مهرناز شهریاری
نخستین کهکشانهای آفرینش می‌توانند هم اکنون در حال چرخش به دور کهکشان راه شیری باشند. نتایج یک تحقیق جدید نشان می‌دهد که تعدادی از کهکشان‌هایی که در حال چرخش به دور راه شیری هستند، در واقع نخستین‌هایی هستند که در طی آفرینش جهان به وجود آمده اند. پیدایش این کهکشانهای تاریک اولیه، یک گام حیاتی را در تکامل جهان ما نمایان می‌کند، که در نهایت باعث ایجاد کهکشانهای حیرت انگز وعظیمی که امروزه اخترشناسان مشاهده می‌کنند می‌شود.
در مطالعه‌ای، که اقدامی مشترک بین دانشگاه دورهام و مرکز آستروفیزیک هاروارد اسمیتسونیان بود، دانشمندان دو گروه مجزا از بقایای کهکشانهای ماهواره‌ای را که در حال گشتن به دور راه شیری بودند شناسایی کردند.
گروه اول از کهکشانهای بسیار تاریکی تشکیل شده بود، در حالی که مجموعه دوم کمی روشن‌تر بود. کهکشان‌هایی که این دو گروه را تشکیل می‌دهند، نسبت به کهکشانهای مارپیچی، مثل راه شیری ما بسیار کوچک هستند. گروه تحقیقاتی کشف کرد که اطلاعات جمع آوری شده از این دو گروه با مدلی نظری درباره‌ی شکل گیری کهکشان، که قبلا آن را توسعه داده بودند، به خوبی هماهنگی دارد.
شکل گیری اولین کهکشان
هنگامی که کیهان تنها ۳۸۰,۰۰۰ سال داشت، اولین اتمها شروع به شکل گیری کردند که اتمهای هیدروژن بودند. هیدروژن ساده‌ترین عنصر شناخته شده است و همچنین در جهان امروز نیز شایع‌ترین عنصر می‌باشد.
در ۱۰۰ میلیون سال پس از ایجاد اولین اتمها دوره‌ای که توسط ستاره شناسان به عنوان “عصر تاریک کیهانی” نام گذاری شده هیدروژن به آرامی سرد شد و در درون هاله‌های وسیع به وجود آمده از ماده‌ای تاریک جای گرفت. در این هنگام ابرهای وسیع هیدروژن به تدریج بی ثبات شدند و فرو ریختند تا اولین ستاره‌ها و سپس اولین کهکشان‌ها را شکل دهند.
این دوره دراماتیک از خلقت بیشتر از این ادامه نخواهد یافت. ستاره‌های پر انرژی تازه ساخته شده مقدار بسیار زیادی اشعه ماوراء بنفش را که با مواد اطراف در ارتباط هستند منفجر می‌کنند و ابرهای هیدروژن را که هنوز به هم می‌پیوندند، از الکترون‌هایش یونیزه می‌کنند.
آفرینش کهکشان به مدت حدودا یک میلیارد سال به حالت تعلیق درآمده است، زیرا اتمهای هیدروژن یونی شده در حال سرد شدن و بازگشت به سمت نقطه‌ای هستند که بتوانند در هاله‌های تاریک بزرگتری قرار بگیرند و ستاره‌ها و کهکشانهای بیشتری ایجاد کنند.
مطالعات جدید نشان می‌دهد که اولین گروه از تاریک‌ترین کهکشانهای راه شیری از قدیمی‌ترین کهکشانهای جهان هستند که با نور ستارگانشان به عصر تاریک کیهانی پایان میبخشند. جمعیت کهکشانهای روشن‌تر که توسط گروه شناسایی شده‌اند به طور چشمگیری قدیمی هستند، اما صدها میلیون سال بعد از اتمهای هیدروژنی که توسط پرتوهای تابش شده از نخستین کهکشان‌ها یونیزه شده‌اند تشکیل می‌شود.
پروفسور کارلوس فرنک، مدیر موسسه دانشگاه محاسبات کیهانی دورهام، گفت: “یافتن برخی از نخستین کهکشان‌ها که در جهان ما شکل گرفتند و بدور راه شیری میچرخند، معادل نجومی پیدا کردن باقی مانده‌ای از انسان‌های اولیه‌ای که در زمین زندگی می‌کردند است که خیلی هیجان انگیز است”.
نتایج این مطالعه “مدل ماده-سرد-تاریک-۱۱ ” تکامل کیهان را پشتیبانی می‌کند که ماده تاریک را به عنوان نیروی محرکه‌ای به گذار جهان از اتمهای ساده هیدروژن به محیط‌های غنی و متنوع کمک می‌کند که اخترشناسان امروزه می‌بینند .
