چگونه رم کامپیوتر را اورکلاک کنیم و آیا انجام این کار درست است؟

تهیه رم برای کامپیوتر الزامی است هر چند اگر رم را با حداکثر ظرفیت فعال نکنید، بخش عمده‌ای از پتانسیل آن را از دست می‌دهید. همه داده‌های مورد استفاده نرم‌افزارها در رم ذخیره می‌شوند تا دسترسی به آنها با سرعت بالاتری انجام شود. با اورکلاک کردن رم، می‌توانید عملکرد کامپیوترتان را ارتقاء ببخشید.

می توانید با تغییر یکسری از تنظیمات بایاس رم را بهینه سازی کنید. با انجام این کار باعث حذف محدودیت حداکثر سرعت تعیین شده توسط تولیدکننده می‌شوید. در این مقاله نحوه اورکلاک کردن رم کامپیوتر، مزایا و معایب این کار را مرور می‌کنیم.

چگونه رم کامپیوتر را اورکلاک کنیم؟

قبل از شروع به اورکلاک کردن رم، باید به چند نکته توجه کنید. اورکلاک کردن رم نسبت به اورکلاک کردن سی‌پی‌یو یا جی‌پی‌یو کمی پیچیده تر است اما به اندازه آنها حرارت و گرما ایجاد نمی‌کند.

امروزه متداول ترین نوع رم، مدل DDR4 است. سرعت این رم هنگام عرضه توسط سازنده، حدود 2133 یا 2400 مگاهرتز است. همه نرم‌افزارها برای اجرا شدن روی کامپیوتر نیاز به رم دارند.

هنوز هم رم‌ها برای برقراری ارتباط با کامپیوتر از تکنولوژی Serial Presence Detect (تشخیص وجود گذرگاه سریال) استفاده می‌کنند که شامل یک مجموعه زمانبندی و فرکانس عملیاتی خاص است. این فناوری بر روی اکثر رم‌های DDR4 موجود است و به آن مشخصات JEDEC هم گفته می‌شود اما شرکت‌هایی مثل اینتل به دنبال دور زدن این سیستم هستند و از روش متفاوتی به اسم XMP استفاده می‌کنند.

XMP مخفف eXtreme Memory Profile است. در نتیجه اینتل قابلیت اورکلاک کردن رم مستقیماً پس از تولید آن را فراهم می‌کند. اما این بهترین روش اورکلاک کردن رم نیست چون باز هم می‌توانید مرز اورکلاک کردن را جابجا کنید.

نکات مفید برای اورکلاک کردن رم

ابزارهای مختلفی برای ارزیابی اطلاعات رم وجود دارد که در ادامه مطلب به بررسی این ابزارها می‌پردازیم که با استفاده از آنها می‌توانید قبل از اورکلاک کردن درباره رم اطلاعات جمع آوری کنید.

• CPU-Z: CPU-Z یک ابزار رایگان برای ارزیابی DRAM و یادداشت برداری اطلاعات قبل از اورکلاک کردن است. اگر به تب Memory از CPU-Z بروید، می‌توانید همه اطلاعات لازم را مشاهده کنید. علاوه بر این، تنظیمات XMP مورد استفاده بایاس هم در تب SPD مشخص است.
• Memtest86+: این ابزار بیشتر یک ابزار تست فشار برای کامپیوتر است که گزینه‌های مختلفی برای اجرای این تست‌ها دارد.
• XMP: همانطور که پیش از این اشاره شد، XMP یک پروفایل اضافه است که اینتل از آن برای اعتبارسنجی تنظیمات اورکلاک استفاده می‌کند. با استفاده از XMP می‌توانید کاری کنید که میان افزار ولتاژ‌های DRAM و تأخیرها را به صورت خودکار تنظیم کند.

توجه: اگر تنظیمات رم به هر دلیل مورد پسند شما نبود می‌توانید آنها را پاکسازی یا ریست کنید. اگر کامپیوتر شما روشن می‌شود اما عملکرد باثباتی ندارد، می‌توانید از طریق بایاس تنظیمات را به حالت قبل برگردانید. اگر پس از ری استارت دوم هم سیستم بوت نمی‌شود، سعی کنید CMOS مادربورد را پاکسازی کنید تا تنظیمات بایاس به حالت قبل برگردند. اگر از روش انجام کار اطلاع ندارید، دفترچه راهنمای مادربورد را بررسی کنید.

برای اورکلاک کردن رم دو روش وجود دارد: استفاده از XMP و روش دستی.

1. استفاده از XMP برای اورکلاک کردن رم

اینتل امکان استفاده از پروفایل XMP را فراهم کرده است. برای اورکلاک کردن رم کامپیوتر با استفاده از XMP مراحل زیر را دنبال کنید:

1. CPU-Z را روی کامپیوترتان نصب و باز کنید.
2. زمانبندی‌ها و فرکانس DRAM را به همراه جداول زمانبندی از تب SPD یادداشت کنید.
3. کامپیوتر را ری استارت کرده و وارد بایاس شوید.
4. پس از ورود به بایاس، بسته به نوع مادربورد به مسیر AI Tweaker/ Extreme Tweaker /D.O.C.P. مراجعه کنید.
5. پروفایل XMP مناسب با مشخصات رم خودتان را انتخاب کنید.
6. پس از انجام تغییرات لازم در بایاس، تغییرات را ذخیره و کامپیوتر را ری استارت کنید.
7. پس از ری استارت کردن کامپیوتر تست فشار را اجرا کنید تا پایداری و ثبات عملکرد آن مشخص شود.
8. اگر به مشکلی برخورد کردید، تغییرات لازم را در بایاس ایجاد کرده و دوباره تست فشار را اجرا کنید.

