ایلان ماسک از مشهورترین افرادی است که تلاش می‌کند راهی برای ارتباط از طریق فکر کردن پیدا کند. ولی او در این مسیر تنها نیست. فیسبوک هم برنامه‌های برای ایجاد روش ارتباطی بر اساس امواج مغزی در دست اجرا دارد. برنامه فیسبوک تایپ ذهنی سریع از طریق فکر کردن و به‌واسطه سنسورهای پوشیدنی، است. اکنون پیاده سازی این ایده ارتباط ذهنی از هر زمان امکان پذیر تر به نظر می‌رسد.
دانشمندان عصب شناس دانشگاه کالیفرنیا، سانفرانسیسکو سیستمی ابداع کرده‌اند که می‌تواند حرف زدن را به‌صورت هم زمان به متن تبدیل کند. این کار از طریق دنبال کردن فعالت های مغز انجام می‌شود. اگرچه این فناوری جدید حیرت انگیز و جالب است، ولی در ضمن به این نکته هم اشاره دارد که هنوز فاصله زیادی با واقعیت پیدا کردن ایده ارتباط ذهنی داریم.
البته سیستم رابط میان مغز و کامپیوتر پیش از این وجود داشته ولی همراه با محدودیت‌های زیادی بود. در این سیستم کاربر باید به‌صورت ذهنی کلمات را بر روی یک کیبورد مجازی انتخاب می‌کرد. عملاً تایپ کردن با این روش زمان بسیار زیادی لازم داشت. تلاشی که در حال حاضر در دانشگاه کالیفرنیا انجام می‌شود، سرعت بخشیدن به این فرآیند است. در واقع راهی که ماشین بتواند تمام کلمات و عبارات را خودش ترجمه کند. برای این کار دانشمندان از یک سری سنسورهای الکتریکی که روی سطح مغز قرار می‌گیرد، استفاده می‌کنند. البته انجام این آزمایش‌ها در حال حاضر به معنی یک عمل جراحی مغز هم هست! برای آزمایش، سنسورها باید در بخش‌های مختلف سطح مغز که مربوط به صحبت کردن و درک زبان هستند، قرار بگیرند.
سیستم ارتباط ذهنی فعلاً در مراحل اولیه است
در آزمایشاتی که انجام شده، شرکت کنندگان به سؤالات مختلف چند گزینه‌ای با صدای بلند پاسخ می‌دادند. سؤالاتی مثل «از 0 تا 10 چقدر احساس راحتی می‌کنید؟» یا «در حال حاضر اتاقتان چه وضعیتی دارد؟» از شرکت کننده پرسیده می‌شد. بعد با استفاده از سیستم طراحی شده و بررسی سطح فعالیت الکتریکی مغز، زمان پرسیدن سؤال و همچنین نوع سؤال تشخیص داده می‌شد. در واقع به این شکل سعی می‌شد پاسخ فرد پاسخ دهنده تخمین زده شود. در واقع اول از همه باید سیستم تشخیص دهد کدام سؤال از شرکت کننده پرسیده می‌شود و بعد جواب‌های احتمالی‌اش را بررسی کند و تشخیص دهد او کدام یک از جواب‌ها را انتخاب کرده. در آزمایشات، سیستم ارتباط ذهنی 61 تا 76 درصد دقت داشت. اگر سیستم کاملاً شانسی عمل می‌کرد و به‌صورت حدسی جواب‌ها را تخمین می‌زد، دقت آن چیزی در حدود 7 تا 20 درصد می‌بود. و این یعنی سیستم تا حدی پاسخ‌های مغز را تشخیص می‌دهد.
بخش سخت ماجرا آن است که برای ارتباط ذهنی، هم باید سؤالی که شرکت کننده می‌شنود تشخیص داده شود و هم پاسخی که می‌دهد! آزمایشات در این مرحله با آن که نتایجی مثبت داشتند، ولی همچنین نشان می‌دهند که فعلاً فناوری ما برای رسیدن به این ایده بسیار ناقص است! به‌طور مثال سنسورهای الکتریکی که برای آزمایشات مختلف ارتباط ذهنی استفاده شده‌اند، اگرچه کارایی دارند ولی نیازمند کاشت بر روی سطح مغز هستند. یعنی هر آزمایش نیاز به یک جراحی مغز دارد! به‌علاوه اینکه، در آزمایشات، فرد به‌جای فکر کردند به جواب‌ها، آن‌ها را بلند می‌گفت. از همه مهم‌تر اینکه به‌طور کلی 9 سؤال با 24 پاسخ وجود داشت که بسیار محدود است و با واقعیت دنیای ما تفاوت زیادی دارد.
آینده ارتباط ذهنی و تایپ ذهنی فیسبوک
با آن که فعلاً این فناوری در مراحل اولیه خود قرار دارد، فیسبوک اعلام کرده که قصد دارد به تایپ ذهنی 100 کلمه در هر دقیقه برسد. فیسبوک معتقد است که حتی قابلیت محدود استفاده از این فناوری هم کارایی‌های بسیار زیادی خواهد داشت. مثلاً تشخیص کلماتی ساده مثل انتخاب کردن یا پاک کردن هم می‌تواند سرآغازی برای ایجاد نسلی از تکنولوژی‌های ارتباط ذهنی باشد. به‌خصوص که اگر از این روش بتوان برای ارتباط با سیستم واقعیت مجازی یا عینک‌های واقعیت افزوده استفاده کرد.
البته نگرانی‌هایی هم در مورد ارتباط ذهنی با سیستمی بزرگ‌تر که اصولاً کارش استفاده از داده‌های ماست، وجود دارد. مطمئناً تمام مسائل اخلاقی و مشکلاتی که در قبال استفاده از این فناوری به وجود می‌آید را نمی‌توان برطرف کرد ولی جلوگیری از پیشرفت تکنولوژی و روش‌های جدید هم راه حل محسوب نمی‌شود. شاید تلاش برای شفافیت هر چه بیشتر در مورد فعالیت شرکت‌ها و استفاده از این فناوری‌ها، راه حلی برای جلوگیری از سوء استفاده از آن‌ها باشد.
منبع: engadget.com
https://www.engadget.com/2019/07/31/facebook-brain-interface-research-progress/
