عباس رهامی
سرطان سینه یا سرطان پستان یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در میان زنان ایران است. باوجود تمام نادانسته‌هایمان در مورد این بیماری، این را می‌دانیم که این بیماری ناشی از یک رفتار به‌خصوص یا یک عامل مشخص نیست. به‌طور کلی هیچ کدام از انواع سرطان وابسته به یک عامل مشخص نیستند که باعث می‌شود پیشگیری از آن بسیار دشوارتر شود. ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و وراثتی و … دست به دست یک دیگر داده و باعث ایجاد توده‌های سرطانی در بدن فرد می‌شوند. ولی بررسی دانشمندانی که به دنبال پیدا کردن پاسخی برای حل این مشکل شایع قرن 21 امی هستند، هر از چند گاه ارتباطاتی میان این بیماری و عوامل مختلف تأثیر گذار پیدا می‌کنند. مثلاً به‌تازگی ارتباطاتی میان استفاده از رنگ موی دائم و ابتلا به سرطان سینه کشف شده است.
تحقیقاتی که سازمان ملی سلامت آمریکا NIH انجام داده چنین نشان می‌دهد که استفاده از رنگ موی دائم برای رنگ کردن موها برای زنان خطر آفرین است. این کار باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه می‌شود که لزوم انجام آزمایش‌ها و تحقیقات بیشتر را پیش می‌کشد.
این مطالعه در دسامبر سال 2019 به چاپ رسیده است که نشان می‌دهد رنگ کردن دائم موها باعث افزایش 9 درصدی خطر ابتلا به سرطان می‌شود. عجیب‌تر اینکه میزان خطر برای زنان آفریقایی آمریکایی که پوست‌هایی تیره رنگ دارند بیشتر از دیگران است. زنان آفریقایی آمریکایی که هر 5 تا 8 هفته یک بار از رنگ موی دائم استفاده می‌کنند حدود 60 درصد بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند. این در حالی است که اگر همین کار را یک سفید پوست انجام دهد تنها 8 درصد افزایش ابتلا به سرطان را به جان خواهد خرید.
قابل توجه ترین نکته آن است که استفاده از رنگ‌های نیمه دائم و غیر دائم چنین اثرات مخربی بر بدن ندارند. تحقیقاتی که با استفاده از رنگ‌های نیمه دائم و موقت انجام شد، ارتباطی میان رنگ و افزایش خطر سرطان سینه پیدا نکرد.
محققین مدت‌هاست که به دنبال کشف ارتباط میان استفاده از رنگ موهای دائم و خطر ابتلا به سرطان در دراز مدت هستند. متأسفانه مدت‌هاست که مشاهده می‌شود رنگ موی دائم اثر منفی بر ابتلا به سرطان دارد. تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده شامل مطالعه نرخ ابتلا به سرطان در بیشتر از 50 هزار زن آمریکایی در سالهای 2003 تا 2009 بوده است. این‌ها همان افرادی بودند که پیش از این در مطالعه مربوط به عوامل تأثیر گذار در سرطان سینه که به sister study مشهور است، شرک کرده بودند .
در این مطالعه زنان 35 تا 74 سالهای که خواهر آن‌ها به سرطان سینه مبتلا شده بود مورد بررسی قرار گرفتند. فرض کلی این مطالعه آن بود که خواهران مورد آزمایش به‌طور کلی در محیطی مشابه رشد کره‌اند و ژن‌ها و تجارب تقریباً مشابهی دارند. به این ترتیب کار مطالعه بر روی عوامل زمینه ساز ابتلا به سرطان سینه بسیار ساده‌تر می‌شد. هدف از این آزمایش در نهایت پیدا کردن روش‌هایی برای پیش گیری از این بیماری بود.
در این مطالعه بزرگ استفاده از رنگ موی دائم هم به‌عنوان یکی از عوامل تأثیر گذار مورد بررسی قرار گرفته بود. محققین دریافتند که صاف کننده‌های شیمیایی مو باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان می‌شوند. داده‌های به دست آمده افزایش 30 درصدی احتمال ابتلا را در زنانی که هر 5 تا 8 هفته یک بار از این مواد شیمایی استفاده می‌کردند را نشان می‌داد. البته این بار نتایج تفاوتی میان نژاد و رنگ پوست و میزان آسیب پذیری پیدا نکرد.
سؤال نهایی این است که آیا می‌توان استفاده از رنگ‌های شیمیایی و صاف کننده‌ها را به‌طور کلی خطرناک و مضر دانست؟ آیا ممنوعیت این مواد شیمایی چیزی است که مسئله را حل می‌کند؟ در این مورد تحقیقات هیچ پاسخی به دست نمی‌دهند. باوجود نتایج قابل توجه در مورد ارتباط سرطان سینه و مواد شیمیایی مو، متخصصین می‌گویند که تصمیم گیری در مورد علت اصلی مشکل و جلوگیری از آن به تحقیقات بیشتر نیاز دارد.
به هر حال تا زمانی که جزئیات مشخص شود و نحوه اثر گذاری این مواد بر سلامت انسان مشخص شود، توصیه می‌شود که خانم‌ها به فکر استفاده از رنگ‌های دائم نباشند. همچنین باید به یاد داشت که سرطان سینه و یا بیماری‌های دیگر مسائلی نیستند که تحت تأثیر یک عامل مشخص باشند. به هر حال ترجیح این است که فعلاً استفاده از این مواد را به حداقل رساند.
در دنیای امروز ما در معرض عوامل بسیار زیادی که می‌توانند باعث ایجاد سرطان‌های مختلف شوند، هستیم. بنابراین بعید است که جلوگیری از یکی از عوامل تأثیر گذار، بتواند این مشکل را به‌کل حل کند. راه حل کلی اجتناب از این بیماری اجتناب از عوامل بیماری زا تا حد امکان است که فعلاً با کنار گذاشتن رنگ مو و صاف کننده مو آغاز می‌شود.
