چیزهای غیرخوراکی مانند سنگ و خاک کند.
گرچه، سایر حیوانات برای این که غذای خود را هضم کنند به بلعیدن سنگ نیاز دارند. این سنگ‌های کوچک حتی یک اسم دارند یعنی گاسترولیت و استفاده آن‌ها به عنوان یک ابزار گوارشی یک تاریخچه طولانی و درخشان دارد.
گاسترولیت، کلمه‌ای که عملا به معنای «سنگ‌های معده» است، اغلب اوقات بیشتر از همه توسط پرندگان و خزندگان استفاده می‌شوند، ولی آن‌ها را همچنین می‌توان در بعضی از کرم‌های خاکی، ماهی‌ها، دوزیستان، گوساله ماهی و وال‌های دندان‌دار پیدا کرد.
بررسی فسیل‌های به جا مانده از دوران باستان به ما می‌گوید بسیاری از دایاناسورهای گیاهخوار نیز سنگ می‌خوردند، دیرین‌شناسان با بررسی مجموعه سنگ‌های کوچک به جامانده درون یک قفسه سینه فسیل شده متوجه این موضوع شدند.
تا جایی که دانشمندان می‌توانند بگویند، گروه‌هایی از حیوانات که در حاضر از گاسترولیت استفاده می‌کنند در دو دسته قرار می‌گیرند یعنی حیوانات دارای سنگدان و حیواناتی که شنا می‌کنند.
سنگدان یک معده بسیار ماهیچه‌ای و تخصصی است که به «معده واقعی» متصل شده است. به عنوان مثال پرندگان مانند ما دندان ندارند، بنابراین آن‌ها سنگ‌های کوچک را می‌بلعند که به سمت سنگدان می‌روند و به آسیاب کردن مواد گیاهی کمک می‌کنند که عمل بسیار سختی است چون سلولزی که سلول‌های گیاهی از آن تشکیل شدند ماده‌ای سخت است و تجزیه آن به تنهایی توسط اسیدهای معده دشوار است.
پس از این که سنگدان کار خود را انجام می‌دهد، غذا برای هضم وارد معده دیگر بیشتر می‌شود. در سنگدان، گاسترولیت اغلب اوقات در نهایت گرد و صاف می‌شود و پرندگان معمولا آن‌ها را به دهان خود بر می‌گردانند و با سنگ‌های تیزتر جایگزین می‌کنند.
حیواناتی که شنا می‌کنند از گاسترولیت به دلیل دیگری استفاده می‌کنند یا حداقل دانشمندان چنین تفکری دارند. هنوز این قضیه در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، دانشمندان به مدت خیلی طولانی فکر می‌کردند حیواناتی مانند گوساله ماهی و تمساح‌ها به این دلیل سنگ‌ها را می‌بلعند تا خاصیت شناوری خود در آب را تنظیم کنند، به عنوان مثال یک شیر آبی ممکن است به این دلیل سنگ بخورد که ساده‌تر در آب غوطه‌ور شود.
گرچه، این نظریه تنها زمانی معنا دارد که آن‌ها سنگ‌های بسیار بزرگ و سنگینی را ببلعند، در حالی که اینطور نیست، بنابراین هنوز نظر مشخصی در این زمینه وجود دارد.
در طول ۳۰ سال گذشته، ایده‌های دیگری نیز مطرح شدند به عنوان مثال، شاید حیوانات به این دلیل آن‌ها را می‌خورند تا از شدت گرسنگی خود کمک کنند یا حتی این کار برای کمک به هضم غذا، تنها بدون وجود سنگدان، انجام می‌شود.
همچنین جالب است بدانید خرچنگ‌ها نیز گاسترولیت دارند. آن‌ها مقادیر اندکی از کربنات کلسیم را در معده خود می‌سازند که به استحکام پوسته خارجی حیوان پس از پوست انداختن کمک می‌کند.
در پایان باید بگوییم فکر خوبی نیست انسان‌ها سنگ بخورند، چون تجهیزات حیوانی لازم را ندارند!
منبع: animals.howstuffworks.com
