سمیرا گلکار
فهرست عنوان‌ها
آیا می‌دانید که چرا هر بار که به یک سایت جدید سر می‌زنید، پیامی مشاهده می‌کنید که از شما درباره پذیرش کوکی‌ها تأیید می‌گیرد؟ آیا در جریان هستید که دقیقاً با چه چیزی موافقت می‌کنید؟
اگر تا به حال این سوال برای شما پیش آمده که کوکی اینترنتی چیست و آیا باید با ذخیره آنها موافقت کنید یا خیر، حتماً این مطلب را دنبال کنید.
در این مطلب به همه سوالات شما درباره کوکی‌ها پاسخ خواهیم داد پس با ما همراه باشید.
کوکی چیست؟
کوکی به فایل‌های متنی کوچکی گفته می‌شود که از طرف سایتی که به آن سرمی زنید به مرورگر شما ارسال می‌شود. سپس مرورگر این فایل را پردازش و ذخیره می‌کند.
این فایل‌های متنی یا همان کوکی‌ها به سایت‌ها کمک می‌کنند تا اطلاعات لازم درباره بازدید شما از سایت را ذخیره کنند. به این ترتیب دفعه بعد که از سایت بازدید کنید، این اطلاعات از دستگاه شما برای سایت ارسال می‌شوند.
شاید این مسئله نگران کننده به نظر برسد اما کوکی‌ها می‌توانند بسیار مفید باشند. بعلاوه پیدا کردن و حذف آنها کار سختی نیست.
چرا سایت‌ها کوکی دارند؟
تقریباً همه سایت‌ها کوکی دارند چون کسب و کارها می‌توانند از کوکی‌ها برای جمع آوری اطلاعات درباره فعالیت‌های آنلاین کاربران استفاده کنند.
ناشران آگهی از کوکی‌ها برای پیگیری و نظارت بر فعالیت کاربران در فضای آنلاین استفاده می‌کنند. سپس از اطلاعات جمع آوری شده برای نمایش تبلیغات ویژه و هدفمند به کاربران استفاده می‌شود.
چرا سایت‌ها برای ذخیره شدن کوکی‌ها از کاربران اجازه می‌گیرند؟
از آنجایی که ممکن است کوکی‌ها حاوی اطلاعات زیادی باشند، ممکن است این اطلاعات خصوصی تلقی شوند، در نتیجه باید طبق بعضی از قوانین مثل مقررات عمومی حفاظت از داده‌های اتحادیه اروپا (GDPR) با آنها رفتار شود.
کشور انگلیس هم با اینکه عضو اتحادیه اروپا نیست، قوانین خاص خودش را در زمینه حریم خصوصی دارد که شبیه به GDPR هستند.
با وجود چنین قوانینی حالا کاربران کنترل بیشتری بر اطلاعاتی که از دستگاهشان جمع آوری می‌شود دارند. علت اصلی نمایش این اعلان‌های دریافت رضایت، دستورالعمل ePrivacy (که به آن قانون کوکی هم گفته می‌شود) است.
گرچه ممکن است این پیام‌ها مزاحم به نظر برسند اما کنترل بیشتری درباره اطلاعاتی که از خودتان به اشتراک می‌گذارید فراهم می‌کنند.
طبق قانون کوکی، همه سایت‌ها باید برای جمع آوری و ذخیره اطلاعات کاربران از آنها اجازه بگیرند. از آنجایی که کوکی‌ها می‌توانند امکان شناسایی شما را از روی این داده‌ها فراهم کنند، پذیرش یا رد آنها نقش مهمی برای حفاظت از حریم خصوصی شما دارد.
انواع مختلف کوکی
کوکی‌ها بیشتر بر اساس ویژگی‌های زیر طبقه بندی می‌شوند:
- مدت زمان (اینکه اطلاعات کاربران را تا چه مدتی حفظ می‌کنند)
- منشأ (کوکی‌های شخص اول و شخص ثالث)
- هدف (کوکی‌های ضروری، آماری، بازاریابی و یا مخصوص ذخیره تنظیمات)
در ادامه توضیح مختصری بر انواع کوکی خواهیم داشت تا بهتر با آنها آشنا شوید.
مدت زمان
کوکی‌ها از نظر مدت زمان به دو گروه تقسیم می‌شوند:
- کوکی‌های مخصوص همان سشن: کوکی‌های موقتی که پس از پایان سشن جاری مرورگر یا بسته شدن آن، منقضی می‌شوند.
