آیا تا بحال با این ادعا که دوره اورکلاک کردن به سر رسیده، برخورد داشتید؟ این جمله زیاد شنیده می‌شود اما پایه و مبنای آن معمولاً مشخص نیست.
در این مقاله به بررسی این موضوع می‌پردازیم که آیا واقعاً دوره اورکلاک کردن تمام شده یا فقط تفاوتی که در اثر اورکلاک کردن ایجاد می‌شود، باعث بی فایده شدن این کار شده است؟
3 مشکل اورکلاک کردن پردازنده
سه دلیل وجود دارد که باعث شده اورکلاک کردن پردازنده رو به افول باشد.
1. فرایند تولید پردازنده بر سرعت کلاک تأثیرگذار است
شرکت اینتل سعی کرده پردازنده‌های خودش را با یک فرایند تولید 10 نانومتری تولید کند و همزمان حجم تولید را بالا نگه دارد.
وقتی از Dan Ragland مدیر فرایند 7 نانومتری اینتل سوال شد که آیا فرایند تولید جدید پردازنده‌های این شرکت امکان اورکلاک کردن را فراهم کرده یا خیر (مثل فرایند 7 نانومتری ارائه شده توسط محصولات رقیب)، او پاسخ داد:
از نظر محدودیت، آنچه که در سایر پلتفرم‌ها مشاهده می‌شود را نخواهیم داشت. من با اطمینان به شما می‌گویم: اشخاصی که فکر می‌کنند این پایان عصر اورکلاک کردن است چون تراشه‌های 7 نومتری رقبای ما جای کمی برای اورکلاک کردن دارند، در اشتباه هستند.
بنابراین با اینکه پردازنده‌های AMD جای کمی برای اورکلاک کردن دارند، اینتل برای فرایند تولید 7 نانومتری خودش مسیری متفاوت در پیش گرفته است.
با توجه به مشکلات پیش آمده در صنعت تولید نیمه‌هادی، باید دید که تولیدکنندگان چطور به این مسئله واکنش نشان می‌دهند و آینده تراشه‌ها چگونه خواهد بود.
2. طرح ضمانتنامه PTPP شرکت اینتل رو به پایان است
در ماه مارس سال 2021 شرکت اینتل اعلام کرد که ضمانت “طرح محافظت در برابر تنظیم عملکرد” (به اختصار PTPP) را خاتمه می‌دهد و فقط از خریدهای قبلی پشتیبانی می‌کند.
این ضمانتامه مشمول کاربرانی بود که تراشه‌های پردازنده آنها به دلیل اورکلاک کردن آسیب می‌دید. تنها استثناء در این زمینه پردازنده زئون W-3175X است که همچنان تحت پوشش خواهد بود.
3. تداوم کاهش اختلاف عملکرد با اورکلاک
به مرور زمان، شاهد کاهش قابل توجه تفاوت ایجاد شده بین حالت اورکلاک و حالت معمولی بودیم. مثلاً یک دهه پیش می‌توانستیم در بازه‌های 3.8 تا 4.2 گیگاهرتزی اورکلاک کنیم اما امروزه فرکانس کاری تراشه‌ها به 4.6 تا 5 گیگاهرتز می‌رسد که هیچ جایی برای ارتقای عملکرد باقی نمی‌ماند.
در چنین بازار پویایی، تقاضا برای تولید محصولاتی با کارایی بالا بسیار زیاد است. در نتیجه شرکت‌ها نمی‌توانند سرعت اصلی محصولات را کم کنند تا جای اورکلاک کردن داشته باشند.
اما آیا این یعنی دوره اورکلاک کردن به سر رسیده است؟
اگر تولیدکننده‌ها عمداً برای محصولات میان رده خودشان جای ارتقاء را نگه دارند، خیر! تقاضا برای اورکلاک کردن زیاد است و بعید است که تولیدکنندگان پردازنده این بخش را رها کنند.
اما برای تراشه‌های رده بالا، سعی شده بیشترین سطح کارایی حفظ شود و بالاترین سرعت ارائه شود. پایان طرح PTPP اینتل هم نشان می‌دهد که احتمالاً این صنعت مسیر متفاوتی را در پیش گرفته است.
پیش شرط‌های لازم برای اورکلاک کردن پردازنده
انجام این کار چندان سخت نیست اما نیاز به کمی تحقیق و بررسی دارد چون شرایط هر پردازنده و مادربوردی متفاوت است. به همین دلیل نمی‌توانیم مراحل کار را به صورت دقیق مشخص کنیم اما الزامات کار را با هم مرور می‌کنیم.
