سمیرا گلکار
فهرست عنوان‌ها
بدافزار، ویروس، کرم همگی جزء اصطلاحاتی هستند که باعث ایجاد ترس و وحشت می‌شوند. همیشه به ما گفته شده که از دانلود فایل‌های مشکوک و سرزدن به سایت‌های خطرناک خودداری کنیم چون یک آلودگی کوچک می‌تواند پیامدهای فاجعه باری داشته باشد. با انجام این کار ممکن است داده‌های شما پاک شده یا حتی در اینترنت منتشر شود.
با توجه به تعداد بی شمار تهدیداتی که در دنیای مجازی وجود دارد از جمله بدافزار، ویروس و کرم‌های کامپیوتری توصیه می‌کنیم که این مطلب را تا انتها دنبال کنید تا با این مفاهیم و تفاوت آنها آشنا شوید.
اولین ویروس کامپیوتری چه زمانی کشف شد؟
اولین ویروس‌های کامپیوتری مثل امروز نبودند بلکه یکسری آزمایش در اولین روزهای ابداع تکنولوژی کامپیوتر بودند. در سال 1971 یک مهندس در شرکت BBN Technologies برنامه‌ای به اسم Creeper طراحی کرد که توانایی تکثیر خودکار را داشت.
این نرم‌افزار طوری طراحی شده بود که در کامپیوترهای مختلف DEC PDP-10 با سیستم عامل Tenex جهش کند. Creeper با استفاده از شبکه آرپانت از کامپیوتری به کامپیوتر دیگر حرکت کرده و این پیام را نمایش می‌داد: I’M THE CREEPER: CATCH ME IF YOU CAN (من کریپر هستم: اگه می‌تونی منو بگیر!)
این نرم‌افزار از کامپیوتری به کامپیوتر دیگر منتقل شده و سعی می‌کرد خودش را از سیستم قبلی حذف کند. به غیر از مزاحمت جزئی ایجاد شده توسط Creeper، این نرم‌افزار آسیب خاصی به سیستم‌ها وارد نمی‌کرد.
بدافزار چیست؟
معمولاً بدافزار، ویروس و کرم را موجودیت‌های متفاوتی در نظر می‌گیریم اما واقعیت این است که همه آنها زیر چتر بدافزار قرار می‌گیرند. بدافزار به هر نرم‌افزار مخربی گفته می‌شود که برای خرابکاری در کامپیوترها طراحی شده باشد. این یعنی ویروس و کرم هر کدام یک نوع بدافزار هستند.
بنابراین، اولین ویروس‌های کامپیوتری بدافزار محسوب نمی‌شدند چون در اصل یکسری آزمایش بی ضرر بودند. حتی ویروس 1986 به اسم Brain هم بدافزار نیست هر چند اولین موردی بود که در سطح جهان گسترش یافت.
بدافزارها انواع مختلفی دارند و احتمالاً شما هم در بعضی خبرها نام آنها را شنیده اید. تروجان، باج افزار، جاسوس افزار، آگهی افزار، ترس افزار و غیره… حتی بدافزارهایی که به گوشی‌های اندروید حمله می‌کنند هم انواع مختلفی دارند.
فرق کرم و ویروس چیست؟
حالا به کرم‌ها و ویروس‌ها می‌رسیم و تفاوت‌هایی که این دو با هم دارند.
ویروس چیست؟
گرچه بدافزار مجموعه گسترده‌ای از نرم‌افزارهای بد را در بر می‌گیرد اما معمولاً ویروس را به عنوان اصطلاح کلی در نظر می‌گیریم که همه این نرم‌افزارهای بد و مخرب را شامل می‌شود. ما به هر نرم‌افزار مخربی که به کامپیوتری حمله می‌کند ویروس می‌گوییم اما ویروس‌ها ویژگی‌های خاصی دارند که آنها را از بقیه متمایز می‌کند.
یکی از مهم ترین مشخصه‌های یک ویروس توانایی تکثیر خودکار آن است و در واقع همین ویژگی Creeper را تبدیل به یک ویروس کرده بود. ویروس‌های کامپیوتری هم مثل ویروس‌های بیولوژیک باید یک میزبان پیدا کرده و به آن حمله کنند. ویروس‌ها معمولاً در قالب یکسری پیوست فایلی وارد کامپیوتر شده و بعد فایل‌های دیگر را پیدا کرده و آلوده می‌کنند.
وقتی کاربر یک داکیومنت آلوده را باز کرده یا یک فایل EXE آلوده را اجرا می‌کند، ویروس فعال می‌شود. پس از باز شدن فایل ویروس شروع به آلوده سازی سایر فایل‌ها و داکیومنت‌های کاربر می‌کند.
کرم چیست؟
کرم‌ها شباهت زیادی به ویروس‌ها دارند از این جهت که توانایی تکثیر شدن خودکار را دارند. اما کرم‌ها نسبت به ویروس‌ها خودکفایی بیشتری دارند و نیازی به فایل میزبان ندارند تا به آن متصل شوند. در واقع کرم‌ها یکسری برنامه مستقل هستند که به تنهایی و به صورت مستقل کار می‌کنند.
