دانشمندان کلینیک مایو به یافته ای شگفت انگیز دست یافته اند که شاید آینده درمان دیابت نوع یک را تغییر دهد. آن ها متوجه شدند یک مولکول قندی که سلول های سرطانی برای پنهان شدن از سیستم ایمنی از آن استفاده می کنند، می تواند سلول های بتای تولیدکننده انسولین را هم در برابر حمله خودایمنی محافظت کند. این کشف می تواند افق های تازه ای در درمان دیابت نوع یک و به ویژه در زمینه پیوند سلولی بدون سرکوب گسترده سیستم ایمنی ایجاد کند.
دیابت نوع یک چیست و چرا به سلول های بتا حمله می شود
دیابت نوع یک یک بیماری مزمن خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول های بتای پانکراس، یعنی همان سلول هایی که انسولین تولید می کنند را هدف قرار می دهد. این بیماری به عوامل ژنتیکی و محیطی بستگی دارد و بیش از یک میلیون نفر را در آمریکا تحت تاثیر قرار داده است.
چگونه یک مکانیسم سرطانی می تواند به درمان دیابت کمک کند
محققان کلینیک مایو ابتدا متوجه شدند سلول های سرطانی با استفاده از یک قند به نام اسید سیالیک سطح خود را پوشش می دهند و این کار به آن ها کمک می کند تا از سیستم ایمنی مخفی شوند. همین مکانیسم باعث شد پژوهشگران فکر کنند شاید بتوان با همین روش، سلول های بتا را هم از حمله ایمنی محافظت کرد.
آن ها سلول های بتا را در مدل های آزمایشگاهی به گونه ای تغییر دادند که بتوانند سطح خود را با این قند بپوشانند. نتیجه حیرت انگیز بود: در مدل های پیش بالینی، این سلول ها تا 90 درصد در برابر بروز دیابت نوع یک مقاوم شدند و تخریب توسط سیستم ایمنی متوقف شد.
تاثیر ویژه و هدفمند بدون سرکوب کل سیستم ایمنی
نکته مهم این پژوهش آن است که حفاظت سلول های بتا بسیار هدفمند و اختصاصی انجام شد. به این معنی که سایر بخش های سیستم ایمنی فعال و سالم باقی ماندند و فقط سلول های بتا از حمله ایمنی در امان ماندند. این موضوع نشان می دهد که قند اسید سیالیک نوعی تحمل موضعی و ویژه در برابر دیابت نوع یک ایجاد می کند بدون آنکه کل ایمنی بدن سرکوب شود.
امید به درمان های جدید و پیوند سلول بدون عوارض ایمنی
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای دیابت نوع یک وجود ندارد و بیماران باید یا از انسولین مصنوعی استفاده کنند یا در برخی موارد تحت پیوند سلول های پانکراس قرار بگیرند. اما پیوند سلولی معمولا نیازمند سرکوب کامل سیستم ایمنی است که عوارض زیادی دارد.
هدف محققان این است که با استفاده از سلول های بتای مهندسی شده، پیوندهایی انجام دهند که دیگر به سرکوب سیستم ایمنی نیاز نباشد. اگر این راهکار در مطالعات انسانی نیز موفق باشد، می تواند زندگی میلیون ها نفر مبتلا به دیابت نوع یک را متحول کند.
در مجموع این پژوهش نشان می دهد که با الهام از مکانیسم های طبیعی بدن و حتی رفتار سلول های سرطانی، می توان راه هایی نوین برای مقابله با بیماری های خودایمنی یافت و شاید دیابت نوع یک روزی بدون عوارض پیوند یا سرکوب سیستم ایمنی قابل درمان شود.