1. یک سیستم خنک کننده باکیفیت
اولین و مهم ترین مسئله نیاز به استفاده از سخت‌افزار خنک کننده است چون با اورکلاک کردن دمای پردازنده به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا می‌کند. می‌توانید یک گرماگیر جدید یا یک فن بهتر بخرید تا از افزایش دمای شدید پردازنده پیشگیری کنید.
اگر کیس کامپیوتر شما کوچک است، برای باز کردن فضا، جا دادن قطعات بیشتر و جریان پیدا کردن هر چه بهتر هوا باید یک کیس بزرگتر بخرید.
بدون گردش هوای مناسب نمی‌توانید سیستم را آن طور که باید خنک کنید.
2. استفاده از سیستم خنک کننده آبی
برای رسیدن به بیشترین سطح کارایی باید بیشترین هزینه را صرف کنید. سیستم خنک کننده آبی از لوله‌های آب برای جذب گرما استفاده می‌کند که بهره وری بالایی دارد اما گران و پرهزینه است.
3. اورکلاک کردن بایاس
برای بهبود عملکرد کامپیوترتان باید نرخ کلاک یا ولتاژ پردازنده را تغییر دهید که این کار از طریق تنظیمات بایاس امکان پذیر است.
سطح کارایی را کمی بالاتر ببرید، سپس تست‌های سنگین را اجرا کرده و مشخص کنید که آیا قابلیت خنک کردن سیستم به حداکثر رسیده یا خیر.
اما لزوماً هر مادربورد و پردازنده‌ای امکان اورکلاک کردن را ندارد بنابراین قبل از خرید بررسی‌های لازم را انجام دهید. مثلاً پردازنده‌های اینتلی که حرف K در نام مدل آنها وجود دارد مثل Core i9-9900K قابلیت اورکلاک کردن را دارند (که البته قرار است در نسل‌های جدید پردازنده‌های اینتل شرایط تغییر کند). AMD کار را راحت تر کرده چون برای همه پردازنده‌های Ryzen این شرکت امکان اورکلاک کردن وجود دارد.
معایب اورکلاک کردن
در اکثر مواقع، اورکلاک کردن باعث لغو شرایط گارانتی می‌شود. همچنین داغ شدن ناگهانی تراشه به دلیل بالا رفتن سطح عملکرد آن می‌تواند باعث ایجاد آسیب‌های دائمی شود.
آسیب رسیدن کامل به قطعات مسئله متداولی نیست اما جزء احتمالاتی است که باید در نظر داشته باشید. همچنین اگر این کار درست انجام نشود، سیستم شما سیگنال‌های غلطی ارسال می‌کند که منجر به ناپایدار شدن عملکرد آن می‌شوند.
اورکلاک کردن را گام به گام انجام دهید و مطمئن شوید که برای این کار از سیستم خنک کننده مناسب استفاده کرده و بر دمای پردازنده نظارت داشته باشید. فن‌های معمولی برای دفع گرمای شدید طراحی نشده اند در نتیجه بهتر است به فکر خرید فن جدید باشید.
انجام این کار برای لپ تاپ هم توصیه نمی‌شود چون لپ تاپ جای کافی برای گردش هوا ندارد.
آیا دوره اورکلاک کردن به سر رسیده؟
گرچه آماری که نشان دهد چه تعداد از کاربران اورکلاک کردن را برای کامپیوترهای شخصی انجام می‌دهند وجود ندارد اما علاقمندان این حوزه هنوز آن را ترک نکرده اند.
خیلی از اشخاص این کار را برای ارتقای سطح عملکرد سیستم مقرون به صرفه تر می‌دانند چون با این روش می‌توان سیستم را به مرور ارتقاء داد. البته بعضی هم بهترین محصولات بازار را خریداری کرده و به دنبال محک زدن کارایی آنها هستند.
با توجه به حقایقی که در این مطلب به آنها اشاره شد، می‌توان گفت که جذابیت اورکلاک کرن به مرور کمتر شده اما باز هم اشخاصی هستند که به دنبال مدل‌هایی با قابلیت اورکلاک باشند.
اگر تولیدکنندگان بخواهند اورکلاک کردن را زنده نگه دارند باید محصولاتی با سرعت پایه کمتر طراحی کنند که امکان ارتقای عملکرد را داشته باشند.
سوال اینجاست که آیا واقعاً تولیدکننده‌ها مایل به عرضه محصولاتی با قابلیت و سرعت مخفی هستند که خود کاربران سرعت آنها را ارتقاء دهند یا اینکه ترجیح می‌دهند محصولات را با حداکثر کارایی و قیمت بالاتر عرضه کنند.
