وقتی خودروها از مناطق هموار به ارتفاعات بالاتر می روند کاهش توان موتور پدیده ای رایج است. بسیاری از رانندگان هنگام رانندگی در جاده های کوهستانی متوجه می شوند قدرت موتور مانند گذشته نیست. گاهی این تصور ایجاد می شود که مشکل فنی به وجود آمده است اما دلیل اصلی را باید در هوای رقیق و کمبود اکسیژن جستجو کرد. هرچه به قله ها نزدیک شوید مولکول های اکسیژن کاهش می یابد. هوایی که در ارتفاعات بالا جریان دارد چگالی کمتری دارد. همین کمبود اکسیژن مستقیم بر فرایند احتراق داخل موتور تاثیر می گذارد. احتراق ناقص یعنی افت توان و نیاز به فشردن پدال گاز با قدرت بیشتر. در واقع موتور تلاش می کند با دریافت حجم هوای بیشتر کاهش اکسیژن را جبران کند اما نتیجه نهایی پایین آمدن راندمان و کاهش شتاب است.
در مناطق مرتفع هوای اطراف خودرو مانند سطح دریا مملو از اکسیژن متراکم نیست. موتور برای ایجاد اشتعال درست نیازمند مقدار کافی اکسیژن است. بدون اکسیژن کافی مخلوط سوخت و هوا به خوبی نمی سوزد. این اتفاق موجب می شود پیشرانه به شکل پایدار قدرت تولید نکند. این مشکل تنها مختص خودروهای بنزینی نیست اما در مورد موتورهای بنزینی بیشتر احساس می شود. موتورهای دیزلی در ارتفاعات بالا عملکرد نسبتا باثبات تری دارند. به این دلیل که سیستم احتراق دیزلی بر تراکم هوا و سوخت تکیه دارد و کنترل بهتری روی فرایند احتراق دارد. همین ویژگی باعث می شود دیزل ها نسبت به تغییرات چگالی هوا مقاومت بیشتری نشان دهند. این مزیت به ویژه در خودروهای سنگین و آفرودی نمود بیشتری پیدا می کند چرا که آنها برای عبور از مسیرهای سخت کوهستانی ساخته شده اند.
عامل دیگر در افت توان موتور در ارتفاعات بالا این است که فشار اتمسفر کمتر شده و این شرایط باعث می شود ورود هوا به داخل سیلندر سخت تر شود. اگر هوای کمتری وارد سیلندر شود سوخت کمتری می تواند به طور کامل بسوزد. در چنین شرایطی راننده مجبور است برای رسیدن به همان سرعت همیشگی پدال گاز را بیشتر فشار دهد. این یعنی مصرف سوخت بالاتر و کارکرد بیشتر موتور در کنار توان خروجی کمتر. خودروهایی که به سنسورهای اکسیژن و سیستم های هوشمند مدیریت موتور مجهز هستند می توانند تا حدودی این موضوع را جبران کنند اما باز هم افت توان کاملا از بین نمی رود. با این حال تکنولوژی مدرن می تواند شرایط را بهتر کند. موتورهای مجهز به توربوشارژر یا سوپرشارژر در ارتفاعات عملکرد مناسب تری دارند چون قادرند حجم بیشتری از هوا را به درون موتور هدایت کنند. این مکش اضافی هوای رقیق را فشرده تر و اکسیژن بیشتری فراهم می کند. نتیجه این کار کاهش نسبی افت قدرت در ارتفاعات است.
اما برای رانندگانی که به مناطق کوهستانی سفر می کنند چه راهکاری وجود دارد؟ یک مکانیک ماهر می تواند با تنظیم درست نسبت سوخت و هوا شرایط را بهبود دهد. تعویض شمع های جرقه و استفاده از فیلتر هوای باکیفیت تر نیز باعث می شود موتور بتواند از میزان اکسیژن محدود به بهترین نحو استفاده کند. گاهی کمی بالابردن دور آرام موتور نیز مفید است. این کار استارت را در ارتفاعات آسان تر می کند چون موتور در دورهای بالاتر اکسیژن بیشتری دریافت می کند. همچنین رانندگانی که قصد اقامت طولانی در ارتفاعات دارند بهتر است سرویس های دوره ای را با دقت بیشتری انجام دهند. چرا که شرایط ارتفاع بالا می تواند مصرف سوخت را افزایش داده و استهلاک برخی قطعات را بالاتر ببرد.
در نهایت درک این موضوع اهمیت دارد که کمبود اکسیژن در ارتفاع بالا فرایندی طبیعی است. خودرو نیز مانند بدن انسان است و در برابر تغییرات محیط واکنش نشان می دهد. اگر راننده از علت افت قدرت موتور آگاه باشد می تواند با اقداماتی ساده، نظیر تعویض فیلتر هوا یا مراجعه به مکانیک، تا حدی اثرات منفی را کاهش دهد. همچنین انتخاب نوع پیشرانه و استفاده از فناوری های جدید در طراحی موتور می تواند به کسب عملکرد بهتر در ارتفاعات کمک کند.
روش های بهبود عملکرد در ارتفاعات بالا
از دیدگاه یک راننده، اقدامات ساده اما موثر می تواند تجربه رانندگی در ارتفاعات را بهبود بخشد. تهیه قطعات باکیفیت، تنظیم دقیق موتور، استفاده از شمع های قوی تر و فیلترهای هوای مناسب همگی روی راندمان تاثیر دارند. در صورت امکان استفاده از خودروهای دیزلی یا مدل های توربوشارژر نیز منطقی است. چنین انتخاب هایی افت توان را کاهش می دهد. همچنین رانندگان می توانند هنگام تردد در جاده های کوهستانی از فشردن بیش از حد پدال گاز بپرهیزند و به جای فشار آوردن مداوم، تلاش کنند شرایط رانندگی را با شرایط جدید تطبیق دهند. با این روش علاوه بر حفظ توان موتور مصرف سوخت نیز بهینه تر خواهد شد. در مجموع با درک شرایط محیطی و انجام تنظیمات مناسب می توان حتی در ارتفاعات زیاد هم از رانندگی لذت برد و ایمنی و عملکرد را در سطح مطلوبی حفظ کرد.
