جوهر الکترونیک یا کاغذ الکترونیک یک نوع فناوری نمایشی است که مصرف کمی داشته و از نظر ظاهری شباهت زیادی به جوهر روی کاغذ دارد. این قابلیت‌ها باعث شده که جوهر الکترونیک برای خوانندگان کتابهای الکترونیک بسیار مناسب باشد.
بر خلاف دستگاه‌های نمایشی سنتی مثل LED و TN که شامل یکسری پیکسل بودند که هر کدام وظیفه نمایش یک رنگ را برعهده دارند، دستگاه‌هایی با جوهر الکترونیک بیشتر متکی بر علم شیمی هستند. صفحه نمایش جوهر الکترونیک از یک لایه نازک روی میلیون‌ها کپسول کوچک تشکیل شده است. این کپسول‌ها پر از ذراتی هستند که داخل یک مایع شفاف شناور شده اند. هر یک از این ذرات یک رنگ خاص دارد که در صفحه نمایش سیاه و سفید رنگ آنها سیاه یا سفید است.
این ذرات بسته به نوع شارژ الکتریکی که دریافت می‌کنند، جابجا می‌شوند. مثلاً وقتی در معرض شارژ منفی باشند رنگ مشکی و وقتی در معرض شارژ مثبت باشند رنگ سفید نمایان می‌شود. در نتیجه صفحه نمایش جوهر الکتریکی با ارسال این سیگنال‌های الکتریکی کوچک به همه کسپول‌های ذکر شده کار می‌کند. اگر قرار باشد یک محدوده خاص سیاه شود، در این صورت دستگاه شارژ منفی را به آن سمت هدایت می‌کند و بالعکس.
به همین دلیل ماندگاری شارژ چنین صفحه نمایش‌هایی بسیار زیاد است چون بر خلاف صفحه نمایش LED که همواره از نور رنگی استفاده می‌کند، صفحه نمایش‌های جوهر الکتریکی فقط وقتی چیدمان رنگ‌ها طوری باشد که نیاز به شارژ داشته باشند انرژی مصرف می‌کنند.
تاریخچه مختصر جوهر الکترونیک
گرچه جوهر الکترونیک یک اسم کلی برای یک نوع صفحه نمایش است اما در اصل این تکنولوژی متعلق به شرکتی با همین نام است یعنی E-Ink Corporation. این شرکت در سال ۱۹۹۶ توسط یک گروه از دانشمندان و مهندسان دانشگاه MIT تأسیس شد و مالک گواهی حق اختراع جوهر الکترونیک است.
بعدها با گسترش استفاده از کتابهای الکترونیک به خصوص با توجه به رونق کتاب فروشی‌های بزرگی مثل آمازون، کوبو و غیره این اصطلاح پرکاربرد شد. این شرکت‌ها یکسری ابزار خواندن جوهر الکترونیک یا eReader عرضه کردند که به نوعی مکمل کتابهای دیجیتال آنها بود. البته جوهر الکترونیک در دستگاه‌های دیگری مثل تبلت، موبایل و نوت بوک هم کارایی دارد.
اولین نسل این صفحه نمایش‌ها E-Ink Vizplex بود که سال ۲۰۰۷ عرضه شد؛ پس از آن E-ink Pearl در سال ۲۰۱۰ تبدیل به اولین فناوری جوهر الکترونیکی شد که به پذیرش گسترده رسید. خیلی از دستگاه‌های eReader پرکاربرد امروزی از همین فناوری استفاده می‌کنند. این فناوری نسخه‌های مختلفی دارد مثل E-Ink Carta که در آن از صفحه نمایش‌هایی با رزولوشن و کنتراست بالا استفاده می‌شود و E-Ink Kaleido که برای نمایش طیفی از رنگ‌های مختلف از یک فیلتر رنگی استفاده می‌کند.
تأثیر جوهر الکترونیک بر چشم
به غیر از مصرف کمتر، جوهر الکترونیکی برای مطالعه در نور مستقیم روز مناسب تر است چون تشعشع خیره کننده ندارد. همچنین شباهت آن به کاغذ معمولی باعث شده که این تکنولوژی برای افرادی که به مطالعه به سبک سنتی عادت دارند مناسب تر باشد. همچنین از آنجایی که این دستگاه‌ها به تجهیزات کمی نیاز دارند و معمولاً تولیدکنندگان آنها از فروش کتاب هم درآمد دارند، قیمت این محصولات مناسب تر است.
پیشرفت جوهر الکترونیک
یکی از جذابترین کاربردهای جوهر الکترونیک یادداشت برداری است چون تجربه این کار با این دستگاه‌ها نسبت به تبلت‌های معمولی بسیار متفاوت است به همین دلیل بعضی شرکت‌ها در حال آزمایش این فناوری به عنوان صفحه لمسی اصلی محصولاتشان هستند.
در سایت ۲۰۲۰ شرکت نروژی reMarkable نسخه دوم تبلت e-link خودش را عرضه کرد که مخصوص یادداشت برداری طراحی شده بود. این تبلت امکانات معمولی، بدنه کوچک و یک نسخه ویژه از لینوکس داشت. گرچه امکانات این محصول نسبت به قیمت آن خیلی زیاد نبود اما از نظر استفاده از فناوری جوهر الکترونیک به عنوان یک دستگاه ورودی تفاوت محسوسی با سایر فناوری‌ها داشت.
با توجه به محبوبیت روزافزون کتابهای الکترونیک و تعهد شرکت‌ها به توسعه این فناوری، قطعاً در سال‌های پیش رو شاهد نسخه‌های جدید و پیشرفت آن خواهیم بود.
