در حوزه طراحی وب و اپلیکیشن دو اصطلاح UI و UX زیاد به گوش می‌خورد که معمولاً هم به عنوان معادل هم استفاده می‌شود و به ظاهر به جنبه‌های مشابهی از طراحی یک محصول اشاره دارند. اما UI و UX دقیقاً چه مفهومی دارند؟ آیا بین این دو تفاوتی وجود دارد یا اساساً یک چیز هستند؟
این بحث‌ها سابقه بسیار زیادی دارند اما اکثر افراد معتقدند که این دو اصطلاح مربوط به دو جنبه متفاوت از طراحی هستند. در این مطلب شما را با ریشه‌های این دو مفهوم، معنا و تفاوت آنها آشنا خواهیم کرد.
مفهوم UI و UX چیست؟
فناوری‌هایی که هر روز از آنها استفاده می‌کنید را در نظر بگیرید. گوشی هوشمند، لپ تاپ، کامپیوتر و حتی لوازم هوشمندی مثل ترموستات هوشمند. همه این وسایل دو عنصر مهم دارند یعنی رابط کاربری (UI) و تجربیات کاربری (UX).
شرکت ادوبی رابط کاربری یا UI را محل تعامل انسان‌ها با ماشین‌ها تعریف می‌کند. این تعریف آیتم‌های مختلفی را شامل می‌شود از صفحه گوشی هوشمند گرفته تا صفحه کلید لپ تاپ. در واقع رابط کاربری همان چیزیست که از آن برای کار کردن با ماشین جهت دستیابی به یک هدف استفاده می‌کنید – که این هدف می‌تواند تغییر دمای منزل یا وبگردی باشد. رابط کاربری همه جنبه‌های تعامل انسان‌ها با محصولات را شامل می‌شود.
توصیف تجربیات کاربری یا UX کمی سخت تر است. UX بیشتر به جنبه‌های نامحسوس یک محصول ارتباط دارد مثل احساس و دیدگاهی که حین استفاده از آن محصول پیدا می‌کنید. این ایده در دهه ۹۰ توسط دون نورمن در اپل شکل گرفت که آن را به این صورت توصیف کرد: “همه جوانب تعامل با یک شرکت از خدمات آن گرفته تا محصول نهایی را می‌توان زیر چتر UX قرار داد.”
سایت راهنمای طراحی CareerFoundry هم تفاوت بین UI و UX را به این صورت توصیف می‌کند: UI مربوط به ظاهر و عملکرد رابط کاربری یک محصول است اما UX مربوط به حس و حال کلی تجربه کار با آن است.
UI و UX چطور با هم کار می‌کنند؟
هر دوی این عناصر در طراحی هر محصول اهمیت زیادی دارند. مثلاً وقتی یک طراح وب از طراحی واکنشی (یا ریسپانسیو) استفاده می‌کند تا سایت او با دستگاهی که از آن برای مشاهده سایت استفاده می‌شود، تطبیق پیدا کند، این حرکت بر UI و UX تأثیر خواهد داشت. به این ترتیب رابط کاربری روان تر کار می‌کند در نتیجه تجربیات کاربری هنگام استفاده از سایت بهتر خواهد بود.
UI و UX بر دسترس پذیری سایت‌ها هم تأثیرگذار هستند. اگر شخصی کم توان قادر به استفاده از یک سایت نباشد، این یک تجربه کاربری بد در اثر استفاده از یک رابط کاربری بد است. خوشبختانه طراحان روزبروز بیشتر این موضوع را درک کرده و طراحی UI و UX را با توجه به دسترس پذیری انجام می‌دهند.
طراحی UI و UX
هنگام ساختن یک اپلیکیشن، سایت یا محصول جدید، طراح UI و UX باید در مراحل توسعه سوالات خاصی را مطرح کند. بررسی کار طراحان می‌تواند به روشن شدن تفاوت بین UI و UX کمک کند.
وظایف متداول طراح UI
تمرکز اصلی طراح UI ظاهر، حس و حال، واکنشی بودن و تعامل پذیری یک محصول است. از جمله سایر کارهای این طراح می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تحقیق و مطالعه درباره طراحی برای قرار گرفتن در جریان جدیدترین گرایشات این حوزه و ارزیابی انتظار کاربران از یک طراحی خوب؛
- طراحی عناصر ظاهری مثل عناصر گرافیکی، رنگ‌ها، فونت‌ها، آیکن‌ها و غیره؛
- طراحی سیستم‌هایی مثل کتابخانه‌های الگو و راهنمای سبک جهت حفظ انسجام طراحی محصول برای یک برند؛
- توجه به تعامل پذیری به عنوان یک عنصر طراحی جهت بهبود واکنش پذیری. این کار می‌تواند شامل درج انیمیشن‌ها و حرکت‌هایی باشد که باعث می‌شوند یک صفحه یا اپلیکیشن روان تر به نظر برسد.
کار این طراح به همین جا ختم نمی‌شود. پس از رسیدن محصول به یک مرحله مناسب، طراح رابط کاربری، یک پیش نمونه اولیه از آن ساخته و عملکرد آن در دنیای واقعی را محک می‌زند.
وظایف متداول طراح UX
جاناتان ویداووسکی مدیرعامل شرکت Maze می‌گوید: “UX با بیان یک مسئله شروع شده و با یک قاب کلی یا پیش نمونه به پایان می‌رسد.” از جمله کارهای یک طراح UX می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- تحقیق و بررسی درباره کاربران برای شناسایی مشکلات آنها هنگام استفاده از محصولات مشابه و تشخیص چگونگی رفع آنها؛
- معماری اطلاعاتی که به سازماندهی عناصر یک اپلیکیشن یا سایت گفته می‌شود به نحوی که پیدا کردن آنها به راحتی انجام شود. سازماندهی خوب کمک می‌کند که کاربران هنگام استفاده از یک محصول تجربه‌ای روان و بدون مشکل داشته باشند.
- برنامه ریزی پروژه برای اطمینان از وجود هماهنگی در تیم طراحی محصول.
همچنین طراحان UX قاب سایت را هم طراحی می‌کنند – یعنی نسخه خالی از رابط کاربری یک محصول – تا عملکرد آن در دنیای واقعی را ارزیابی کرده و تجربیات کاربری را پیش بینی کنند.
UI و UX چه اهمیتی دارند؟
از دیدگاه رقابتی، معمولاً کاربران در صورتی که چند گزینه مشابه داشته باشند محصولی را انتخاب می‌کنند که بهترین UX را داشته باشد. به گفته مکینزی اند کامپنی، نرخ رشد شرکت‌های متمرکز بر طراحی دو برابر سایر شرکت‌ها است.
در مقیاس بزرگتر، UI و UX در محصولاتی که هر کدام از ما هر روزه استفاده می‌کنیم وجود دارند. فرض کنید که کار راننده در ناحیه‌ای که به خودرو وابسته است به قدری سخت باشد که قادر به انجام آن نباشد یا اینکه علائم راهنمایی و رانندگی درست کار نکنند و یا برای لاگین کردن به حساب ایمیل خودتان نیاز به طی کردن ده‌ها مرحله داشته باشید. دلیل اینکه این سیستم‌ها به این صورت کار می‌کنند سالها تحقیق و ارزیابی تجربیات کاربری و طراحی کاربری است.
امیدواریم که این مطلب به شما برای درک هر چه بهتر UI و UX و آشنایی با این موضوع کمک کرده باشد.