- کوکی‌های دائمی: این کوکی‌ها برای همیشه روی سیستم ذخیره می‌شوند تا اینکه خود مرورگر آنها را پاک کند. ممکن است مدت زمان ذخیره این کوکی‌ها 12 ماه یا حتی بیشتر باشد.
منشأ کوکی‌ها
کوکی‌ها از نظر منشأ به دو گروه تقسیم می‌شوند:
- کوکی‌های شخص اول: کوکی‌هایی هستند که مستقیماً از سایت‌هایی که بازدید می‌کنید می‌آیند و روی دستگاه شما ذخیره می‌شوند.
- کوکی‌های شخص ثالث: کوکی‌هایی هستند که از سمت یک شخص ثالث می‌آیند مثل یک ناشر آگهی یا یک سیستم تحلیلی و روی دستگاه شما ذخیره می‌شوند.
هدف کوکی‌ها
به طور کلی کوکی‌ها از نظر عملکردشان چهار گروه دارند:
- کوکی‌های به شدت ضروری: این کوکی‌ها به شما امکان می‌دهند که به منطقه‌های ایمن سازی شده سایت‌ها دسترسی پیدا کنید. مثلاً می‌توانید آیتم‌هایی را در سبد خریدتان ذخیره کرده و بعد به گشتن در سایت ادامه دهید. این کوکی‌ها عمدتاً از نوع شخص اول هستند یعنی منشأ آنها همان سایتی است که از آن بازدید می‌کنید.
- کوکی‌های تنظیمات: به این گروه، کوکی‌های عملکردی هم گفته می‌شوند و به سایت‌ها امکان می‌دهند که تنظیمات صورت گرفته توسط شما در آخرین بازدید از سایت را ذخیره کنند. از جمله تنظیمات زبان، نام کاربری و پسورد.
- کوکی‌های آماری: به این گروه کوکی‌های گزارش عملکرد هم گفته می‌شود و هدفشان بهبود عملکرد وبسایت‌ها است. این کوکی‌ها درباره نحوه استفاده از سایت‌ها توسط کاربران اطلاعات جمع می‌کنند. امکان استفاده از این کوکی‌ها برای شناسایی کاربران وجود ندارد بلکه فقط صفحات بازدید شده و لینک‌هایی که روی آنها کلیک کردید را مشخص می‌کنند. ممکن است این کوکی‌ها از سمت سرویس‌های تحلیلی شخص ثالث آمده باشند.
- کوکی‌های بازاریابی: شرکت‌های تبلیغاتی از این کوکی‌ها برای پیگیری فعالیت کاربران جهت نمایش تبلیغات مرتبط و هدفمند استفاده می‌کنند. این کوکی‌ها می‌توانند اطلاعات مختلف را با سایر سازمان‌ها به اشتراک بگذارند و اغلب از سمت اشخاص ثالث می‌آیند.
آیا باید نگران خطر کوکی‌ها برای حریم خصوصی باشیم؟
بعضی از کاربران نگران خطرات کوکی‌ها برای حریم خصوصی خودشان هستند به ویژه کوکی‌های بازاریابی.
این کوکی‌ها می‌توانند حاوی اطلاعات زیادی درباره رفتار شما در فضای آنلاین، تنظیمات ذخیره شده و موقعیت مکانی شما باشند. از آنجایی که ممکن است یک زنجیره از شرکت‌های مختلف به این اطلاعات دسترسی داشته باشند، امکان سوء استفاده از آنها وجود دارد.
خوشبختانه برای کاهش این احتمال می‌توانید از پذیرش ذخیره کوکی‌های شخص ثالث خودداری کنید.
همه سایت‌ها این قابلیت را در اختیار کاربران قرار می‌دهند تا کنترل بیشتری بر اطلاعاتی که به اشتراک می‌گذارند داشته باشند. اگر سایتی این کار را انجام نداد طبق قانون GDPR عمل نکرده و ممکن است جریمه شود.
چه کوکی‌هایی را قبول کنیم؟
هیچ سایتی نمی‌تواند کاربران را ملزم به ذخیره کوکی‌ها کند و امکان رد کردن آنها وجود دارد. مشکل اینجاست که بعضی سایت‌ها در صورت عدم پذیرش ذخیره کوکی‌ها، دسترسی شما را مسدود یا محدود می‌کنند.
