سیامک تیموری
فهرست عنوان‌ها
در سال 1992 میلادی، ستاره‌شناسان برای اولین‌بار موفق به کشف سیاره‌ای خارج از منظومه شمسی شدند. پس از آن که تلسکوپ هابل برای اولین‌بار به فضا پرتاب شد، تصاویر حیرت‌انگیری به دست ستاره‌شناسان رسید که نشان از وجود سیاره‌های مختلف در خارج از کیهان داشت. از آن زمان، تلسکوپ‌ها هزاران سیاره فراخورشیدی را مشاهده کرده‌اند که نه تنها مشابه کرات منظومه شمسی به دور ستارگان می‌چرخند، بلکه در منظومه‌های ستاره‌ای دوتایی نیز می‌چرخند.
نکته: ستاره‌های دوتایی، ستاره‌های کوچک و خنکی هستند که به کوتوله‌های قرمز شهرت دارند.
برخی از سیارات کشف شده حتی حول محور ستاره‌های نوترونی فوق متراکم نیز می‌چرخند. در همین حال، ممکن است سوالاتی ذهن شما را درگیر کرده باشد که آیا هر ستاره دارای یک سیاره منحصربفرد است؟
آیا هر ستاره دارای یک سیاره است؟
جاناتان لونین، رئیس گروه نجوم دانشگاه کرنل، در یادداشتی به طور قاطعانه نوشت، خیر! حداقل تا آنجایی که ما می‌دانیم!
لونین به Live Science گفت: همیشه این سوال مطرح است که آیا ستاره‌شناسان می‌توانند همه چیز را تشخیص دهند یا خیر؟ کسی به طور قطع نمی‌داند. اما مطمئناً ستاره‌های زیادی در کیهان‌های مختلف وجود دارند که همانند منظومه شمسی دارای سیاره‌های مختلفی هستند. اما، با توجه به ابزارهایی که فعلا در اختیار داریم، بعید می‌دانم تا چندین دهه بتوانیم این موضوع را تایید کنیم.
لونین گفت دانشمندان تخمین می‌زنند که به اندازه تعداد ستارگان موجود در کهکشان ما سیاره وجود دارد، اما این سیارات به طور مساوی توزیع نشده‌اند. برخی از ستارگان بیش از دوجین سیاره دارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است هیچ سیاره‌ای نداشته باشند.
نحوه شکل گیری سیاره ها توسط هر ستاره
اما چه چیزی باعث می‌شود که یک ستاره میزبان این همه سیاره باشد در حالی که سایر ستارگان به تنهایی در کیهان سیر می‌کنند؟ دانشمندان معتقدند که سیاره‌ها از نحوه شکل‌گیری هر ستاره ناشی می‌شود. وقتی ستاره‌های جوان در حال شکل‌گیری هستند، معمولاً توسط حلقه‌ای از ذرات غبار احاطه می‌شوند. این ذرات به یکدیگر برخورد کرده و توده‌های بزرگ‌تر و بزرگ‌تری را تشکیل می‌دهند که در نهایت می‌توانند به سیاره تبدیل شوند. اما همه ستاره‌های جوان آنقدر خوش شانس نیستند.
اگر ستاره‌ای پیدا شود که توسط توده‌ای از ابر بین‌ستاره‌ای تشکیل شده است که به‌طور اتفاقی چرخش بسیار سریعی دارد، ممکن است به دو یا حتی چند قطعه تقسیم شود و یک سیستم ستاره‌ای دوتایی یا منظومه چند ستاره‌ای را تشکیل دهد. زیرا آن توده به جای چرخیدن به سمت بیرون برای تشکیل یک قرص به حالت انقباض در می‌آید. و در این موارد، اگر یک قرص تشکیل نشده باشد، ممکن است که منظومه دو ستاره‌ای یا سه ستاره‌ای هرگز به یک سیاره ختم نشود.
توجه: منظومه‌های ستاره‌ای دوتایی در برخی موارد می‌توانند سیاره‌ها را تشکیل دهند – مانند منظومه Kepler-47 و سه سیاره آن – اما شرایط باید کاملاً مناسب باشد.
لونین می‌گوید: طی تصاویری که از خارج از کیهان به دست ما رسیده به نظر می‌رسد منظومه‌های ستاره‌ای دوتایی‌ای وجود داشته باشند که دارای سیارات هستند. بنابراین آیا آن سیستم‌ها با شکستن مواد به دو دسته و سپس تشکیل یک قرص در اطراف یکی از آن توده‌ها، یا شاید هر دوی آن‌ها به وجود سیارات ختم می‌شوند؟ هنوز چیزی نمی‌دانیم!
فاصله سیاره های ایجاد شده تا ستاره هایشان چقدر است؟
لونین در این باره می‌گوید: توده پر از گرد و غبار یک ستاره جوان ممکن است آنقدر آهسته بچرخد که به سادگی به ایجاد یک سیاره جدید ختم شود؛ بدون اینکه هرگز قرصی تشکیل دهد. اما این اتفاق به ندرت پیش می‌آید!
همچنین این امکان وجود دارد که یک ستاره، سیاره‌ها را فقط برای گرانش شدید ستاره دیگری تشکیل دهد تا آن‌ها را از منظومه شمسی به بیرون پرتاب کند، یا حداقل آن‌ها را بیش از حد به بیرون بفرستد که قابل تشخیص نباشند. این ممکن است همان اتفاقی باشد که برای سیاره HD 106906 b، که دور یک منظومه ستاره‌ای دوتایی در مداری دور از کیلتر می‌چرخد، افتاده است؛ به طوری که سیاره آن حدود هزاران سال نوری دورتر قرار گرفته است.
اما لونین هشدار داد که دانش ما در مورد تعداد ستاره‌های میزبان سیارات به آنچه می‌توانیم تشخیص دهیم بستگی دارد. دلیل آن این است که بسیاری از سیارات با استفاده از روش ترانزیت شناسایی می‌شوند که از افت درخشندگی ستاره به عنوان نشانه‌ای از عبور سیاره از مقابل آن استفاده می‌کند.
ما همیشه می‌توانیم به یک ستاره خاص نگاه کنیم و بگوییم، خب، سیاره‌ای در اطراف آن شناسایی نشده است، اما می‌دانید، شاید سیاره‌ای وجود داشته باشد که به نوعی کوچک است و واقعاً بسیار دورتر از ستاره اصلی خود می‌چرخد و حتی از نزدیکی آن نیز عبور نمی‌کند؛ دقیقا مانند سیاره پلوتون که تا چند سال پیش اغلب ستاره‌شناسان تصور می‌کردند به دور خورشید می‌چرخد، اما متوجه شدند که ستاره آن جایی دیگر است و همین امر موجب حذف پلوتون از فهرست سیاره‌های منظومه شمسی شد. بنابراین، این همیشه یک احتمال است، اما بیشتر از احتمال، ستارگانی هستند که واقعا سیاره‌ای در اطراف خود ندارند.
سخن پایانی
با یکی دیگر از مقالات نجومی وبسایت روکیدا همراه شما دوستان عزیز بودیم. هنوز این فرضیه که همه ستاره ها دارای سیاره هستند مورد تایید قرار نگرفته و اغلب ستاره‌شناسان به دنبال کشف این موضوع هستند. با این حال، منطق می‌گوید که بسیاری از ستاره‌ها حداقل دارای یک سیاره هستند که به دورشان می‌چرخد.
