معمولاً وقتی قصد خرید یک گوشی جدید را داشته باشیم بیشتر به مشخصاتی مثل دوربین، ماندگاری شارژ، کیفیت صفحه نمایش و گنجایش حافظه برای ذخیره اطلاعات فکر می‌کنیم اما معمولاً آنطور که باید به پردازنده دستگاه توجه نداریم – بخصوص کاربرانی که چندان علاقمند به حوزه فناوری نیستند.
پردازنده یا سیستم روی تراشه (به اختصار SoC)، مغز گوشی شماست. این بخش از گوشی همه کارهای دستگاه‌های را هدایت و کنترل می‌کند. اسنپدراگون شرکت کوالکام تراشه اصلی گوشی‌های اندرویدی امروزی است اما کم کم شرکت‌های مختلف حرکت به سمت تولید پردازنده‌های خانگی خودشان را شروع می‌کنند.
چه دلایلی برای طراحی پردازنده ویژه وجود دارد؟
بعضی از شرکت‌ها به سرعت به قطار طراحی پردازنده‌های خانگی می‌پیوندند اما با اینکه استفاده از تراشه‌های سایر شرکت‌ها در گوشی‌های اندرویدی امر متداولی است، این شرکت‌ها امکان کنترل و توانایی بهینه سازی تراشه‌های تولید شده توسط سایر شرکت‌ها را ندارند.
غول‌های دنیای فناوری برای مقابله با این مسئله تصمیم به طراحی پردازنده‌های مخصوص خودشان گرفتند. این رویکرد برای چنین شرکت‌هایی چندین مزیت دارد، از جمله:
1. کاهش هزینه برای رسیدن به مزیت رقابتی
بدیهی ترین اما مهم ترین مزیت داشتن پردازنده‌های خانگی، کاهش هزینه‌ها است. تولید پردازنده توسط شرکت‌های شخص ثالث پرهزینه است و دلیل آن همان قوانین همیشگی عرضه و تقاضا است. شرکت‌هایی مثل کوالکام و مدیاتک بیشتر پردازنده‌های موجود در بازار را تولید می‌کنند و باعث ایجاد یک بازار انحصاری شده اند.
در چنین شرایطی شرکت‌ها گزینه‌های کمتری در اختیار دارند به ویژه از نظر قیمت پردازنده. از آنجایی که هیچ رقابت واقعی در بازار وجود ندارد، تولیدکننده‌ها به راحتی می‌توانند قیمت‌ها را افزایش دهند. تولید تراشه در خود شرکت‌ها به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند.
به این ترتیب امکان کاهش هزینه‌های محصول نهایی فراهم می‌شود و همین کاهش هزینه‌ها باعث می‌شود تولیدکنندگان گوشی های هوشمند بتوانند در رقابت با هم محصولات مقرون به صرفه تری عرضه کرده و نسبت ارزش محصول به قیمت آن را افزایش دهند.
2. بهینه سازی نرم‌افزاری
معمولاً گوشی‌های اندروید پس از عرضه تا 3 سال پشتیبانی نرم‌افزاری دارند اما این پشتیبانی برای محصولات اپل حدود 5 سال است. با اینکه برندها می‌توانند این دوره پشتیبانی را افزایش دهند اما از آنجایی که پردازنده‌های غیرخانگی آنها با این هدف و برای استفاده تا سال‌ها طراحی نشده اند، امکان انجام این کار وجود ندارد.
به این دلیل که در حال حاضر تولیدکنندگان SoC پردازنده‌هایی طراحی می‌کنند که تا 3 سال امکان دریافت آپدیت را دارد. بیشتر کردن این زمان باعث افزایش هزینه‌ها و کاهش سود تولیدکنندگان گوشی‌های هوشمند می‌شود.
کوالکام سعی کرده ماندگاری تراشه اسنپدراگون 888 را افزایش دهد اما تنها توانست یک سال آپدیت امنیتی اضافه کند و سه سال به روزرسانی سیستم عامل را عرضه کند. این یکی از حوزه‌هایی است که پردازنده‌های خانگی می‌توانند در آن زمینه برتری خود را نشان دهند.
طراحی پردازنده‌های خانگی باعث فراهم شدن امکان کنترل هر چه بیشتر بر محصول نهایی شده و به شرکت‌ها امکان می‌دهد پشتیبانی نرم‌افزاری را توسعه دهند. همچنین برندها فرصت پیدا می‌کنند که متناسب با نیازهای نرم‌افزاری خودشان، پردازنده‌ها را سفارشی سازی کنند که در بخش بعدی بیشتر به این مسئله می‌پردازیم.
3. قابلیت سفارشی سازی هسته‌های پردازنده
برندها می‌توانند با استفاده از پردازنده‌های سفارشی، هسته‌های پردازنده را سفارشی سازی کرده و عملکرد محصولاتشان را ارتقاء دهند. به این ترتیب آزادی عمل بیشتری برای تنظیم عملکرد دستگاه خواهند داشت و الزامی به استفاده از یک راهکار برای همه وجود ندارد.
وجود یک SoC سفارشی باعث افزایش قابلیت انطباق سخت‌افزار و نرم‌افزار دستگاه می‌شود و این یعنی ماندگاری شارژ بیشتر، مدیریت رم بهتر، امکانات نرم‌افزاری جدیدتر، عکاسی محاسباتی قوی تر از طریق الگوریتم‌های پردازش تصویر و غیره.