بعضی از کوکی‌ها می‌توانند مفید باشند چون:
- اجازه دسترسی به سایت را برای شما فراهم می‌کنند.
- به بهبود تجربیات کاربری کمک می‌کنند مثل به خاطر سپردن آیتم‌های ذخیره شده در سبد خرید حتی در صورت ترک سایت.
- کمک به لاگین کردن سریع تر با ذخیره نام کاربری و پسورد شما.
اگر به یک سایت اعتماد دارید، پذیرش بعضی از کوکی‌ها خطری ایجاد نمی‌کند. همیشه به قفلی که در نوار آدرس مرورگر نمایش داده می‌شود دقت داشته باشید. این نماد نشان دهنده ایمن بودن سایت است یعنی داده‌های شما در امان خواهند بود.
اگر به سایت مورد نظر اعتماد دارید، می‌توانید این موارد را قبول کنید:
- کوکی‌های بسیار ضروری: خیلی از سایت‌ها از این کوکی‌ها برای حفظ عملکرد درست سایت استفاده می‌کنند.
- کوکی‌های مربوط به تنظیمات: با فراهم کردن امکان ذخیره این کوکی‌ها می‌توانید تجربیات کاربری خودتان را ارتقاء دهید. ممکن است این کوکی‌ها باعث ارتقای سرعت سایت شده یا به شما امکان دهند که سریع تر وارد سایت شوید.
اگر به سایتی اعتماد ندارید، می‌توانید این کوکی‌ها را رد کنید.
چه کوکی‌هایی را رد کنیم؟
در چنین مواقعی توصیه می‌شود که کوکی‌ها را رد کنید:
- اگر سایت مورد نظر رمزنگاری نشده باشد. همیشه علامت قفل موجود در نوار آدرس مرورگر را در نظر داشته باشید. اگر این قفل را مشاهده نمی‌کنید، ذخیره کوکی‌ها در آن سایت را قبول نکنید.
- کوکی‌های شخص ثالث: همانطور که قبلاً اشاره شد، در این حالت شما در جریان نیستید که اطلاعات و کوکی‌های شما در اختیار چه کسی قرار می‌گیرد و احتمال سوء استفاده از آنها وجود دارد.
- هر زمان قرار است اطلاعات مهمی ارائه کنید – مثل اطلاعات حساب بانکی – ذخیره کوکی را رد کنید. چون بدون شک مایل نیستید که این اطلاعات در اختیار دیگران قرار بگیرند.
ذخیره حجم زیادی از کوکی‌ها می‌تواند باعث افت سرعت مرورگر شود پس کاهش تعداد کوکی‌هایی که قبول می‌کنید باعث کمتر شدن فشار روی هارددرایو سیستم شما می‌شود.
چگونه کوکی‌های ذخیره شده را پاک کنیم؟
اگر نگران ذخیره کوکی‌ها هستید یا سیستم شما بیش از حد کند شده می‌توانید آنها را حذف کنید.
حذف کوکی‌ها کار سختی نیست و کافیست مراحل زیر را دنبال کنید:
- Settings را در مرورگر پیدا کنید. معمولاً این گزینه به شکل سه نقطه عمودی در گوشه سمت راست یا چپ بالای صفحه قرار دارد.
- بعضی از مرورگرها یک نوار جستجو دارند. با تایپ کردن cookies در این قسمت می‌توانید به کوکی‌ها دسترسی پیدا کنید در غیر این صورت تنظیماتی مثل privacy یا advanced را پیدا کنید.
- برای حذف کوکی‌ها باید روی گزینه clear browsing data یا گزینه‌هایی شبیه به آن کلیک کنید.
همچنین می‌توانید کاری کنید که کوکی‌ها اصلاً ذخیره نشوند. انجام این کار برای مسدود سازی همه کوکی‌های شخص ثالث بسیار مفید است.
لزوماً همه کوکی‌ها بد نیستند
امیدواریم این راهنما به شما برای درک هر چه بیشتر عملکرد کوکی‌ها، دلیل وجود آنها و مدل‌های مختلف کوکی کمک کرده باشد. با کمک این اطلاعات می‌توانید تشخیص دهید که برای مراقبت هر چه بیشتر از حریم خصوصی خودتان، چه موقع با ذخیره کوکی‌ها موافقت یا آن را رد کنید.