پس از اینکه یک کرم جایگاه خودش را روی یک هارددرایو یا SSD پیدا کرد، می‌تواند شروع به تکثیر خودش کند. کرم‌ها به جای منتشر شدن از فایلی به فایل دیگر، یکسری کپی مستقل از خودشان می‌گیرند.
ویروس‌ها و کرم‌ها چگونه آسیب ایجاد می‌کنند؟
حالا که با تفاوت ویروس‌ها و کرم‌ها آشنا شدیم، به خصوصیات و توانایی‌های مهلک آنها می‌رسیم. وقتی شخصی (مثلاً یک هکر) نرم‌افزاری ناخواسته روی سیستم شما نصب می‌کند، کنترل و قدرت زیادی به دست می‌آورد و می‌تواند کارهای مختلفی روی دستگاه شما انجام دهد. کرم‌ها و ویروس‌ها پس از فعال شدن می‌توانند آسیب‌های جدی و خطرناکی ایجاد کنند.
کرم‌ها می‌توانند باعث کند شدن چشمگیر سرعت کامپیوتر شما شوند اما این حداقل کاری است که یک کرم انجام می‌دهد. از آنجایی که این بدافزارها به صورت انبوه و گسترده تکثیر می‌شوند، فضای بیشتری را روی درایو شما اشغال می‌کنند. در کامپیوترهای قدیمی تر، بعضی ویروس‌ها به حدی فایل‌ها را بزرگ می‌کردند که سیستم حتی توانایی باز کردن آنها را نداشت.
ویروس‌ها و کرم‌ها حتی می‌توانند کارهای نامطلوبی روی سیستم شما انجام دهند. این بدافزارها توانایی نصب برنامه، باز کردن پی در پی پنجره‌های ناخواسته و حتی ارسال ایمیل به مخاطبان شما برای آلوده کردن سیستم‌های آنها را دارند.
بدتر اینکه یک آلودگی ویروسی یا کرمی می‌تواند باعث افشای داده‌های حساس شما شود. از آنجایی که هکرها به سیستم شما نفوذ کرده اند، می‌توانند به هر اطلاعاتی دسترسی پیدا کنند و اطلاعاتی مثل پسوردها، آدرس‌ها و اطلاعات بانکی را سرقت کنند.
علاوه بر این باید دقت داشت که کرم‌ها و ویروس‌ها می‌توانند داخل سیستم باقی مانده و باعث آسیب رسیدن به فایل‌های سیستمی یا تغییر آنها شوند. مثل پلیرهای مخرب بازی ماین کرفت که سرورهای سایر بازیکنان را تخریب می‌کنند، ویروس‌ها و کرم‌ها می‌توانند سایر فایل‌های روی سیستم شما را تغییر داده یا حذف کنند. ممکن است یک روز که به سیستم خودتان لاگین می‌کنید متوجه حذف نرم‌افزارها و فایل‌های مهم خودتان شوید.
بسته به نوع اطلاعاتی که روی سیستم دارید، نوع ویروس یا کرمی که به سیستم شما نفوذ کرده و اینکه هکرها به دنبال انجام چه کارهایی هستند، وجود یک ویروس روی سیستم می‌تواند کل روز شما را خراب کند.
چگونه با حملات بدافزارها مقابله کنیم؟
قرار گرفتن تحت حمله هر بدافزاری ترسناک است. طبق برآوردهای سایت Clario بدافزارهایی مثل ILOVEYOU و Sobig.F باعث ایجاد خسارت‌هایی در حد چندین میلیارد دلار شده اند. بسیار مهم است که از هر گونه آلودگی بدافزاری پیشگیری کنید. برای رسیدن به این هدف نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- از ایمیل‌ها و سایت‌های مشکوک به دور باشید: هرگز وارد سایت‌هایی که مورد اعتماد نیستند یا مشکوک به نظر می‌رسند، نشوید. ممکن است این سایت‌ها پر از انواع بدافزار باشند. همین موضوع برای ایمیل هم صدق می‌کند. ایمیل‌های دریافتی از سمت شرکت‌ها یا اشخاص ناشناس را باز نکنید.
- مراقب آنچه که دانلود می‌کنید باشید: یکی از مهم ترین روش‌های نفوذ بدافزار به سیستم‌ها، از طریق دانلود است. هرگز فایل‌های منتشر شده توسط سایت‌هایی که تست و تأیید شده نیستند را دانلود نکنید.
- خودداری از تورنت کردن: تورنت کردن علاوه بر غیرقانونی بودن منبع کامل بدافزار است.
- یک نرم افزار مطمئن ضد بدافزار داشته باشید: ابزارهای ضدبدافزار زیادی در بازار موجود هستند که دائماً کامپیوتر و مرورگر شما را تحت نظر می‌گیرند و بدافزارها را شناسایی می‌کنند.
جمع بندی مطلب
همانطور که اشاره شد، ویروس‌ها و کرم‌ها هر دو بدافزار هستند و همانطور که در جریان هستید همیشه افراد بدخواهی هستند که به دنبال خرابکاری و هدف قرار دادن سیستم‌ها باشند. به همین دلیل لازم است که اطلاعات خودتان را در این زمینه افزایش دهید. گاهی اوقات کمی دانش و اطلاعات کمک زیادی به حفظ امنیت شما می‌کند.
