پرشان شاکری فر
گروهی از دانشمندانی که در رصدخانه جنوبی اروپا(ESO)، واقع در شیلی، فعالیت می‌کنند اخیرا تحقیقی ۲۶ ساله را به سرانجام رسانده اند. این تحقیق قصد داشت مشخص کند وقتی یک ستاره از کنار یک سیاه‌چاله عبور می‌کند چه اتفاقی رخ می‌دهد. به نظر می‌رسد نتایج این تحقیق، نظریه مشهور آلبرت انیشتین یعنی نسبیت عام را تایید می‌کند. به نظر می‌رسد واقعا E=MC^2 است.
این مطلب بدان معنا نیست که این نظریه تا کنون مورد شک و تردید قرار گرفته است اما هر نظریه مهمی باید مورد امتحان نیز قرار بگیرد. متاسفانه، در دوران انیشتین(حدود سال ۱۹۰۵ میلادی) نمی‌توانستید سوار ماشین شده و به مغازه نسبیت فروشی بروید و مقداری میدان گرانشی شدید بخرید تا بتوانید نظریه‌های خود را با آن‌ها امتحان کنید. امروز، یعنی در سال ۲۰۱۸ هم نمی‌توانید چنین کاری را انجام دهید. اما می‌توانید تلسکوپ بسیار بزرگ VLT را به سمت مرکز کهکشان راه شیری گرفته و منتظر بمانید تا هوا صاف شود.
بنا به صحبت‌های فرانسواز دلپلانک، رئیس بخش مهندسی سیستم در ESO، این که بر مشاهدات محلی خود تکیه کنیم، کافی نیست. او می‌گوید:”اینجا، در منظومه شمسی، ما تنها گاهی اوقات و آن هم تحت شرایطی خاص می‌توانیم قوانین فیزیک را مورد آزمایش قرار دهیم. در ستاره شناسی بسیار مهم است که ببینیم آیا این قوانین در جایی که میدان‌های گرانشی بسیار قوی‌تر هستند نیز برقرارند یا خیر.”
و دقیقا به همین دلیل است که تیم ESO دو دهه و نیم را برای این تحقیق صرف کرد. حدود ۲۶۰۰۰ سال نوری دورتر از ما، در مرکز کهکشان راه شیری یک سیاه‌چاله کلان جرم وجود دارد که جرم آن ۴ میلیون برابر خورشید کوچک ما است. متاسفانه گرد و غبار و اجرام فضایی دیگر در حال چرخیدن به دور این سیاه‌چاله هستند و این باعث می‌شود تا مشاهده ورود و خروج ستاره‌ها و سایر اجرام فضایی دشوار شود.اما به نظر می‌رسد اگر صبور باشید و همچنین دارای تجهیزات بصری پیشرو و تکنولوژی‌های پیشرفته باشید، می‌توانید عبور تعدادی ستاره پرسرعت از کنار این سیاه‌چاله کلان جرم را مشاهده کنید.
تصویری مفهومی از سیاه‌چاله کلان جرم در مرکز کهکشان راه شیری
با این کار، دانشمندان آثار گرانشی این ستاره‌ها را تعیین کرده و سپس وقتی این ستاره‌ها تحت تاثیر کشش گرانشی این سیاه‌چاله قرار گرفتند، تغییرات را مشاهده کردند. بر خلاف سایر اجرام فضایی، ستاره‌ها به اندازه کافی بزرگ هستند که اثرشان بر روی تجهیزات دانشمندان که در فاصله بسیار دور قرار گرفته است، ثبت شود. حالا ما اندازه گیری‌هایی داریم که نشان می‌دهد انیشتین درست می‌گفته است.
جالب‌ترین بخش ماجرا این است که بنا به ورق سفید منتشر شده توسط این تیم تحقیقاتی، نظریه انیشتین تحت سخت‌ترین شرایطی که تا به حال توانسته ایم آن را مورد آزمایش قرار دهیم نیز کاملا برقرار است. این نکته برای افزایش درک بنیادی بشر از دنیای مادی بسیار مهم است. در واقع اگر بخواهیم ساده‌تر بگوییم، اگر ایده‌های انیشتین در مورد چگونگی عملکرد فیزیک، در مجاورت یک سیاه‌چاله کلان جرم نیز برقرار باشد، احتمالا در همه جا برقرار خواهند بود.