کوالکام و مدیاتک که دو شرکت اصلی تولیدکننده تراشه هستند، در زمینه هسته‌های پردازنده اولویت‌های متفاوتی دارند. مثلاً کوالکام از نظر عملکرد جی‌پی‌یو برتری دارد و شرکت‌هایی که به دنبال ارتقای عملکرد گرافیکی هستند باید از محصولات کوالکام استفاده کنند اما فراهم بودن امکان طراحی پردازنده‌های سفارشی، به شرکت‌ها امکان می‌دهد که هسته‌های پردازنده را بر اساس نیازهای خودشان و برای انجام کارهای خاص تنظیم کنند.
برای مثال، گوگل بعضی از هسته‌ها را برای انجام یکسری کارهای خاص در نظر گرفته است. مثلاً هسته Pixel Visual شرکت گوگل امکان پردازش بهتر تصاویر را فراهم می‌کند و واحد پردازشی تنسور (TPU) قدرت واکنش دستیار گوگل را بهبود می‌بخشد.
4. کنترل بیشتر بر تجربیات کاربری
همه مزایای ذکر شده نشان می‌دهند که در نهایت برندها کنترل بیشتری بر تجربیات کاربری خواهند داشت. این شرایط شبیه به تجربیات کاربری آیفون است که در آن اکوسیستم بسته اپل امکان بهینه سازی تجربیات کاربری برای سخت‌افزار این شرکت را فراهم می‌کند.
استفاده از پردازنده خارجی باعث ایجاد عدم قطعیت و نیاز به برقراری موازنه بین ویژگی‌های مختلف می‌شود اما با پردازنده‌های سفارشی، شرکت‌ها می‌توانند اولویت‌های خودشان را برای محصولاتشان تنظیم کنند. مثلاً گوگل در پیکسل 6 به دنبال ارتقای عملکرد دستیار هوشمند خودش و قابلیت همیشه روشن ماندن آن است. به همین ترتیب شرکت سامسونگ از پردازنده اگزینوس برای بهینه سازی عملکرد دستیار هوشمند خودش یعنی بیکسبی استفاده می‌کند.
طراحی پردازنده‌های سفارشی به شرکت‌ها امکان می‌دهد قابلیت‌ها و امکانات خاص مربوط به اکوسیستم خودشان را تقویت کنند تا تجربیات کاربری جذاب تری ایجاد شود. علاوه بر این، حذف یک تأمین کننده خارج از شرکت هم باعث کاهش وابستگی‌های شرکت‌ها می‌شود.
افزایش میزان استفاده از پردازنده‌های سفارشی
شرکت سامسونگ اولین شرکتی بود که این حرکت را شروع کرد. در سال 2010 این شرکت اولین پردازنده خودش اگزینوس 3 را با اسم رمزی Hummingbird عرضه کرد. در دهه اخیر شرکت سامسونگ با ارتقای عملکرد اگزینوس نشان داد که رقیب سرسختی برای کوالکام است.
پس از سامسونگ، هوآوی هم در سال 2012 تراشه مخصوص خودش Hi3620 را طراحی کرد که توسط بخش ویژه تولید نیمه‌هادی در این شرکت یعنی HiSilicon طراحی شده بود. گرچه هوآوی هم مشکلات خاص خود را داشته اما یکی از بزرگترین رقبای کوالکام محسوب می‌شود و دائماً در حال توسعه سخت‌افزارهای قوی است.
شاید پیوستن گوگل به این قطار باعث تعجب شما باشد اما این شرکت برای سری پیکسل کمک پردازنده‌هایی طراحی می‌کند که در کنار پردازنده اصلی طراحی شده توسط یک شرکت دیگر کار می‌کنند. مثلاً گوگل Pixel Visual Core را برای پیکسل 2، Pixel Neural Core را برای پیکسل 4 و Titan M را برای بهینه سازی کارهای Pixel ¾ طراحی کرده است.
اکوسیستمی یکپارچه تر برای همه
بعید است که شرکت‌هایی مثل کوالکام و مدیاتک از این عرصه حذف شوند بخصوص با توجه به جایگاه قوی که در بازار SoC دارند. گرچه شرکت‌هایی مثل گوگل و سامسونگ می‌توانند برای تولید پردازنده‌های مخصوص سرمایه گذاری کنند اما شرکت‌های کوچکتر همچنان وابسته به تأمین کنندگان خارجی هستند.
در حال حاضر کوالکام همچنان استاندارد اصلی تولید گوشی‌های هوشمند در بازار غرب است و مدیاتک بازار شرق را تحت اختیار دارد اما با استفاده از تراشه‌های سفارشی به ویژه توسط شرکت‌های بزرگ، می‌توان انتظار داشت که به زودی شاهد دنبال کردن این روند توسط سایر شرکت‌ها باشیم.
برای کاربران معمولی یک واقعیت همچنان پابرجاست: فناوری به مرور زمان ارزان تر می‌شود. همچنان که شرکت‌ها راه‌های جدیدی برای ارائه محصولاتی جذاب در بازاری رقابتی پیدا می‌کنند، می‌توان انتظار داشت که روز به روز محصولاتی بهتر با قیمت مناسب تر به دست مشتریان برسد.
