فناوری ترغیبی یا مجاب کننده به تکنولوژی‌هایی گفته می‌شود که قدرت تغییر نگرش یا رفتار کاربران و تحریک آنها به انجام کارهایی که در حالت عادی انجام نمی‌دهند را دارند. از این فناوری بیشتر در حوزه‌های فروش، سیاست، آموزش، مدیریت، بهداشت عمومی و غیره استفاده می‌شود.
فناوری ترغیبی چطور کار می‌کند؟
گرچه فناوری با سرعت زیادی رو به رشد و تحول است اما طرز کار مغز ما انسان‌ها تقریباً قرن‌هاست که تغییر نکرده است. کارشناسانی که از این فناوری استفاده می‌کنند، واکنش ما به شرایط مختلف را در نظر گرفته و مشخص می‌کنند که ما در شرایط مختلف چه واکنشی نشان می‌دهیم، چه محرک‌هایی بر ما تأثیرگذار هستند و بر اساس این اطلاعات الگوریتم طراحی می‌کنند. الگوریتم‌ها با هدف گرفتن محرک‌های روانی ما – خشم، ترس، ناامیدی و غیره – باعث می‌شوند کارهایی که برای ما در نظر گرفته‌اند را انجام دهیم.
چگونه تأثیرات مثبت یا منفی فناوری ترغیبی بر خودمان را تشخیص دهیم؟
یکی از راحت ترین روش‌های بررسی مفید یا مضر بودن فناوری ترغیبی توجه به آثار و پیامدهای آن برای خودتان است.
مثلاً یک تایمر بر اساس تکنیک Pomodoro طراحی شده که هدف آن کمک به تکمیل کردن سریع تر کارها با ایجاد احساس دیر شدن و به پایان رسیدن فرصت است.
چنین ابزارهایی روی دستگاه شما نصب شده و منتظر می‌مانند تا خود شما هر زمان نیاز داشتید به سراغشان بروید.
از طرفی ابزارهایی مثل شبکه‌های اجتماعی، بازی‌ها یا اپلیکیشن‌های دیگر هستند که شما را به سمت خودشان جذب می‌کنند. اکثر این ابزارها رایگان هستند چون در اصل آنها محصول نیستند بلکه خود شما محصولید.
هر چقدر در چنین پلتفرم‌هایی بیشتر وقت بگذرانید، تبلیغات بیشتری را مشاهده می‌کنید و شرکت طراح آن هم سود بیشتری کسب می‌کند.
مزایا و معایب فناوری ترغیبی
از جمله مزایای فناوری ترغیبی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- وقتی مشغله زیادی دارید این ابزارها می‌توانند به شما برای مدیریت زمان کمک کنند و با تلنگر زدن در زمان مناسب، کاری کنند که بیشتر از آنچه قصد داشتید کار کنید؛
- کمک به بهبود وضعیت سلامت جسمانی مثلاً با یادآوری زمان ورزش؛
- کمک به پیشگیری از مصرف زیاد کالری با تحلیل رفتارهای شما در زمینه غذا خوردن. بعضی از این ابزارها هم با پیشگیری از انجام فعالیت‌های مخربی مثل استفاده از گوشی یا بازی‌های ویدیویی در رختخواب به بهبود چرخه خواب کمک می‌کنند؛
- کمک به افزایش آگاهی درباره محیط زیست.
از جمله معایب فناوری ترغیبی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- پلتفرم‌های طراحی شده بر اساس فناوری ترغیبی مثل شبکه‌های اجتماعی می‌توانند باعث بر هم زدن تمرکز، ایجاد اعتیاد مضر و بیماری‌های روحی مثل اضطراب و افسردگی شوند.
- چنین پلتفرم‌هایی تأثیر زیادی در بر هم زدن تمرکز دارند و می‌توانند باعث افت بهره وری و کیفیت کار شما شوند.
- این فناوری‌ها از زمان ارزشمند و پول شما به نفع شرکت‌های بزرگ استفاده می‌کنند.
۷ روش تأثیر گذاشتن فناوری ترغیبی بر زندگی افراد
- کاهش: فناوری ترغیبی با مداخله یا کاهش تلاشی که باید انجام دهید، می‌تواند باعث کاهش رفتارهای منفی یا مثبت در حوزه‌های مختلف شود. مثلاً این فناوری‌ها می‌توانند تعداد گام‌هایی که برای خرید باید طی کنید را کاهش دهند و کار شما برای خرید از طریق شبکه‌های اجتماعی را راحت تر کنند.
- تونل زنی: تونل زنی یعنی اینکه به دستگاهتان اجازه بدهید که شما را در مراحل انجام کاری هدایت کند. چنین قابلیتی می‌تواند به شما برای انجام کارهایی که قبلاً هیچ میلی و علاقه‌ای به آنها نداشتید کمک کند.
- شخصی سازی: فناوری‌های ترغیبی می‌توانند برای ترغیب افراد به انجام کاری خاص، متناسب با شرایط آنها عمل کنند مثلاً با توجه و علایق و سابقه خرید، توصیه‌هایی برای خرید به شما ارایه کنند.
- پیشنهاد: این فناوری‌ها می‌توانند یک پیام یا توصیه برای شما ارسال کنند تا بر اساس آن یک کار خاص انجام دهید. مثلاً نقشه‌هایی که بهترین مسیر برای دوری از ترافیک را به شما پیشنهاد می‌دهند.
- خود نظارتی: در این زمینه فناوری ترغیبی به شما برای مدیریت رفتارتان جهت رسیدن به اهدافتان کمک می‌کنند. مثلاً حسگرهای پوشیدنی می‌توانند ضربان قلب، کالری‌های مصرفی و گام‌های طی شده شما را ارزیابی کرده و وضعیت سلامتتان را نمایش دهند. بر اساس این خروجی می‌توانید کارهای لازم برای رسیدن به نتایج بهتر را انجام دهید.
- نظارت: می‌توان از فناوری ترغیبی برای نظارت بر رفتار دیگران هم استفاده کرد مثل اپلیکیشن‌های نظارت بر رفتار کارمندان، دوربین‌های امنیتی و غیره.
- شرطی سازی: در این حالت به شما پیشنهاد می‌شود که در صورت انجام یک کار خاص پاداش دریافت می‌کنید. مثل حس رضایت و خوشحالی که با کلیک کردن روی یک اعلان به شما دست می‌دهد.
