شیر مادر با خواص ضد باکتری قند خود به مبارزه با عفونت‌ها می‌رود

شیر مادر ماده‌­ای شگفت­‌انگیز است. این ماده، ترکیبی پیچیده از انواع قندها، پروتئین­‌ها و چربی­‌ها است. با روکیدا همراه باشید.

نکته‌­ی بسیار جالب این است که شیر مادر با رشد کودک و بنا به نیازهای او، تکامل می‌­یابد. پزشکان و طرفداران تغذیه با شیر مادر به سرعت به ما یادآوری می­‌کنند که شیر مادر سیستم ایمنی نوزاد را برای مقابله با عفونت تقویت می­‌کند. با این وجود، هنوز علم به صورت دقیق مشخص نکرده که چرا این‌چنین اتفاقی در شیر مادر می­‌افتد؛ و یا چگونه باید از آن برای مبارزه با عفونت‌­های باکتریایی استفاده کرد.

تا همین اواخر، بیشترین توجه میکروسکوپیک شیمی‌­دانانی که بر روی خواص ایمنی­‌بخش شیر تحقیق می­‌کنند، بر روی پروتئین­‌های موجود در شیر مادر متمرکز بود. در آگوست 2017 مجله­‌ی “بیماری­‌های عفونی ای‌­سی­‌اس” گزارشی از نتایج تحقیقات تیمی تحقیقاتی دانشگاه وندربیلت منتشر کرد. این گزارش که در جلسه­‌ی سالانه‌­ی انجمن شیمی امریکا در واشنگتن ارائه شد، نشان می­‌دهد کربوهیدرات­‌های موجود در شیر مادر دارای مجموعه خواص ضد باکتریایی است. علاوه بر این، این کربوهیدرات­‌ها توانایی پروتئین­‌های شیر در کشتن باکتری­‌ها را نیز بالا می­‌برد.

“استیون تونزند” مدیر این تحقیقات از دانشکده‌ی شیمی دانشگاه وندربیلت در مصاحبه‌­ی مطبوعاتی گفت:

“این اولین نمونه­‌ی اثبات شده از فعالیت آنتی‌­میکروبی بخشی از کربوهیدرات­‌های موجود در شیر مادر است. یکی از خواص برجسته‌­ی این ترکیب­‌ها این است که آنها برخلاف آنتی‌­بیوتیک­‌ها کاملاً غیرسمی­ می­‌باشند.”

روند و نتایج تحقیقات

پژوهشگران تحقیقاتشان را بر روی باکتری­‌هایی به نام “استرپ گروه ب” (GBS) متمرکز کردند. وجود این باکتری­‌ها در زنان باردار شایع است. در صورت انتقال این باکتری­‌ها از مادر به نوزاد، ممکن است مشکلاتی برای او به وجود آورد. البته، خوشبختانه بیشتر نوزادان دچار عفونت GBS نمی‌­شوند. یک دهه پیش از این اعلام شد که GBS ممکن است از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شود. به همین دلیل، این محققان تصمیم گرفتند مشخص کنند که بالاخره شیر مادر باعث انتقال GBS می‌­شود، و یا از آن جلوگیری می‌­کند. آنها به جای پروتئین­‌ها، بر روی قند شیر مادر متمرکز شدند. جداسازی و تحقیق بر روی قند شیر مشکل‌­تر از پروتئین است.

قندهای شیر به نام الیگوساکارید شناخته می­‌شوند. محققان، الیگوساکاریدها را از نمونه‌­های شیر اهدا شده جمع­‌آوری کردند. سپس، باکتری­‌های GBS کشت شده را به آنها افزودند. در ادامه بررسی‌­های میکروسکوپیک آغاز شد. آنها دریافتند که در برخی از نمونه­‌های شیر، الگوساکاریدها، زیست­‌لایه (بیوفیلم) باکتری­‌ها را می­‌شکند، ولی آنها را نمی­‌کشد. زیست­‌لایه، محافظت کننده‌­ی باکتری­‌ها است. این در حالی است که در بعضی از دیگر نمونه شیرهای اهدا شده، الگوساکاریدها، باکتری­‌ها را از بین برده بودند، اما زیست‌­لایه باقی مانده بود. در دسته‌­ی سوم نمونه­‌ها نیز، هم باکتری­‌های استرپ گروه ب کشت شده و هم زیست­‌لایه­‌ی آنها از بین رفته بود.

نتیجه­‌ی قابل توجه به دست آمده این بود که ترکیب قند شیر مادر با پپتیدهای ضد میکروبی موجود در بزاق دهان انسان، می­‌توانند با همکاری یکدیگر باعث تقویت سایر عوامل ضد میکروبی موجود در شیر مادر شوند.

تونزند اعلام کرد:

“نتایج تحقیقات ما نشان داد که این قندها در دو مرحله به باکتری­‌ها ضربه می­‌زنند. ابتدا باکتری­‌های هدف را حساس می­‌کنند و سپس آنها را می­‌کشند. بیولوژیست‌­ها این قابلیت را «ترکیب کشنده» می­‌نامند. اکنون تلاش عمده بر روی توسعه­‌ی داروهای ضد میکروبی بر پایه­‌ی این قابلیت است.”