سمیرا گلکار
فهرست عنوان‌ها
خیلی از پردازنده‌ها با فن رایگان فروخته می‌شوند و این خبر خوبی است چون برای سر هم کردن و ساختن یک کامپیوتر جدید به قطعات کمتری نیاز خواهید داشت اما بعضی از کاربران بر این باورند که این فن‌ها مناسب استفاده نیستند. قطعاً امکان خرید فنی بهتر از آنچه با خود پردازنده عرضه شده را دارید اما آیا باید این کار را انجام دهید؟
پاسخ این سوال بستگی به این دارد که چطور از کامپیوترتان استفاده می‌کنید و اینکه کامپیوتر شما حین استفاده چقدر داغ می‌شود.
هدف اصلی خنک نگه داشتن پردازنده است
مسلماً کاربرد اصلی هر فن پردازنده‌ای خنک نگه داشتن پردازنده و پیشگیری از داغ شدن آن است. اگر فن پردازنده شما این وظیفه را درست انجام می‌دهد، پس نیاز به نگرانی نیست.
در مجموع این یعنی دمای پردازنده نباید بیشتر از 80 درجه باشد. حداکثر دمای امن برای کار کردن پردازنده حدود 100 درجه سلسیوس ذکر شده اما اگر قرار باشد قطعات سیستم دائماً در دمای بالا کار کنند، زودتر دچار استهلاک و مشکل می‌شوند. در نتیجه اگر همواره دمای پردازنده شما به 80 درجه یا بیشتر از آن می‌رسد، در این صورت ممکن است عمر آن کمتر شود. همچنین وقتی دمای پردازنده بشدت افزایش پیدا کند، عملکرد آن افت پیدا می‌کند و یا خاموش می‌شود که تجربه خوشایندی نیست.
راحت ترین راه برای تشخیص دمای پردازنده و تشخیص اینکه آیا نیاز به فن بهتر دارید یا خیر، استفاده از نرم‌افزارهایی مثل Core Temp است. این ابزار روی سیستم عامل ویندوز 10 نصب می‌شود و همواره دمای هسته‌های پردازنده را به صورت لحظه‌ای گزارش می‌دهد.
پس از نصب این نرم‌افزار با اجرای یک نرم‌افزار تست فشار مثل Prime95 یا Asus Real Bench چک کنید که دمای پردازنده چقدر افزایش پیدا می‌کند. این نرم‌افزارها پردازنده را تحت بار کاری شدید قرار می‌دهند و بعد می‌توانید با استفاده از نرم‌افزار Core Temp بررسی کنید که دمای پردازنده شما چقدر افزایش پیدا می‌کند. اگر دما برای مدتی طولانی از 80 درجه بیشتر می‌شود در این صورت تست را متوقف کرده و به دنبال یک فن جدید باشید اما اگر دما خوب به نظر می‌رسد، نیازی به تغییر خاصی نیست.
روش بعدی، تست کردن کامپیوتر با انجام کارهای سنگینی است که در حالت عادی انجام می‌دهید. اگر از کامپیوتر برای ادیت ویدیو استفاده می‌کنید هنگام انجام این کار دمای پردازنده را تحت نظر داشته باشید. اگر بازی اجرا می‌کنید، مدتی بازی را اجرا کنید، بعد دکمه Windows صفحه کلید را بزنید و به دسکتاپ رفته و دماها را بررسی کنید. اگر دمای پردازنده برای مدتی طولانی بالای 80 درجه باقی ماند در این صورت باید به دنبال یک خنک کننده قوی تر باشید.
چگونه فن پردازنده را انتخاب کنیم؟
فن Nocturna NH-D15
وقتی مشخص شد که به سیستم خنک کننده بهتر نیاز دارید، مرحله بعد انتخاب چنین سیستمی است. انتخاب این سیستم به دو گزینه کلی تفکیک می‌شود: می‌توانید یک مدل قوی تر از فن فعلی خودتان بخرید یا یک سیستم خنک کننده مایع کامل. در هر صورت باید مطمئن شوید که فن انتخابی برای ابعاد سایز کیس و نوع سوکت سی پی یوی شما مناسب باشد.
فن‌های هوایی (ایر فن) معمولاً ارزان تر هستند و اغلب (اما نه همیشه) نصب آنها راحت تر است. این فن‌ها جریان هوا را از پردازنده از طریق یک سری لوله به سمت یک گرماگیر قوی هدایت می‌کنند و بعد یک فن این گرما را خارج می‌کند.
