ستاره‌شناسان چه نشانه‌های جدیدی از حیات در سیارات دیگر یافته‌اند؟

منطقه گولدیلاک

یافتن حیات در سیارات دیگر همواره از موضوعات مورد علاقه دانشمندان بوده است. حتماً تاکنون با مفهوم «منطقه گولدیلاک» آشنا شده اید. این یک منطقه قابل سکونت است. به این معنی که از ستاره خود به اندازه مناسب فاصله دارد. نه آنقدر سرد است که آب در آن یخ بزند و نه آنقدر گرم است که آب در آن بخار شود. 

این شرایط به این دلیل برای ما مهم است که آب، یکی از ارکان اصلی زندگی است. البته این تنها معیار ما برای سنجش قابل سکونت بودن یک سیاره نیست. با توجه به تحقیقاتی که بر اساس اطلاعات چندین دهه اخیر انجام گرفته، ستاره های گولدیلاک نیز وجود دارند.

همه ستاره ها مثل هم نیستند. بعضی ستاره ها مانند ستاره جوان و آبی رنگ OB، بسیار داغ و نورانی هستند. در مقابل، برخی ستاره ها مانند ستاره کوچک قرمز رنگ نوع M، دمای پایینی دارند. البته شاید این یک ستاره گولدیلاک مناسب به نظر برسد. اما سطح این ستاره قرمز رنگ بسیار متلاطم است و اجازه نزدیک شدن هیچ چیز را نمی دهد. 

خورشید ما، جایی بین این دو ستاره قرار می گیرد، که با نام ستاره کوچک زرد رنگ نوع G شناخته می شود. اگر چه در منظومه شمسی زندگی جریان دارد (خودمان در آن زندگی می کنیم)، اما خورشید ما یک ستاره گولدیلاک نیست.

به گفته ستاره شناسان دانشگاه ویلانووا، بهترین ستاره ها برای زندگی ستاره های کوچک نوع K هستند. ستاره هایی نارنجی رنگ که کمی از خورشید سرد تر و کمی از ستاره کوچک قرمز رنگ گرم تر هستند.

به گفته ادوارد گینان، یکی از ستاره شناسان دانشگاه ویلانووا: ستاره های کوچک نوع K در بهترین شرایط برای زندگی به سر می برند. خصوصیات این ستاره ها جایی بین ستاره های پرنور اما با عمر کوتاه (ستاره های نوع G) و ستاره های پر تعداد قرمز رنگ قرار دارد.

به گفته وی: ستاره های نوع K، به خصوص آن ها که گرم تر هستند، بهترین ستاره های جهان هستند. اگر به دنبال یافتن سیاره های قابل سکونت هستید، این ستاره ها تنها امید شما برای یافتن زندگی در فضا هستند.

او به همراه همکار خود، اسکات انگل، یک ستاره شناس از دانشگاه ویلانووا، تحقیقات خود را در دویست و سی و پنجمین نشست انجمن نجوم آمریکا ارائه دادند.

البته لازم است بدانیم که هدف از تلاش برای یافتن زندگی این نیست که به عنوان یک پشتیبان برای زمین از آن استفاده کنیم. حتی اگر هم زمین دوم را پیدا کنیم، هنوز هیچ فناوری‌ای وجود ندارد که بتواند ما را تا آن جا ببرد.

جستجوی ما برای یافتن سیاره های گولدیلاک برای این است که بفهمیم آیا در نقطه ای دیگر از این دنیا حیات وجود دارد یا خیر. و این که بفهمیم این حیات تا چه اندازه هوشمند است. آیا حیات در این عالم یک موضوع عادی هست، یا این که زمین یک اتفاق نادر است. 

گینان، انگل و دیگران در برنامه های تحقیقاتی خود، تعدادی از ستاره های نوع G و F را با اشعه فرابنفش و اشعه ایکس طی سی سال، و ستاره های کوچک قرمز نوع M را طی ده سال مورد بررسی قرار دادند. 

این تحقیقات نشان داد که اشعه فرابنفش و اشعه ایکس می تواند در تشخیص امکان سکونت در سیارات مختلف موثر باشد. 

ستاره های نوع K، بهترین گزینه برای جستجو

آن ها اخیراً تحقیقات خود را گسترش داده و به بررسی ستاره های نوع K پرداختند. آن ها نام این تحقیق را “زندگی با ستاره های گولدیلاک نوع K” گذاشتند. به نظر می رسد این ستاره ها بهترین گزینه برای کشف حیات در فضا هستند.

اگرچه منطقه قابل سکونت ستارگان نوع K کوچکتر است، اما تعداد آنها بسیار بیشتر از ستاره های نوع G است. در هر 100 سال نوری از منظومه شمسی، 1000 ستاره از این نوع وجود دارد. آنها عمر طولانی تری نیز دارند.

خورشید ما چیزی در حدود 4/6 میلیارد سال عمر دارد. زندگی بر روی زمین 500 میلیون سال پیش آغاز شده است. دانشمندان معتقدند که تا یک میلیارد سال آینده، زمین کاملاً غیر قابل سکونت خواهد بود. چرا که اندازه خورشید گسترش خواهد یافت و زندگی در منظومه شمسی را غیر ممکن خواهد ساخت.

ستاره های کوچک قرمز، پرتعداد، اما پر جنب و جوش هستند. این ستاره ها فضای اطراف خود را در معرض تابش شدید و فعالیت آتشین قرار می دهند. این می تواند اتمسفر و آب موجود در سیاره های مجاور را به کلی از بین ببرد.

برای مقایسه می توان گفت، ستاره های نوع K بین 25 تا 80 میلیارد سال عمر می کنند. به همین دلیل، امید یافتن زندگی بر مبنای این ستاره ها بسیار بیشتر از ستاره های نوع G خواهد بود. بر اساس تحقیقات این تیم، این ستاره ها بسیار آرام تر از ستاره های کوچک قرمز زنگ هستند.

در اطراف ستاره های نوع K، سیاره هایی مانند Kepler-442، Tau Ceti و Epsilon Eridani کشف شده اند.

به گفته گینان: Kepler-442 از این نظر قابل توجه هست که یکی از بهترین سیارات گولدیلاک به شمار می رود. این یک سیاره پوشیده از سخره است که جرم آن کمی بیش از دو برابر سیاره زمین است. در نتیجه، Kepler-442 یک سیاره گولدیلاک است که در منظومه یک ستاره گولدیلاک واقع شده است.

البته یافتن زندگی در یک منطقه، بسیار پیچیده تر از این است. اگر یک سیاره دارای مدار بیضی شکل باشد، شرایط جوی را به گونه ای تغییر می دهد که پس از مدتی آن سیاره گولدیلاک، کاملاً غیر قابل سکونت شود.

البته موقعیت سیاره های مجاور نیز اهمیت دارد. این احتمال وجود دارد که کل این کهکشان، منطقه قابل سکونت خاص خود را داشته باشد. اگر این طور باشد، لازم است که مناطق اطراف نیز مورد بررسی قرار گیرد.

البته این تحقیق تنها می تواند بخش کوچکی از پازل یافتن حیات در سیارات دیگر را حل کند.