مسابقه چندساله ناسا برای طراحی یک زیستگاه قابل سکونت در مریخ با استفاده از مواد و مصالح موجود بر روی این سیاره که قرار است به صورت سه‌بعدی قابل چاپ باشد، وارد مرحله جدیدی شده است.
پنج گروه توانستند مبلغی از جایزه را دریافت کرده و برای دور جدید رقابت‌ها آماده شوند.
در این مرحله از شرکت‌کنندگان خواسته شده بود که طرح خود برای زیستگاه مریخ را با استفاده از ابزار معمارانه عرضه کنند و پنج گروه برنده در این بخش باید برای مرحله بعد مدل‌هایی با مقیاس مشخص از کارشان بسازند.
در واقع این مرحله، بخش اول از مرحله سوم این مسابقه است که مرحله دوم آن سال گذشته انجام شد و گروه‌های شرکت کننده بخشی از مبلغ جایزه اصلی مسابقه را دریافت کردند.
گروه‌ها باید از طرح‌های زیستگاه مریخ خود مدل‌های سه بعدی نزدیک به واقعیت می‌ساختند. این مدلسازی‌ها نه با نرم‌افزارهای ساده معماری بلکه با استفاده از نرم‌افزار BIM (Building Information Modeling) که فرآیندی هوشمند برای طراحی و ساخت ساختمان است، انجام شده است، به همین دلیل طرح‌ها می‌بایست با جزییات کامل و دقیق با محاسبه دقیق سازه و همچنین در نظر گرفتن ضخامت دیوارها، گرمایش و سرمایش، چگونگی تصفیه هوا و موارد دیگر ارائه می‌شدند.
هر زیستگاه باید حداقل هزار فوت مربع (حدود ۹۰ متر مربع) مساحت داشته باشد، به طوری که برای زندگی چهار نفر در طول یکسال مناسب باشد.
همچنین در هر زیستگاه مریخ باید فضاهایی برای ماشین‌ها، لوازم جانبی و ابزار مورد نیاز زندگی بر سیاره مریخ طراحی شود. این بخش اصلی زیستگاه‌ها باید به صورت خودکار سر هم شوند تا فضانوردان پس از فرود بر سیاره بتوانند به سرعت از آنها استفاده کنند.
داوری طرح‌های زیستگاه مریخ بر اساس میزان کامل و جامع بودن، امکان چاپ سه بعدی، زیست پذیری و زیبایی‌شناسی انجام شده است.
ممکن است تصاویر این زیستگاه‌ها تا حدی شبیه به فیلم‌های علمی-تخیلی به نظر برسند اما فراموش نکنید که همه آنها با استفاده از ابزارهای صنعتی طراحی شده و توسط کارشناسان بسیاری با تخصص‌های مختلف از شرکت دیزنی تا ناسا مورد بررسی قرار گرفته‌اند. با توجه به اینکه این زیستگاه‌ها قرار است بر روی سیاره مریخ مورد استفاده قرار گیرند باید دقیق طراحی شده و قابل استفاده باشند، به همین دلیل تمام طرح‌های برگزیده مسابقه زیستگاه مریخ یکسال وقت دارند که مدل واقعی طرح خود را بسازند.
هر کدام از پنج طرح برگزیده رویکرد متفاوتی برای طراحی زیستگاه مریخ اتخاذ کرده است اما همه آنها به دلیل وقت، انرژی و فکری که برای آنها صرف شده است ارزشمند هستند.
طرح شرکت Zopherus به این صورت است که کل فرآیند چاپ سه بعدی درون یک بدنه بزرگ اتفاق می‌افتد و از یک ترکیب شیمیایی قوی به منظور تقویت “بتن مریخی” که بخش عمده سازه را تشکیل می دهد استفاده می‌شود. هنگامی که چاپ و جاسازی اجناس از پیش ساخته شده مانند فیلترهای هوا انجام می شود، زیستگاه به صورت خودکار جابه‌جا شده، یک تا دو متر حرکت می کند سپس ساخت و ساز را ادامه داده و مجموعه ای از اتاق های کوچک را ایجاد می کند. (تصویر طرح این گروه که مقام اول این بخش را به خود اختصاص داد در ابتدای مطلب قرار دارد).
شرکت فضایی AI طرح خود را بر مبنای شکل یک سیلندر عمودی قرار داده‌اند که دو مزیت دارد: هم از فضا به بهترین نحو استفاده می‌شود و هم یکی از مناسب‌ترین شکل‌ها برای چاپ سه بعدی است. این طرح همچنین به عنوان عایق حرارتی بسیار خوب عمل می‌کند و فضا را گرم نگه می‌دارد. شرکت AI تلاش کرده است که بتواند فضایی امن، عملکردی و جذاب خلق کند. این طرح یقینا یکی از بهترین‌ها در میان طرح‌های برگزیده است.
