محمد حسین
تلسکوپ فضایی جیمز وب یکی از مهم‌ترین دستاوردهای نجومی در چند دهه اخیر به حساب می‌آید. همان‌گونه که در اخبار شنیده‌‌اید، این تلسکوپ غول‌آسا اخیراً به فضا پرتاب شد تا دورنمایی هیجان‌انگیز در کهکشان پیش روی انسان قرار دهد. تلسکوپی که از آن صحبت می‌کنیم نزدیک به ۳۲ سال توسط برجسته‌ترین مهندسان سازمان‌های فضایی اروپا، کانادا و ناسا در حال ساخت و توسعه بود. ناگفته پیداست در این تلسکوپ فضایی با جدیدترین دستاوردهای نجومی روبه‌رو هستیم. در بین تمامی این دستاوردها، مقاومت این تلسکوپ و دوربین‌های آن در برابر سرما چشمگیرتر به نظر می‌رسد. در ادامه اطلاعات بسیار جالبی از تلسکوپ فضایی جیمز وب با شما در میان می‌گذاریم.
تلسکوپ فضایی جیمز وب، بزرگ‌ترین تلسکوپ فضایی است که تاکنون بشر ساخته. جیمز وب به عنوان جانشین تلسکوپ فضایی هابل به حساب می‌آید. این تلسکوپ قرار است دل کهکشان را بشکافد و به اعماق کائنات سفر کند. وظیفه اصلی تلسکوپ فضایی جیمز وب، جمع‌آوری پرتوهای مادون قرمز از دوردست‌های فضا است. با این حال همان‌گونه که شما بهتر از ما می‌‌دانید، قسمت‌های بسیار دور فضا دمایی بیش‌از‌حد سرد دارد. به همین دلیل ناسا مدعی است تلسکوپ جیمز وب سردترین دوربین فضایی خواهد بود. برای اطمینان خاطر پیدا کردن از کارآیی این تلسکوپ فضایی در شرایط بسیار سرد، تلسکوپ فضایی جیمز وب امتحان‌های سختی را پشت سر گذاشته است.
جالب است بدانید بسیار از جرم‌های کهکشانی مانند سیاره‌ها، ستاره‌ها، گاز و گردوغباریی که در فضا وجود دارد، پرتوهای مادون قرمز ساطع می‌کنند. با این حال دیگر اجرام گرم در فضا نیز چنین پرتویی ساطع می‌کنند. به همین دلیل ۴ ابزار بسیار قدرمند تلسکوپ فضایی جیمز وب، باید در کنار مقاومت در برابر سرمای بسیار زیاد، پرتوهای مادون قرمز را با دقت چشمگیری تشخیص دهند. برای اینکه تلسکوپ فضایی جیمز وب مقدار این پرتوها را کاهش دهد، باید در دمای ۲۸۸ درجه زیر صفر قرار بگیرد. برای عملکرد دقیق تلسکوپ فضایی جیمز وب، تشخیص‌گرهای داخل ابزارهای نیمه مادون قرمز این تلسکوپ باید در دمایی معادل ۲۶۶ درجه زیر صفر قرار بگیرند. این دما فقط چند درجه از سرمای صفر مطلق بیشتر است. دمای صفر مطلق، سردترین دمایی است که وجود دارد. این دما به معنای نبود کامل گرماست، به همین دلیل شبیه‌سازی چنین دمایی کار ساده‌ای نیست.
برای رسیدن به چنین دمایی، تلسکوپ فضایی جیمز وب پس از قرار گرفتن در فضایی بسیار دور از کهکشان، محافظی بزرگ به اندازه یک زمین تنیس را در برابر پرتوهای خورشید، باز می‌کند. این محافظ جلو رسیدن پرتوهای خورشید را به تلسکوپ فضایی جیمز وب می‌گیرد. سایه‌ای که این محافظ برای تلسکوپ ایجاد می‌کند، باعث می‌شود سرمای مورد نیاز تلسکوپ برای دریافت پرتوهای مادون قرمز را به دنبال دارد. انتظار می‌رود تلسکوپ فضایی تلسکوپ جیمز وب پس از ۷۷ روز از پرتاب، به موقعیت مناسبی برای دریافت پرتوهای مادون قرمز کهکشانی برسد. سپس ۱۹ روز طول می‌کشد تا دمای تلسکوپ جیمز وب به حدود منفی ۲۶۶ درجه سانتی‌گراد برسد. با رسیدن به این دمای بسیار سرد، تلسکوپ فضایی جیمز وب آماده دریافت پرتوهای مادون قرمز خواهد شد.
خنک‌کننده‌های دیگری نیز در تلسکوپ فضایی جیمز وب تعبیه شده است. این خنک‌کننده‌ها، دستاوردی بسیار چشمگیر در دانش فضایی به حساب می‌آیند. در این فرایند از گاز هلیوم برای انتقال گرما از تشخیص‌دهنده‌های تلسکوپ کمک گرفته شده است. به غیر از قسمت‌های تشخیص‌دهنده پرتوهای مادون قرمز، دیگر قسمت‌های تلسکوپ جیمز وب نیازی به سرمایی بسیار زیاد ندارد. به همین دلیل دانشمندان فضایی برای دستیابی به چنین فناوری، از مراکز نجومی قسمت‌های مختلف دنیا کمک گرفته‌اند.
تلسکوپ فضایی جیمز وب، به لطف این فناوری‌ها قرار است پرده‌های زیادی از رازهای کهکشان بردارد. از آنجایی که این تلسکوپ هم اکنون در بی‌کران آسمان در حال حرکت است، باید دید این دستاوردها چه دورنمایی از کهکشان پیش روی بشریت قرار خواهد داد.