اگر عملکرد سیستم پایدار به نظر می‌رسد، کار شما برای اورکلاک کردن رم با استفاده از XMP به پایان رسیده است.

2. استفاده از تنظیمات دستی برای اورکلاک کردن رم

پس از طی کردن مراحل بالا متوجه می‌شوید که سیستم شما با چه تنظیماتی به پایداری می‌رسد. می‌توانید زمانبندی، فرکانس و سرعت‌های درست را یادداشت کنید. در این روش ولتاژ رم را افزایش می‌دهیم تا عملکرد آن ارتقاء پیدا کند.

برای استفاده از تنظیمات دستی جهت اورکلاک کردن رم، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. سیستم را ریبوت کرده و وارد بایاس شوید و در بایاس به تنظیمات AI Tweaker یا گزینه مشابه آن مراجعه کنید.
2. این بار به جای پروفایل XMP، تنظیمات دستی (Manual settings) را انتخاب کنید که باعث باز شدن تنظیمات بیشتر می‌شود.
3. ولتاژ DRAM را در گام‌های 0.015 ولتی به تدریج افزایش دهید. به همین ترتیب ولتاژهای CPU VCCIO و CPU System Agent را در گام‌های 0.05 ولتی افزایش دهید. توجه: در انجام این کار افراط نکنید چون ممکن است باعث آسیب رسیدن به بعضی از قطعات شود.
4. در قسمت زمانبندی DRAM، زمانبندی مورد استفاده در حالت XMP را در نظر بگیرید.
5. پس از انجام تغییرات لازم در بایاس، تغییرات را ذخیره کرده و کامپیوتر را ری استارت کنید.
6. پس از ری استارت شدن کامپیوتر تست فشار را برای اطمینان از ثبات عملکرد سیستم اجرا کنید.

اگر این روش هم به نتیجه نرسید، تغییرات لازم را در بایاس انجام داده و دوباره تست فشار را اجرا کنید. اگر سیستم پایدار است، رم شما با موفقیت اورکلاک شده است.

آیا اورکلاک کردن رم ضرورتی دارد؟

وجود رم برای هر سیستمی ضروری است. هر نرم‌افزاری در کامپیوتر شما از مقدار مشخصی رم برای بوت شدن و اجرا در پس زمینه استفاده می‌کند و کاربرد واقعی رم پرسرعت هم همینجا مشخص می‌شود. در واقع علاوه بر سی‌پی‌یو و جی‌پی‌یو، رم هر تأثیر چشمگیری بر ارتقای عملکرد کامپیوترتان دارد.

ممکن است به عنوان یک کاربر معمولی متوجه این تغییرات نشوید اما اگر کار شما وابستگی زیادی به رم دارد، اورکلاک کردن می‌تواند گزینه مناسبی باشد. به غیر از این اگر گیمر هستید، باز هم با اورکلاک کردن رم شاهد تغییر چشمگیری خواهید بود. در این حالت نرخ فریم و گیم پلی کلی شما به طور چشمگیری ارتقاء پیدا می‌کند.

آیا اورکلاک کردن رم برای کامپیوتر ضرر دارد؟

اساساً اورکلاک کردن رم برای کامپیوتر چیز بدی نیست به ویژه اگر این کار را متناسب با محدودیت‌های رم انجام دهید. اگر جی‌پی‌یو یا سی‌پی‌یو را اورکلاک می‌کنید، ممکن است این کار باعث افزایش صدای فن شود اما در رابطه با رم چنین مشکلی وجود ندارد.

اورکلاک کردن رم حتی با فرکانس‌های اشتباه، در بدترین حالت باعث ایجاد پیام خطا می‌شود و برای تثبیت عملکرد رم کافیست فرکانس‌ها و ولتاژها را به حالت قبل برگردانید. در این حالت با مشکلاتی مثل گرم شدن بیش از حد روبرو نخواهید شد.

اما انجام این کار با لپ تاپ کمی مخاطره آمیز است. اول باید گزینه ریست CMOS را بررسی کنید تا در صورت بروز هر گونه مشکلی بتوانید تنظیمات بایاس را ریست کنید.

جمع بندی مطلب

در این مطلب نحوه اورکلاک کردن رم کامپیوتر را بررسی کردیم اما دقت داشته باشید که این کار هم بدون خطر نیست پس حتماً یک رم پشتیبان داشته باشید تا در صورت بروز مشکل بتوانید از آن استفاده کنید. توصیه می‌کنیم که رم را تنها در صورتی اورکلاک کنید که کار مورد نظر شما نیاز زیادی به رم دارد مثل ویرایش عکس و ویدیو، گیمینگ و غیره.

روش اورکلاک کردن برای هر محصولی متفاوت است بنابراین قبل از انجام این کار تحقیقات لازم را انجام دهید. اگر برای انجام این کار ترس و تردید دارید، می‌توانید یک رم اورکلاک شده بخرید.