طرح بعدی متعلق به گروه کان-ییتس (Kahn-Yates) می‌باشد که طراحی قابل توجهی دارد. این زیستگاه یک لایه سازه‌ای چاپ شده دارد و به وسیله یک لایه پلاستیکی بسیار مقاوم که روی آن قرار می‌گیرد اجازه ورود نور را به داخل فضا می‌دهد. طرح آنها بسیار خیره‌کننده و جذاب است اما آنطور که باید و شاید عملکردی نیست. آیا بر روی مریخ داشتن دید از داخل فضا به بیرون اهمیت دارد؟ مگر اینکه گروه Kahn-Yates قصد داشته باشند تعدادی درخت و گل و گیاه نیز آنجا بکارند!!! و سوال دیگری که به ذهن می‌رسد این است که چه نیازی به چنین پله مارپیچ با عظمتی وجود دارد؟ با این حال، اگر آنها بتوانند طرحشان را به خوبی پیش ببرند، فضاهای بزرگی که ایجاد کرده‌اند به فضانوردان اجازه می‌دهد که آسودگی و آرامش بیشتری داشته باشند، چیزی که مطمئنا در طول یک یا چند سال اقامت بر این سیاره بسیار ارزشمند خواهد بود.
طرح گروه SEArch + / Apis Cor تمرکز خود را بر به حداکثر رساندن نور و به حداقل رساندن قرار گرفتن در معرض تابش قرار داده است. در این زیستگاه دو بخش مجزا به لحاظ سازه ای طراحی شده است که به صورت مستقل تحت فشار قرار می گیرند. این زیستگاه بر روی یک سایت شیب دار طراحی شده است.
قرار گرفتن آن بر روی یک زمین شیب‌دار این مزیت را دارد که امکان ساخت آن در موقعیت‌ها و سایت‌های متفاوت امکان پذیر است. با این حال این طرح کمی فریبکارانه به نظر می‌رسد!
دانشگاه نورث وسترن آخرین گروه برگزیده است. زیستگاه مورد نظر آنها بر مبنای سادگی ساخت و ساز طراحی شده است: ابتدا پایه‌ای برای چاپ سه بعدی آماده می‌شود سپس یک گنبد ساده ایجاد می‌شود که به وسیله تیرهایی تقویت می‌گردد. این رویکرد بدون شک بسیار عملکردی است، داخل گنید نیز با اینکه خیلی جادار نیست اما فضاهای عملکردی مناسبی دارد.
همانطور که گروه AI نیز عنوان کرده است، گنبد برای این زیستگاه واقعا نمی‌تواند بهترین شکل باشد (به دلیل فضای زیادی که از دست می‌رود)، اما ساخت آن ساده است و ساختار مستحکمی نیز دارد. شاید بد نباشد برای ایجاد فضای بیشتر چند گنبد در انتها به زیستگاه اصلی اضافه شوند اما استفاده از گنبد به عنوان فضای اصلی چندان مناسب به نظر نمی‌رسد.
گروه‌ها در این مرحله مبلغ ۱۰۰ هزار دلار را بین خود تقسیم کرده‌اند و برای مرحله بعد یعنی ساختن مدل‌ها که سخت‌ترین بخش نیز هست آماده می‌شوند. انتظار می‌رود در بهار ۲۰۱۹ تمام گروه‌ها یک چاپگر سه بعدی منحصر به فرد برای ساخت یک مدل سه بعدی در مقیاس یک به سه از طرح زیستگاه خود داشته باشند.
مشخص نیست که کدام گروه روزهای کاری سخت‌تری را خواهد گذراند اما به نظر می‌رسد تیم کان-ییتس به دلیل حفره‌ای که در سازه‌اش وجود دارد و همچنین به دلیل قرار دادن زیستگاه بر روی شیب و پیچ‌تابی که در سازه طرحشان دارند مسیر دشوارتری در پیش خواهند داشت.
جایزه ۲ میلیون دلاری مسابقه قطعا باعث خواهد شد که رقابت شدیدی بین گروه‌های شرکت‌کننده وجود داشته باشد. تا مشخص شدن نتیجه مسابقه زمان زیادی باقی است. شاید بد نباشد پیش از بستن این صفحه نگاه دیگری به طرح‌های برگزیده بیندازید و از خلاقیت و ایده‌های موجود در آنها لذت ببرید.