تاریخ در باستان شناسی به دو بخش تقسیم می‌شود. آن بخشی که ثبت شده و آن بخشی که ثبت نشده است. در بیش‌تر دوران ثبت شده تاریخ، تاس وجود داشته.
انسان‌ها از دوستان چند وجهی برای موارد مختلفی استفاده می‌کردند: از فال گرفتن تا قمار. هر کدام از انسان‌ها در هر نقطه از کره زمین، یک کاربرد برای آن پیدا کرده بودند.
آیا تاس در یک تمدن ساخته شده و به دیگران رسیده است؟ تاریخ اینطور فکر نمی‌کند. او فکر می‌کند: تاس در نقاط مختلف کره زمین جدا از یکدیگر اختراع شده.
در نتیجه ریشه آن در میان تاریکی و دود قرار دارد. نمی‌توانیم آن را به چشم ببینیم. اولریش شادلر باستان شناس و مدیر موزه بازی‌های سوئیس است.
او می‌گوید: قرار دادن چند مقدار مختلف در اطراف یک جسم، ایده انقلابی حساب می‌شود. روکیدا را همراهی کنید تا با آن ایده انقلابی و بخشی از تاریخچه آن آشنا شویم.
چوب، سنگ و استخوان
همین حالا به یکی از دوستان خود یک پیام ارسال کرده و بپرسید: تاس چیست؟ احتمالا به شما می‌گویند: مکعب سفید رنگ با 6 وجه است.
در هر طرف آن بین یک تا شش نقطه مشکی رنگ دیده می‌شود. آیا این ابزار بازی از ابتدا به همین شکل بوده؟ خیر، اینطور نیست.
تاس‌های قدیمی معمولا از چوب، صدف یا دانه‌ها ساخته می‌شد. آن دوستان قدیمی تنها دو طرف داشتند: یک طرف صاف و طرف دیگر گرد.
به یک بادام زمینی با پوسته خود فکر کنید. تاس دو طرفه به شکل گسترده توسط مردم استفاده می‌شد. از آزتک‌ها تا بومیان پلینزی (یک تمدن) آن را به کار می‌گرفتند.
برخی از آن‌ها از استخوان مچ پای گوسفند، بز، گوزن یا اسب ساخته می‌شوند. دوستان چند وجهی ساخته شده از استخوان معمولا 4 طرف دارند. بر اساس برخی اسناد تاریخی استفاده از آن‌ها به قرن پنجم قبل از میلاد باز می‌گردد.
بومیان آمریکا، یونانیان باستان و مصری‌ها تاس‌های ساخته شده از استخوان را بسیار ارزشمند می‌دانستند. در دوران باستان، برای هر کدام از چهار طرف یک نام انتخاب می‌کردند: شکم، سوراخ، گوش و کرکس!
پرتاب کردن تاس استخوانی یک فرآیند واقعاً تصادفی نبود. دو سمت شکم و سوراخ ابعاد بسیار بزرگ‌تری داشتند. در نتیجه احتمال حرکت تاس روی آن‌ها بیش‌تر بود.
رومیان باستان برای طرف‌های پهن 3 و 4 امتیاز قرار داده بودند. امتیاز گوش و کرکس به ترتیب 6 و 1 بود. شیدلر گفت: آن‌ها کم بودن احتمال را درک می‌کردند. همانطور که خوش شانسی بسیار نادر است، بد شانسی هم نادر حساب می‌شود.
امروز انواع پلاستیکی و فلزی آن نوع از دوستان چند وجهی را در بازار پیدا می‌کنید. هم‌چنان در بخش‌هایی از اروپا رواج دارد. از طرفی هیچ کدام از دوستان تاریخی شباهتی به تاس امروز ندارند.
تاس در کدام تمدن و به چه دلیل مکعب شد؟
داستان مکعب شدن تاس
قدیمی‌ترین تاس مکعب شناخته شده به حدود 2500 سال قبل از میلاد باز می‌گردد. محل پیدا شدن آن دره سند بود که بخش بزرگی از عراق امروز، افغانستان، پاکستان و شمال هند را تشکیل می‌دهد.
محققان در مورد تغییر شکل آن مطمئن نیستند. چرا مردم از یک شکل 6 وجهی استفاده کردند؟ مکعب بر خلاف دوستان امروزی دیگر، حالت‌های بیش‌تری را ممکن می‌کند.
تاس‌های مکعب شکل را در ابتدا از خاک رس یا استخوان حیوانات می‌ساختند. مدل‌های بعدی از سنگ مرمر، فلز یا حتی کهربا ساخته شد.
آن دوستان چند وجهی به شکل مکعب بودند اما هم‌چنان با استاندارد کازینو در دنیای مدرن تفاوت داشتند. ژلمر ایرکنز باستان شناس در دانشگاه دیویس کالیفرنیا است.
او گفت: روند ترتیب اعداد نیز تفاوت داشت. در گذشته عدد 1 مقابل عدد 2، عدد 3 مقابل عدد 4 و عدد 5 مقابل عدد 6 قرار داشت. امروز استاندارد مجموع هفت رعایت می‌شود.
حالت مجموع هفت در اواخر قرون وسطی تبدیل به یک استاندارد شد. تاس چند وجهی در بسیاری از بازی‌های قدیمی استفاده می‌شد. در رم آن‌ها پایه و اساس بازی “تالی” و “تسری” بودند.
در چین برای بازی “لیوبو” استفاده می‌شدند. یک بازی مرموز در دوران سلسله ژو که در آن عاج، چوب بامبو و حتی چاقو وجود داشت.
تمام دوستان چند وجهی برای بازی نبودند. برخی از آن‌ها اهداف جدی داشتند. مانند: پیش بینی آینده. از آلبرت انیشتین در مورد مکانیک کوانتوم سوال شد، او گفت: خدا برای جهان تاس نمی‌اندازد.
به نظر می‌رسد یونانیان و رومیان باستان با نظر انیشتین مخالف بودند. آن‌ها معتقد بودند که می‌توانیم اراده خدایان را با تاس بشناسیم. با گذشت زمان تاس‌ها رواج پیدا کردند.
مشکل این بود که دوستان چند وجهی آنطور که باید و شاید تصادفی نبودند. 6 وجه داشتند اما شکل مکعب نداشتند. برای درک بهتر یک منشور را تصور کنید.
نکته جالب شکل این ابزار بازی نبود. ثروتمندان رومی اعتقاد داشتند: برابر نبودن احتمال حرکت اهمیت زیادی ندارد چراکه خدایان به شکلی نتیجه را کنترل می‌کنند. مهم این بود که تمام امکانات در قالب آن وجود داشته باشد.
البته که استاندارد کازینو به خدایان رومی اعتقاد ندارد. مجازات استفاده از یک تاس نا متقارن بین یک تا پنج سال حبس و جریمه تا 10 هزار دلار است.
جالب است بدانید
تاس‌هایی با 20 وجهه مختلف جدید نیستند. شاید مشهور نباشند اما برخی بازی‌ها به آن‌ها وابستگی دارند. قدیمی‌ترین نوع آن‌ها به دوران مصر باستان باز می‌گردد.
یک سنگ قیمتی که به زیبایی هرچه تمام‌تر طراحی شده است. شما از تاس برای چه کاری استفاده می‌کنید؟
