پرشان شاکری فر
فهرست عنوان‌ها
در ماه آگوست سال ۲۰۱۷، هارت انگوین که در شهر نیویورک افسر پلیس است در جریان پاسخ دهی به درخواست مرکز پلیس در رابطه با مردی به نام اندی سوکدئو که از نظر احساسی دچار مشکل شده بود، مورد اصابت گلوله قرار گرفت. وقتی انگوین به در اتاق خوابی که سوکدئو خود را در آن محبوس کرده بود نزدیک شد، سه بار به او شلیک شد. یکی از این گلوله‌ها به دست او اصابت کرد و دوتای دیگر به جلیقه ضدگلوله او برخورد کردند. او زنده ماند. پس از این حمله جیمز اونیل، رئیس پلیس نیویورک، در توییتی اعلام کرد “جلیقه ضدگلوله او بود که جانش را نجات داد.”
در سال ۲۰۱۶، خواکین مندز ۲۳ ساله از شهر تامپا در ایالت فلوریدا با اصابت گلوله به قفسه سینه‌اش کشته شد. بنا به گزارش منابع شبکه تلویزیونی CBS، مندز ابتدا بر روی یک صندلی نشست. سپس جلیقه ضدگلوله خود را به تن کرد و برایش این سوال مطرح شد که آیا جلیقه ضدگلوله واقعا کار می‌کند یا خیر. دوست او، الکساندرو گریبالدی ۲۴ ساله، سلاح کمری خود را بیرون کشید و به سمت جلیقه شلیک کرد تا جواب این سوال را پیدا کنند. گلوله از جلیقه عبور کرد و مندز را کشت.
همان طور که این دو ماجرا نشان می‌دهند، جلیقه‌های ضدگلوله واقعا زندگی افراد را نجات می‌دهند اما همیشه بی نقص یا کاملا ضدگلوله نیستند. آیا این جلیقه‌ها به مرور زمان کیفیت خود را از دست می‌دهند و آیا ممکن است نتوانند مانع عبور گلوله شوند؟
تاریخچه‌ای مختصر جلیقه های ضدگلوله
اولین جلیقه‌های ضدگلوله عمدتا از پلی پارافنیلن ترفتالامید که بیشتر با نام کِولار شناخته می‌شود، ساخته می‌شدند. کولار توسط استفانی کولک که یک شیمیدان شاغل در شرکت Dupont بود و در اوائل دهه ۶۰ میلادی اختراع شد.
در آن زمان شرکت Dupont نایلون و اسپاندکس را اختراع کرده بود و به دنبال نسل جدیدی از الیاف با عملکرد بالا بود. الیاف مصنوعی به وسیله پلیمر‌ها ساخته می‌شوند که در واقع مولکول‌های بزرگی هستند که از زیرمجموعه‌های تشکیل دهنده تکراری تشکیل شده‌اند و یک زنجیره مولکولی را به وجود آورده اند. برای مثال، نایلون یک پلیمر است که از هگزامتیلن دی آمین(که یک ترکیب آلی است) و آدیپیک اسید که اغلب یکی از مواد اولیه محصولات ژلاتینی Jell-O است، ساخته می‌شود. کولار از مولکول‌های پارافنیلن دی آمین که اغلب در آنتی اکسیدان‌ها و رنگ‌های مو استفاده می‌شود و ترفتالویل کلرید ساخته می‌شود.
چیزی که کولک کشف کرد در ادامه مسیر به کولار تبدیل شد و در لاستیک ها، بادبان قایق‌های بادبانی مسابقه‌ای و جلیقه‌های ضدگلوله مورد استفاده قرار گرفت.
