جغد هستید یا خروس؟ این سؤالی است که پاسخ به آن ساعت بیولوژیکی بدن شما را تعیین میکند.
در اواخر قرن 20، امیل کراپرین، روانپزشک تأثیرگذار آلمانی، دو الگوی رفتاری مختلف در میان بیماران خود مشاهده کرد. تعدادی از آنها دوست داشتند زود از خواب بیدار شوند و از آنسو زود به رختخواب بروند. در مقابل نیز عدهای بودند که تا دیروقت بیدار میماندند و از آنطرف استارت روز خود را دیرتر از سایرین میزدند. گرچه تا سالها این دو الگوی رفتاری بهعنوان تنها دو الگوی تعیینکننده ساعت بیولوژیکی بدن تلقی میشد اما اکنون دانشمندان دریافتهاند که حداقل دو الگوی رفتاری دیگر نیز وجود دارد.
گرچه همچنان دو گروه مذکور در بررسیها و نظرسنجیها حضور دارند اما بهتازگی تحقیقی در مقیاس بزرگ در این زمینه نشان میدهد دستهای دیگر از انسانها هستند که الگوی رفتاری مابین دو گروه صبح و شب دارند.
دریکی از این الگوها، افراد عموماً در صبح و عصر نسبت به سایر زمانها خوابآلودتر هستند و تقریباً هوشیاری مطلوبشان در زمانهای بین ظهر و شام است. در الگوی دیگر نیز، افراد 11 صبح تا 3 بعدازظهر خوابآلودگی شدیدی را احساس میکنند و در مقابل انرژیشان در صبح و عصر بهتر نمایان میشود.
درحالیکه دانشمندان در تلاشاند تا با بررسیها و آزمایشهای مختلف پیچیدگی و گستردگی عادات زمانی خواب انسانها را توجیه کنند بااینوجود شواهد مختلف نشان میدهد که 3 الی 4 الگوی اصلی خواب در میان انسانها وجود دارد.
ازآنجاییکه نتایج مطالعات گذشته اختلاف معنیداری بین این گروهها را نشان داده است، در تحقیق جدید اوضاع متفاوت تراست؛ چراکه دو الگوی خواب کشفشده پیش از طبقهبندی شرکتکنندگان و حتی پیش از جداسازی دو الگوی پیشین از سایرین شناسایی شدند.
نتایج این تحقیق در قالب پاسخ 1305 شرکتکننده حقیقی و بهصورت آنلاین جمعآوریشده که بیشتر آنها زنان جوان بودند.
علاوه بر اطلاعات شغلی و شخصی، شرکتکنندگان در این تحقیق به 6 پرسشنامه مجزا پاسخ دادند که اولویت زمانی شخص، ساعت بیولوژیکی بدن، کیفیت خواب و میزان هوشیاری و بیداری شرکتکنندگان را در طول روز مشخص میکرد.
درنهایت نیز با تجزیهوتحلیلهای آماری، محققان این پاسخها در چهار دسته طبقهبندی کردند و تمام تغییرات روزانه شرکتکنندگان اعم از خوابآلودگی را در آن اعمال کردند.
تا پیشازاین تحقیق روان شناسان بر این باور بودند که تنها دو عادت زمانی خواب برای انسانها تعریفشده است اما محققان در این تحقیق ابراز کردند که پس از انقلاب صنعتی، عادت زمانی خواب مردم به 4 دسته متمایز تقسیمشده است.
محققان در ضمن نیز یادآور شدند:
از میان شرکتکنندگان، 631 نفر الگوی خواب شب یا روز و 550 نفر یکی از دو الگوی جدید کشفشده را داشتند. 637 نفر باقیمانده نیز دارای الگوی رفتاری مابین 4 الگوی ذکرشده بودند. این یعنی تنها 30 درصد از شرکتکنندگان در این تحقیق در هیچیک از 4 عادت زمانی خواب طبقهبندی نشدند که دقت آماری مطلوب تحقیق را نشان میدهد.
گرچه نتایج این تحقیق میتواند انقلابی در مطالعات اخیر به پا کند اما نباید فراموش کرد محدودیتهای بسیار دادهها و نابرابریهای سنی و جنسی میتواند سدی در برابر آن تلقی شود.
به همین دلیل، محققان معتقدند که به تحقیقات بیشتری برای بررسی این چهار الگوی رفتاری مربوط به خواب نیاز دارند تا تأثیر عواملی چون فاکتورهای بیولوژیکی، ژنتیکی، روانی یا محیطی نیز در آنها منظور گردد.
