در ۳ ژانویه ۲۰۱۸ ناحیه‌ای در مرکز آلمان، ابرها روی زمینی پوشیده شده با توربین حرکت می‌کنند. تنها چند روز قبل در عصر کریسمس و قسمتی از روز کریسمس، قیمت انرژی در آلمان به زیر صفر رسید.بهترین اوقات سال می‌تواند روزهای سختی از لحاظ مالی باشد. هزینه خرید هدیه، هزینه‌های سفر و بالا رفتن قیمت درخت کریسمس. قبض‌های برق موجب وحشت بسیاری از خانواده‌ها میشود، مخصوصا خانواده‌هایی که تمامی چراغهای بیرونی را برای تزیین کریسمس روشن می‌کنند.ولی در دسامبر۲۰۱۷، بعضی از مشترکان برق در آلمان هدیه کریسمس دلپذیری دریافت کردند. طبق آمار زیرساخت انرژی پاک در کشور، در عصر و روز کریسمس برق اضافه تولید شده‌است. بنابراین، به لطف انرژی سبز، مردم برای استفاده از برق در روزهای تعطیل پول دریافت می‌کنند.چه اتفاقی افتاده‌است؟ آیا این معجزه کریسمس است؟ درحقیقت، در سالهای اخیر، این اتفاقات تقریبا در آلمان عادی شده‌است.
چرا در آلمان پول برق صفر و منفی است؟
در طول دو دهه گذشته، دولت آلمان برای انگیزه دادن به استفاده از انرژی تجدیدشدنی معیارهای قدرتمندی درنظر گرفته‌است. تا سال ۲۰۴۰، دولت تصمیم دارد که تولید گازهای گلخانه‌ای‌اش را (در مقایسه با مقدار آن در سال ۱۹۹۰) تا ۷۰ درصد کاهش دهد. این هدف– در تکمیل تصمیم سال ۲۰۱۱ آلمان برای توقف تدریجی انرژی هسته‌ای است. برای رسیدن به مقدار مجاز گازهای گلخانه‌ای، دولت برای انرژی‌های تجدید پذیر از سال ۲۰۰۰ تقریبا ۱۸۰میلیارد یورو یا ۲۲۲ میلیارد دلار یارانه درنظر گرفته‌است. یکی از اثرات جانبی جالب این تصمیم‌گیری “هزینه منفی” است.بعضی اوقات، قیمت انرژی الکتریسیته در آلمان به زیر صفر می‌رسد. وقتی این اتفاق میافتد (مانند کریسمس سال ۲۰۱۷)، تولیدکنندگان برق مجبور می‌شوند برای مصرف برق به مشترکان خاصی پول بپردازند.
برق مجانی آلمان از کجا تامین میشود؟
درحال حاضر، انرژی‌های تجدیدشدنی مانند انرژی خورشید و باد ۳۵ درصد از انرژی آلمان را فراهم می‌کند. در ضمن، هنوز از زغال سنگ و نیروگاههای هسته‌ای هم استفاده میشود. این تجهیزات، از یک شبکه توزیع برق استفاده می‌کنند، که سیستمی است که نیروی برق را از نیروگاه به مشترکین انتقال می‌دهد.و در اینجا مسئله‌ای پیش می‌آید. قیمت نیرو در بازار آلمان بر مبنای عرضه و تقاضا تعیین میشود. در شبکه‌های توزیع نیرو، خروجی‌های الکتریسیته به تقاضا برای نیرو احتیاج دارند. مشکل اینجاست که تقاضا برای نیرو همیشه در حال نوسان است. مردم در طول روز، بیشتر از دیروقت در شب از برق استفاده می‌کنند. همچنین، استفاده از نیرو در آخر هفته‌ها و تعطیلات، که کارخانه‌ها تعطیلند و ساختمانها خالی هستند، کمتر میشود.اگر شبکه توزیع در زمان اوج مصرف به اندازه کافی برق توزیع نکند، خاموشی رخ می‌دهد. ولی اگر این اتفاق برعکس شود چه اتفاقی میافتد؟ به عبارت دیگر، اگر برق بیشتری از آنچه مردم نیاز دارند روی شبکه باشد چه میشود؟در جهان بدون نقص، این نیروی اضافی برای استفاده در زمان دیگری ذخیره میشود. متاسفانه، چنین چیزی همیشه امکان‌پذیر نیست. یکی از پروفسورها و کارشناسان مسائل انرژی دانشگاه ایندیانا در ایمیلی گفته است که “تکنولوژی ذخیره‌سازی هنوز آنقدر پیشرفت نکرده است که بتواند مقدار زیاد الکتریسیته را ذخیره کند، چه از منابع تجدیدپذیر باشد و چه از منابع دیگر،”.
دلیل فنی رایگان بودن برق آلمان در بعضی از زمان‌ها
انرژی‌های تجدیدپذیر مشکل دیگری نیز دارند. انرژی باد و خورشیدی بعلت طبیعی بودنشان، نسبت به شرایط آب و هوایی نوسانات زیادی دارند. به لطف انرژی‌های تجدیدپذیر، بعضی اوقات در ساعات خیلی کم‌مصرف در شبکه آلمان انرژی زیادی وجود دارد.ممکن است سوال کنید که چرا نیروگاههای سنتی (زغال‌سنگ و هسته‌ای) در زمان افزایش تولید انرژی سبز در شبکه، تولید خود راکم نمی‌کنند. طبق گفته محققی در مرکز سیستمهای انرژی الکتریکی MIT، این استراتژی همیشه از لحاظ اقتصادی به صرفه نیست. به گفته او در این نیروگاههای سنتی کم کردن و زیاد کردن تولید با شیب ملایمی انجام میشود.در بعضی موارد، ممکن است خاموش کردن آنها ۸ ساعت یا بیشتر زمان ببرد. و راه‌اندازی مجدد هم ۸ ساعت دیگر طول می‌کشد. با توجه به اینکه افزایش تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، مدت کمی طول می‌کشد، این کار (کم کردن تولید انرژی) ارزش انجام دادن را ندارد. بنابراین وقتی‌که انرژی سبز در شبکه بیش از اندازه وجود دارد، ارزانترین راه برای تولیدکنندگان برق در آلمان اینست که برای مصرف آن به مردم پول بدهند. همچنین آلمان می‌تواند انرژی اضافه را برای متعادل سازی بازار به کشورهای همسایه صادر کند.پس به چه کسی پول پرداخته میشود؟
در نقاط مشخصی در عصر و روز کریسمس ۲۰۱۷، صاحبان کارخانه‌ها و دیگر صنایع که برق زیادی مصرف می‌کنند، تا۵۰ یورو (حدود ۶۰ دلار) یا بیشتر برای هر مگاوات-ساعت دریافت کردند. ولی مصرف کنندگان از این قیمت منفی سود زیادی نبردند؛ چون تنها یک پنجم از قبض انرژی پول برق است – بقیه شامل مالیات، نرخ و آبونمان استفاده از شبکه است.به هرحال، این یک اتفاق خاص نیست. در سال ۲۰۱۷، آلمان در بیش از ۱۰۰ مناسبت مختلف نرخ منفی برق را تجربه کرد. و این تنها محدود به آلمان نمی‌شود. بلژیک، سوئد، فرانسه و بریتانیای کبیر هم این با این مسئله روبرو بودند. خوشبختانه، همچنان که استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در حال گسترش است – و تکنولوژیهای ذخیره سازی پیشرفت می‌کنند – شبکه‌های توزیع در اروپا بهتر می‌شوند و ناسازگاری با انرژی سبز را بهتر مدیریت می‌کنند.