جلیقه های ضدگلوله امروزی
امروزه، جلیقه‌های ضدگلوله از الیاف پلی اتیلن، که نوعی پلیمر پلاستیکی محبوب است و امروزه تقریبا در همه چیز‌هایی که استفاده می‌کنیم مانند کیسه‌های پلاستیکی، اسباب بازی ها، سطل آشغال‌های پلاستیکی و… استفاده می‌شود، ساخته می‌شوند. الیاف پلی اتیلن به صورت لایه‌هایی بافته می‌شوند تا قسمت‌های درونی جلیقه محافظی را تشکیل دهند که از کولار ارزان‌تر و در عین حال قوی‌تر است. در سال ۱۹۸۹، شرکت AlliedSignal رقیبی را برای کولار طراحی کرد و نام آن را Spectra Shield گذاشت. الیاف پلی اتیلن که در ابتدا تنها به عنوان پارچه بادبان‌ها استفاده می‌شد، امروزه به عنوان ماده‌ای سبک‌تر و در عین حال قوی‌تر و همچنین بدون بافت، برای قرار گرفتن در کنار کولار در جلیقه‌های ضدگلوله مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استفانی کولک، مخترع کولار
جلیقه های ضدگلوله مختلف برای سلاح‌های مختلف
بنا به اظهارات تام ناردن، رئیس و بنیان‌گذار شرکت BulletSafe که یکی از تولیدکنندگان جلیقه‌های ضدگلوله به شمار می‌رود، لایه‌های درون جلیقه به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند سرعت یک گلوله را به کمتر از سرعت صوت کاهش دهند تا الیاف به کار رفته برای واکنش نشان دادن و اعمال سختی خود بر روی گلوله زمان کافی داشته باشند. هر چقدر تعداد لایه‌ها یا تراکم بافت لایه‌ها بیشتر باشد، سختی الیاف، که معیاری از مقاومت و مقدار خم شدن آن‌ها قبل از شکستنشان است، نیز بیشتر خواهد بود و در نتیجه توانایی بیشتری برای متوقف کردن گلوله دارند.
بیشتر سلاح‌های کمری، گلوله‌ها را با سرعتی که کمی بیشتر از سرعت صوت است شلیک می‌کنند. گلوله‌ای که از یک تفنگ ۹ میلی‌متری شلیک می‌شود در هر ثانیه ۳۸۰ متر را طی می‌کند که حدودا ۵۰ متر بر ثانیه سریع‌تر از سرعت صوت است. سرعت اسلاگ شات‌گان‌ها حتی از این هم کمتر است. لازم نیست که یک جلیقه خوب برای کاهش سرعت گلوله‌های ۹ میلی‌متری یا گلوله‌های شات‌گان به حدی که بتواند از سختی الیافش استفاده کند، تلاش زیادی انجام دهد.
اما گلوله سلاح‌های تهاجمی کاملا متفاوت است. بسته به نوع دانه و کیفیت شتاب دهنده، گلوله‌ای که از اسلحه تهاجمی AR-15 شلیک شده سرعتی نزدیک به ۱۰۰۵ متر بر ثانیه، یعنی حدود سه برابر سرعت صوت دارد. برای متوقف کردن چنین گلوله‌ای به تراکم بسیار بیشتری از الیاف نیاز است.
ناردن در این زمینه می‌گوید:”گلوله‌های که سرعتشان مافوق صوت است به صفحاتی نیاز دارند که گلوله را به قطعات ریزتر خرد کند.” بیشتر جلیقه‌هایی که برای متوقف کردن گلوله‌های شلیک شده از سلاح‌های تهاجمی طراحی شده‌اند دارای صفحات با تراکم بالایی از جنس سرامیک و پلی اتیلن هستند که می‌توانند گلوله را خرد کرده و مانع حرکت قطعات ریزتر آن شوند.
ناردن می‌گوید:”یک جلیقه پلی اتیلنی معمولی اگر در مقابل یک گلوله شلیک شده از سلاح تهاجمی قرار بگیرد، گلوله مورد نظر همچنان با سرعت مافوق صوت در جلیقه حرکت می‌کند به طوری که در نهایت از آن سمت خارج می‌شود و جلیقه نمی‌تواند مانع عبور آن شود.”
جلیقه های ضدگلوله خراب هم می‌شوند؟
مواد به کار رفته در جلیقه‌ها نیز ممکن است به دلایل مختلف خراب شوند. برای مثال، وقتی کولار در مجاورت نمک(مثلا نمک موجود در عرق انسان) قرار می‌گیرد تجزیه می‌شود. هر چقدر شخصی که جلیقه ضدگلوله ساخته شده از کولار پوشیده، در حین پوشیدن آن تلاش و فعالیت بیشتری کند به مرور زمان و با گذشت سال ها، احتمال عمل نکردن جلیقه نیز بیشتر می‌شود. جلیقه‌های پلی اتیلنی نیز وقتی در معرض اشعه فرابنفش قرار بگیرند به مرور زمان تخریب می‌شوند.
ناردن می‌گوید:”عمر جلیقه‌های ضدگلوله پنج سال است. در بعضی موارد، افراد جلیقه‌های ضدگلوله استفاده شده و قدیمی‌تری را خریداری می‌کنند که عمدتا جلیقه‌های استفاده شده سابق پلیس بوده و مربوط به زمانی هستند که جلیقه‌های ضدگلوله، نسبت به حال، از سطح محافظت بالایی برخوردار نبودند.”
