به طور کلی تراکنش‌های ارز دیجیتال را نمی توان لغو کرد. وقتی روی دکمه ارسال در والت خودتان کلیک می‌کنید، اطلاعات تراکنش در شبکه منتشر شده و زمانی که اجرای تراکنش شروع شد نمی توان آن را لغو کرد.
البته این که تراکنش شما در حال اجرا است به این معنا نیست که ماینرها آن را به طور کامل تأیید کرده اند. تأیید تراکنش یعنی اینکه تراکنش شما در یک بلاک درج شده و حالا جزء بلاک‌چین است. در این مرحله امکان لغو تراکنش وجود ندارد. تراکنش‌های ارزهای دیجیتال طوری طراحی شده اند که برگشت ناپذیر باشند و هیچ شخص یا مرجع واحدی کنترل شبکه را در اختیار ندارد.
مثلاً بلاک شماره ۷۲۰۴۶۷ بیت‌کوین را در نظر بگیرید. در تصویر زیر مشاهده می‌شود که این بلاک یک تأیید دارد و به این ترتیب ۴۶ تراکنش داخل آن عضو بلاک‌چین شده اند. پس از حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پردازش تراکنش تکمیل شده و اطلاعات آن هم در والت کاربران ثبت می‌شود.
چرا تراکنش‌های ارزهای دیجیتال برگشت ناپذیر هستند؟
تراکنش‌های بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال یک طرف هستند یعنی پس از ارسال، راهی برای لغو آنها وجود ندارد.
وقتی تراکنشی اجرا می‌کنید، یک مقدار عددی را از والت تحت کنترل خودتان، به والت شخصی دیگر که کنترلی بر آن ندارید ارسال می‌کنید.
ماهیت ارزهای دیجیتال و بیت‌کوین به صورتی است که هیچ شخص یا مرجع واحدی نظارت و کنترل والت‌ها را در اختیار ندارد. این یعنی زمانی که تراکنشی را ارسال می‌کنید، هیچ کس کنترلی بر آن ندارد و نمی تواند آن را جابجا کرده یا تغییر دهد. همانطور که همیشه در دنیای ارزهای دیجیتال گفته می‌شود شما فقط مالک و کنترل کننده کوینی هستید که کلید آن را در اختیار دارید.
البته مسائل دیگری هم در این بین وجود دارند. اگر در سیستم بانکی معمولی وجهی را به یک حساب اشتباه ارسال کنید، ممکن است با طی کردن مراحل اداری بتوانید آن را پس بگیرید. در این سیستم نام، آدرس و سایر اطلاعات مالک یک حساب بانکی ثبت شده و مشخص است.
چنین اطلاعاتی برای والت‌های ارزهای دیجیتال وجود ندارد. اگر حساب گیرنده در یک اکسچنج یا سایر سرویس‌های مشابه نباشد، هیچ اطلاعات شناسایی از آن در دست نخواهد بود. البته شرایط برای اکسچنج‌هایی که از قوانین احرازهویت مشتریان و مقررات ضدپولشویی تبعیت می‌کنند فرق می‌کند اما باز هم هیچ تضمینی برای برگشت وجه وجود ندارد.
استفاده از پروتکل Replace by Fee
پروتکل Replace by Fee (RBF) یکی از روش‌های قابل استفاده برای تغییر تراکنش‌های بیت‌کوین است اما این پروتکل تراکنش را لغو نمی کند بلکه از کاربران می‌خواهد کارمزد تراکنش را مطابق میل تنظیم کنند به این امید که یک ماینر آن را اجرا کند.
اگر کارمزد تراکنش را خیلی کم در نظر بگیرید، معمولاً ماینرها از پردازش آن خودداری می‌کنند یا حداقل پردازش آن خیلی زمان می‌برد. در Replace by Fee شما همان پارامترهای تراکنش اصلی را درج می‌کنید اما کارمزد را افزایش می‌دهید. به این ترتیب احتمال اجرای این تراکنش جدید توسط ماینرها بیشتر خواهد بود.
لازم به ذکر است که هر والتی از این پروتکل پشتیبانی نمی کند و در حالت پیش فرض فعال نیست. بنابراین اگر نیاز به کار کردن با این پروتکل دارید باید یک والت سازگار با آن پیدا کنید. و باز هم توجه داشته باشید که RBF تراکنش اصلی شما را لغو نمی کند بلکه آن را با تراکنشی جدید جابجا می‌کند.
چگونه تأییدیه‌های تراکنش‌ها را بررسی کنیم؟
تأییدیه‌های تراکنش‌ها اهمیت زیادی دارند چون وقتی تراکنشی تأیید شود در واقع وارد بلاک‌چین شده و نمی توان آن را لغو کرد یا تغییر داد. حتی قبل از این مرحله هم در بخش‌های قبلی اشاره شد که لغو کردن یا تنظیم یک تراکنش کریپتو چقدر سخت است.
زمانی که تراکنشی را از یک والت کریپتو به یک بلاک‌چین ارسال کنید، یک شناسه تراکنش دریافت می‌کنید. می‌توانید با درج کردن این شناسه تراکنش در یک بلاک‌چین اکسپلورر، وضعیت جاری آن را مشاهده کنید. معمولاً این شناسه یک رشته عددی – الفبایی طولانی است که می‌توانید در بلاک‌چین اکسپلوررهایی مثل Blockchain.com وضعیت آن را بررسی کنید.
محل نمایش تعداد تأییدیه‌ها، متفاوت است اما معمولاً در جایی از صفحه مشخص است. یک تراکنش جدید هیچ تأییدی ندارد. تراکنش‌های قدیمی تری که در بلاک‌چین ثبت می‌شوند می‌توانند هزاران تأییدیه داشته باشند.
قبل از ارسال تراکنش حتماً جزئیات آن را بررسی کنید!
با توجه به نکات ذکر شده، لغو تراکنش بسیار سخت و حتی غیرممکن است. پس قبل از اجرای هر تراکنشی حتماً آدرس گیرنده، شبکه مقصد (بلاک‌چین‌های مختلف، فرمت‌های متفاوتی برای آدرس والت دارند)، مبلغ ارسالی، کارمزد تراکنش و سایر اطلاعات آن را بررسی کنید.
