عباس رهامی
فهرست عنوان‌ها
وقتی دو کهکشان باهم برخورد می‌کنند، ممکن است کهکشان‌ها به‌کل نابود شده یا اینکه باهم ادغام شده و یک ابر کهکشان به وجود آورند. ولی کدام یک از این دو اتفاق می‌افتد؟ این سؤالی است که دانشمندان و منجمان هم به دنبال پیدا کردن جواب آن هستند. به همین دلیل محققین، کهکشان‌های در حال برخورد در اطراف ما را از طریق تلسکوپ‌های زمینی و فضایی تحت نظر قرار می‌دهند تا اطلاعات بیشتری در مورد آن‌ها به دست آورند. اطلاعاتی که ممکن است حقایق زیادی را در مورد آینده جهان خودمان هم مشخص کند.
ادغام شدن کهکشان‌ها خوب است یا بد؟
دنیای حال حاضر از ادغام کهکشان‌ها به وجود آمده است. در واقع سال‌ها پیش کهکشان‌ها باهم برخورد کرده، ادغام شدند و کهکشان‌های بزرگ‌تر و پیچیده‌تری را تشکیل دادند. ولی ادغام کهکشان‌ها چطور اتفاق می‌افتد و نتیجه کار که یک کهکشان بزرگ‌تر است دقیقاً چه ویژگی‌هایی خواهد داشت؟ متأسفانه جواب دادن به این نوع سؤال‌ها اصلاً کار ساده‌ای نیست. سؤال‌هایی که ساده به نظر می‌رسند ولی در درونشان پیچیدگی‌هایی زیادی دارند.
نتیجه ادغام کهکشان‌ها با یکدیگر بسیار متفاوت است. در بعضی از موارد به نظر می‌رسد که برخورد دو کهکشان باعث افزایش زایش ستاره‌ها و در نتیجه شعله‌ور شدن آتش درونی کهکشان می‌شود و در برخی موارد دیگر هم دو کهکشان مثل آب و آتش عمل می‌کنند و به‌کلی خاموش می‌شوند.
بیشتر برخوردهایی بین کهکشانی حدود 6 تا 10 میلیارد سال قبل اتفاق افتاد است. بیشتر کهکشان‌های حاصل از این برخوردها در فاصله‌های بسیار دور از ما قرار دارند و مطالعه آن‌ها بسیار دشوار است. بنابراین ما مجبور هستیم موارد نزدیک‌تر را بررسی کنیم که به نسبت نادر هستند. بررسی این کهکشان‌ها به ستاره شناسان این امکان را می‌دهد تا متوجه شوند در هنگام برخورد کهکشان‌ها دقیقه چه اتفاقی می‌افتد.
کهکشان‌های در حال ادغام که در نزدیکی ما هستند نور مادون قرمز شدیدی به بیرون می‌فرستند که دنبال کردن آن‌ها را ساده‌تر می‌کند.
یکی از تحقیقات معروف در زمینه ردیابی کهکشان‌ها «مشاهده بزرگ تمام کهکشان‌های درخشان مادون قرمز» نام دارد که به‌اختصار به آن GOALS گفته می‌شود. در تحقیقات گسترده‌ای که انجام شد ستاره شناسان 200 مورد را دقیق بررسی کردند. این 200 کهکشان در مراحل مختلف برخورد بودند.
کهکشان‌های درخشان مادون قرمز
احتمالاً این سؤال برایتان پیش آمده است که کهکشان درخشان مادون قرمز دیگر چیست؟ اگر کمی به اسم آن دقت کنید حتماً متوجه می‌شوید. همان طور که احتمالاً حدس زدید، این‌ها همان کهکشان‌هایی هستند که نور مادون قرمز بسیار شدید تابش می‌کنند. به این کهکشان‌ها به‌اختصار LIRG گفته می‌شود. تصور ما این است که این تابش مادون قرمز به علت تولد زیاد ستاره‌ها در مرکز آن است. انرژی تابشی ستاره‌ها البته مادون قرمز نیست بلکه غبار و ذراتی که در آن فضا هستند انرژی تابش شده را جذب کرده و آن را با طول موج بلندتر که همان نور مادون قرمز است، به بیرون می‌فرستند. به همین دلیل است که بیشتر نور حاصل از این کهکشان‌ها با چشم قابل مشاهده نیست.
ساختار پیچیده برخورد کهکشان‌ها
وقتی دو کهکشان باهم برخورد می‌کنند ساختار و ترکیبشان به‌کلی به هم می‌ریزد. غیر از این هم نمی‌شود انتظار داشت. این برخوردها باعث می‌شود ماده زیادی به سمت مرکز کهکشان‌ها که در خیلی از موارد محل قرار گیری ابر سیاهچاله‌هاست، حرکت کند. این اتفاق باعث می‌شود سیاهچاله‌ها امواج شوک از خود گسیل کنند و انفجاری از انرژی داشته باشند که باعث می‌شود انرژی زیادی به گازهای بین ستاره‌ای منتقل شود. دریافت این انرژی زیاد توسط گازهای اطراف باعث افزایش دمای آن‌ها شده و سبب می‌شود آن‌ها به‌جای فروریزش، ستاره‌ها را تشکیل دهند.
ولی در مورد کهکشان‌های درخشان مادون قرمزی که در GOALS مورد مطالعه قرار گرفتند، وضع متفاوت بود! در این کهکشان‌ها خبری از موج شوکی مشاهده نشد! هر چند که شواهد نشان می‌داد سیاه چاله‌های مرکز کهکشان کاملاً فعال و در حال تغذیه هستند! این مشاهدات ضد و نقیض باعث شد دانشمندان سردر گم شوند و نهایتاً به این نتیجه برسند که برخورد کهکشان‌ها باهم و به‌خصوص بر تاثیر آن‌ها بر سیاه چاله‌های غول‌آسای مرکزی‌شان آن طور که فکر می‌کردیم ساده نیست! همین باعث شد که این تیم تصمیم بگیرد مطالعاتش را ادامه دهد تا راز برخوردهای غیرقابل توجیه مشاهده شده را پیدا کشف کند.
منبع: blogs.discovermagazine.com
