زاویه شاتر یکی از مفاهیمی است که در دنیای فیلمبرداری تصورات اشتباه زیادی درباره آن وجود دارد اما اگر به دنبال ارتقای مهارت‌های فیلمبرداری خودتان هستید، آشنایی با این مفهوم بسیار مهم است. حتی اگر از دوربین DSLR یا یک دستگاه بدون آینه استفاده می‌کنید باز هم زاویه شاتر اهمیت زیادی داشته و برای تولید بهترین محصول ممکن، بسیار ارزشمند است.
زاویه شاتر در فیلمبرداری چیست و چطور می‌توانید از این مفهوم در پروژه‌های خودتان استفاده کنید؟ این مقاله را تا انتها دنبال کنید تا با هر آنچه در این زمینه نیاز دارید آشنا شوید.
شاتر دوربین چیست؟
شاتر دوربین، همان بخشی است که نور را برش زده و در عکس تجزیه می‌کند. حسگر دوربین تا زمانی که وقت عکاسی نرسیده باشد، در معرض نور قرار نمی‌گیرد. وقتی حسگر در معرض نور قرار گرفت، شاتر دوباره بسته می‌شود تا وقتی زمان گرفتن عکس بعدی برسد.
با قدیمی شدن عکاسی مرحله‌ای سنتی، امروزه هنرمندان از انواع ابزارهای مدرن برای ساخت فیلم استفاده می‌کنند که شاتر صفحه کانونی و شاتر الکترونیک هم جزء آنهاست. در دوربین‌های دیجیتال مدرن، این شاترها جایگزین شاترهای مکانیکی شده اند.
دوربین‌های حرفه‌ای مثل F65 سونی یا ARRI ALEXA هنوز هم شاتر مکانیکی دارند که این موضوع بی دلیل نیست. شاتر مکانیکی کیفیت غنی فیلم را شبیه سازی می‌کند اما باید با طرز استفاده از آن آشنا باشید.
آیا دوربین‌های DSLR از زاویه شاتر استفاده می‌کنند؟
دوربین‌های DSLR شاتر مکانیکی مثل ALEXA ندارند بلکه هنگام گرفتن عکس، آینه‌هایی که تصویر را به نمایاب هدایت می‌کنند، با کنار رفتن یا آمدن سر راه نور را برش می‌زنند. در این لحظه کوتاه، نور به حسگر برخورد کرده، نور دهی انجام شده و تصویر عکاسی ثبت می‌شود. وقتی عکس گرفته شد، آینه‌ها به محل اصلی برگشته و حسگر را مسدود می‌کنند.
دوربین‌های بدون آینه صرفاً به حسگر دستور می‌دهند که برای مدت زمانی متناسب با سرعت شاتر، شروع به خواندن کند و به جای مسدود کردن نور، حسگر را روشن و خاموش می‌کنند. دوربین‌های DSLR با قابلیت ضبط ویدیو هم به همین شکل عمل می‌کنند و اگر توجه کرده باشید، هنگام عکاسی دائماً صدای باز و بسته شدن آینه شنیده نمی‌شود.
با این وجود، زاویه شاتر از جمله مواردی است که باید در فیلمبرداری به آن توجه داشت چون رابطه بین سرعت شاتر و نرخ فریم بر کیفیت ویدیوی شما تأثیرگذار است. اگر با سرعت شاتر کار می‌کنید، باید زاویه شاتر را هم در نظر داشته باشید.
زاویه شاتر چیست؟
در عکاسی، به زمانی که شاتر باز می‌ماند، سرعت شاتر گفته می‌شود، در فیلمبرداری هم تعریف به همین صورت است و طول نوردهی را بر پایه فواصل فریم به فریم مشخص می‌کند.
هنگام ضبط ویدیو، دوربین باید در هر ثانیه عکس‌های زیادی بگیرد. معمولاً دوربین‌های فیلمبرداری با استفاده از یک شاتر چرخان این مکانیزم را پیاده سازی می‌کنند که در واقع یک دیسک با دهانه قابل تنظیم است که در مقابل صفحه عکاسی می‌چرخد. چنین دستگاهی می‌تواند نور را در یک زمان کوتاه بارها و بارها برش بزند به حدی که تصور حرکت تصویر ایجاد شود.
این دهانه برای فراهم کردن امکان ورود نور برای یک مدت زمان مشخص، از سیکل چرخش دیسک استفاده می‌کند که هر دوره از نورپردازی یک فریم تولید می‌کند. زاویه شاتر بر حسب درجه اندازه گیری می‌شود و به بخشی از این سیکل گفته می‌شود که اجازه عبور نور را می‌دهد. یک چرخش کامل شاتر یعنی ۳۶۰ درجه برابر با یک فریم است که این موضوع ارتباطی به میزان باز یا بسته بودن زاویه شاتر ندارد.
هر چقدر برشی که زاویه شاتر ایجاد می‌کند بیشتر باشد، سرعت شاتر کمتر می‌شود. در خیلی از مواقع مقدار پیش فرض زاویه شاتر ۱۸۰ درجه است. در چنین مواقعی، فریم به اندازه نیم سیکل چرخش یعنی ۱۸۰ درجه از چرخش شاتر نور دهی می‌شود. زاویه شاتر ۳۶۰ درجه فریم را در کل چرخه نوردهی می‌کند.
سرعت شاتر، نرخ فریم و محو شدن حرکات
با زاویه شاتر ۱۸۰ درجه، فریم دقیقاً به اندازه نصف هر چرخش از شاتر مکانیکی در معرض نور قرار می‌گیرد. در رابطه با نرخ فریم ۲۴ بر ثانیه، این رقم معادل با سرعت شاتر ۱/۴۸ ثانیه است.
مثل عکاسی ثابت، در اینجا هم هر چقدر سرعت شاتر بیشتر باشد، سوژه کمتر می‌تواند طی هر دوره نور دهی حرکت کند. محو شدن تصویر در ویدیوها هم ناشی از کند بودن زاویه شاتر است.
در چنین مواقعی حالتی مثل وقتی که motion blur را در After Effects فعال می‌کنید ایجاد می‌شود. در مقابل وقتی زاویه شاتر مختصر و محدود باشد، پروژه شما جلوه استاپ موشن پیدا می‌کند.
گاهی اوقات ممکن است شما به دنبال چنین خروجی باشید و گاهی اوقات خیر. تنظیم زاویه شاتر متناسب با شرایط به شما کمک می‌کند تا در هر شرایطی در بهترین حالت قرار داشته باشید.
جمع بندی مطلب
اگر با یک دوربین DSLR بدقلق سروکار دارید که خروجی مطلوب را ایجاد نمی‌کند، حتماً اول سرعت شاتر را تنظیم کنید. حتی اگر دوربین حرفه‌ای مثل AMIRA ندارید باز هم آشنایی با مفهوم زاویه شاتر به شما برای دستیابی به یک خروجی سینمایی در همه شرایط کمک می‌کند.