طراحی این فن‌ها تنوع زیادی دارد و هر چند نصب شان راحت است اما معمولاً جاگیر هستند. بعضی از مدل‌ها ممکن است برجستگی زیادی داشته باشند در نتیجه بسته شدن کیس در صورت نصب آنها ممکن نیست. چنین موضوعی نادر است اما به هر حال باید مراقب آن باشید. یکی از مشکلات متداول تر این است که ممکن است فن نصب شده با ماژول‌های رم که کنار سوکت سی پی یو نصب می‌شوند، مطابقت نداشته باشد. گاهی اوقات می‌توان با تغییر جهت فن روی سوکت این مشکل را حل کرد اما گاهی اوقات ممکن است فن فقط به یک روش قابل نصب باشد.
یک نمونه از فن‌های هوایی Noctua NH-D15 است که جزء محصولات محبوب است و قیمت آن حدود 80 تا 90 دلار است. البته ابعاد این فن بزرگ است و شاید برای نصب با مشکل روبرو شوید. گزینه ساده تر بعدی Cooler Master Hyper 212 و انواع آن است. قیمت این فن هم بسته به مدل بین 40 تا 50 دلار است.
فن‌های هوایی مدل‌های مختلفی دارند و بهترین راه انتخاب این است که کمی در منابع آنلاین جستجو کنید. سعی کنید نظر مخاطبان را بررسی کرده و ویدیوهای منتشر شده توسط کاربران دیگر را بررسی کنید تا ابعاد فن مورد نظرتان را بهتر تشخیص دهید. به این ترتیب بهتر می‌توانید انتخاب مناسب را انجام دهید.
فن چند در یک Corsair H115i RGB
گزینه بعدی انتخاب سیستم‌های خنک کننده مایع است. این فن‌ها یک بلوک آب دارند که به پردازنده و مجموعه فن‌ها اضافه می‌شود. این فن‌ها مدل تک، دوبل یا حتی سه عددی دارند و خود فن‌ها ابعاد مختلفی مثل 120 یا 140 میلی متری دارد. مایع خنک کننده در این بلوک آب جریان پیدا می‌کند و گرما را از پردازنده جذب می‌کند. سپس از پردازنده به سمت یکی از تیوب‌های فن برمی‌گردد و با جریان یافتن در اطراف آن خنک می‌شود تا دوباره برای جذب گرما به سمت بلوک آب هدایت شود.
فن‌های مایع چند در یک (All-in-one یا به اختصار AIO) تأثیر زیادی در خنک کردن دارند و معمولاً طوری ساخته می‌شوند که مایع خنک کننده نشت نکند و مجهز به امکاناتی مثل نورپردازی RGB هستند که می‌توان متناسب با دمای پردازنده آن را تغییر داد.
مشکل این فن‌ها خود بلوک آب نیست چون معمولاً به خوبی در سوکت پردازنده نصب می‌شود اما مشکل اصلی نصب خود فن در قاب پردازنده است. اندازه این سیستم‌ها بر اساس تعداد فن‌ها و اندازه آنها مشخص می‌شود. پس مثلاً اگر دو فن 140 میلی متری داشته باشید، در اصل یک فن چند در یک 280 میلی متری دارید. یا سه فن 120 میلی متری یک سیستم 360 میلی متری را تشکیل می‌دهند پس لازم است ابعاد فن را با توجه به ابعاد کیس کامپیوتر انتخاب کنید.
مثل فن‌های هوایی برای انتخاب این فن‌ها هم توصیه می‌کنیم که قبل از هر اقدامی نظر سایر خریداران را بررسی کنید. اما مدل‌های محبوب شامل EVGA CLC 240 یا 280 میلی متری، Corsair H115i و Corsair Hydro Series H60 هستند. قیمت این فن‌ها هم متنوع است مثلاً فن‌های H60 کمتر از 100 دلار و فن‌های EVGA و H115i 100 تا 150 دلار قیمت دارند.
پاسخ ساده
انتخاب و تصمیم گیری برای خرید فن پردازنده کار نسبتاً ساده‌ای است و اول از همه به داغ شدن یا نشدن پردازنده بستگی دارد. بعد از آن کافیست کمی تحقیق کنید تا بتوانید فن خنک کننده هوایی یا مایع مناسب برای کامپیوتر و پردازنده خودتان را انتخاب کنید.
